Hé lộ những bí ẩn về bê tông siêu bền của La Mã

(Ngày Nay) - Mới đây, GS Jackson đại học California cùng nhóm nghiên cứu đã tìm ra chuỗi phản ứng hóa học trong quá trình sản xuất bê tông siêu bền của La Mã, hứa hẹn sẽ giúp ngành xây dựng phát triển trong tương lai.
Đấu trường Colisée- một trong những kiệt tác kiến trúc La Mã cổ đại
Đấu trường Colisée- một trong những kiệt tác kiến trúc La Mã cổ đại

Từ lâu, bê tông của người La Mã đã nổi tiếng với độ bền, những công trình xây dựng có thể tồn tại qua hàng ngàn năm mà dường như ngày càng trở nên vững chắc hơn. Sau nhiều nghiên cứu, các nhà khoa học tuyên bố đã xác định được công thức cũng như các phản ứng hóa học có liên quan tới quá trình sản xuất của bê tông La Mã, từ đó có thể hồi sinh kỹ thuật xây dựng cổ xưa này để áp dụng ngày nay, hứa hẹn tiếp bước người xưa tạo ra những công trình có thể tồn tại qua hàng chục thế kỷ mà không hư hỏng.

Đây không phải là lần đầu tiên nhóm nhà khoa học này nghiên cứu sâu về độ bền đến khó hiểu của bê tông La Mã. Hồi năm 2014, nhóm nghiên cứu của GS Marie D. Jackson đã tìm ra công thức của bê tông La Mã: Một hỗn hợp của tro núi lửa, vôi và nước biển kết hợp với đá núi lửa cốt liệu. Hỗn hợp này tạo ra một phản ứng hóa học với kết quả cuối cùng là loại bê tông siêu bền mà người La Mã dùng để xây dựng các công trình của họ. Vấn đề ở đây, nhóm của Jackson vẫn chưa hoàn toàn hiểu được làm thế nào người La Mã có thể tiến hành phản ứng phức tạp này.

Hé lộ những bí ẩn về bê tông siêu bền của La Mã ảnh 1Những tinh thể phèn tobermorite dạng dẹt được hình thành giữa C-A-S-H trong ma trận xi măng

Cho đến gần đây, nhóm của GS Jackson mới phát hiện rằng không hẳn là người La Mã đã tiến hành những phản ứng hóa học đó một cách trực tiếp. Thay vào đó, quá trình gia cố cho bê tông được tiến hành bằng cách liên tục cho thấm nước biển qua bê tông trong thời gian dài, từ đó kích thích sự phát triển của những loại khoáng chất hiếm. Các khoáng chất này sẽ đóng vai trò kết dính, góp phần gia cố và tăng cường sự bền vững của kết cấu bê tông.

Lấy cảm hứng từ sự xi măng hóa tự nhiên của trầm tích tro núi lửa, người La Mã đã tìm cách tạo nên bê tông siêu bền bằng cách khai thác khả năng gia cố của một loại phản ứng hóa học mà các nhà khoa học ngày nay gọi là pozzolan - đặt tên theo thành phố Pozzuoli ở vịnh Naples.

Kết quả của phản ứng là kích thích sự phát triển của một loại khoáng chất giữa cốt liệu và vữa hồ, trong trường hợp này hỗn hợp của silic oxit và vôi trong tro núi lửa có nhiệm vụ ngăn ngừa sự phát triển của các vết nứt.

Trong nghiên cứu thứ hai, nhóm của Jackson đã phát hiện ra loại khoáng chất hiếm kết nối những hạt cốt liệu trong bê tông của người La Mã có tên gọi là phèn tobermorite. Các tinh thể khoáng vật này sẽ phát triển xung quanh các hạt vôi thông qua phản ứng pozzolan hóa. Tuy nhiên vấn đề là điều đó chỉ xảy ra tại nhiệt độ rất cao và các nhà khoa học vẫn chưa thể hiểu được làm sao người La Mã khi xưa có thể tạo ra được điều đó. Trên thực tế, việc làm điều này trong phòng thí nghiệm cũng đã khá khó khăn đối với các nhà khoa học, đồng thời nếu làm thành công thì cũng chỉ thu được một lượng nhỏ thành quả.

Hé lộ những bí ẩn về bê tông siêu bền của La Mã ảnh 2Các nhà địa chất học đang khoan xuống một công trình dưới biển tại Portus Cosanus, Tuscany

Bên cạnh đó, các nhà khoa học còn khẳng định rằng phải có sự tác động một cách liên tục của nước biển. Theo đó, thay vì dần bào mòn bê tông, nước biển lại được thấm vào vật liệu, hòa tan những thành phần trong tro núi lửa, tạo thành dung dịch có độ kiềm cao, cuối cùng là tạo điều kiện cho sự hình thành của những loại khoáng chất. Các tinh thể này sẽ hoạt động như những liên kết trong cấu trúc vật liệu, gia cố khả năng tồn tại của nó chống lại các nứt gãy. Tuy nhiên, đối với các loại vật liệu được tạo ra ngày nay thì quá trình này lại vô cùng có hại và các nhà khoa học luôn tìm cách ngăn cản điều đó.

Câu hỏi đặt ra là tại sao chúng ta không làm giống như người La Mã hồi xưa? Thứ nhất, tro núi lửa không phải là nguồn tài nguyên thiên nhiên có thể dễ dàng tiếp cận ở thời điểm hiện tại. Và quan trọng hơn nữa, kỳ thực người vẫn chưa thể xác tín 100% công thức làm bê tông của người La Mã, cũng như chưa thể tìm ra những vật liệu thay thế. GS Jackson cho biết: “Người La Mã đã may mắn khi có cơ hội tiếp cận được tới những loại đá đặc biệt. Họ quan sát thấy tro núi lửa đã tạo ra xi măng và cuối cùng là có thể tạo ra vữa. Chúng ta không có nhiều những loại đá này trên thế giới và bởi thế cần phải tìm thứ thay thế”.

Được biết GS Jackson cùng nhóm nghiên cứu đang tìm một công thức thay thế nhằm tạo ra được loại bê tông có đặc tính tương tự như người La Mã bằng các vật liệu có thể dễ tiếp cận ở thời đại này. Và nếu thành công, đây sẽ là cơ hội để loài người tạo nên thêm những công trình ngầm dưới nước với tuổi thọ lên tới hàng trăm thậm chí là ngàn năm, bao gồm cả dự án xây dựng công trình ở Swansea, Anh Quốc dùng để thu năng lượng từ thủy triều và cần phải hoạt động đuọc 120 năm để có thể thu hồi vốn.

Tranh truyện Hàng Trống - tinh hoa đất Kinh Kỳ
Tranh truyện Hàng Trống - tinh hoa đất Kinh Kỳ
(Ngày Nay) - Những bức tranh dân gian Hàng Trống với nội dung thể hiện các tích truyện dân gian, được các nghệ nhân khắc họa cầu kỳ, tinh xảo, toát lên nét sinh động, ý nhị, trở thành nét tinh hóa văn hóa của vùng đất Kinh Kỳ.
Lượng khách quốc tế tăng, du lịch Hà Nội lấy lại đà tăng trưởng
Lượng khách quốc tế tăng, du lịch Hà Nội lấy lại đà tăng trưởng
(Ngày Nay) - Theo Sở Du lịch Hà Nội, quý I/2024, tổng khách du lịch đến Hà Nội ước đạt 6,54 triệu lượt khách, tăng 10,9% so với cùng kỳ năm trước; trong đó khách du lịch quốc tế ước đạt 1,4 triệu lượt khách, tăng 40%. Tổng thu từ khách du lịch ước đạt 25.487 tỷ đồng, tăng 17,8%.
Trùm tiền ảo bị kết án 25 năm tù
Trùm tiền ảo bị kết án 25 năm tù
(Ngày Nay) - Ngày 28/3, người sáng lập sàn giao dịch tiền điện tử FTX Sam Bankman-Fried đã bị kết án 25 tù vì tội lừa đảo khách hàng và các nhà đầu tư trên nền tảng giao dịch tiền ảo này.
Cửa Lò sẵn sàng cho mùa du lịch biển
Cửa Lò sẵn sàng cho mùa du lịch biển
(Ngày Nay) - Trước thềm mùa du lịch biển, thị xã Cửa Lò (tỉnh Nghệ An) đã đầu tư hàng trăm tỷ đồng chỉ trang đô thị, nâng cấp cơ sở hạ tầng.
Seoul chìm trong bụi mịn
Seoul chìm trong bụi mịn
(Ngày Nay) - Cảnh báo bụi mịn đã được ban bố ở hầu hết các khu vực thuộc tỉnh Gyeonggy và thủ đô Seoul của Hàn Quốc trong sáng 29/3.
Cần tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh giữa thép nhập khẩu và thép trong nước
Cần tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh giữa thép nhập khẩu và thép trong nước
(Ngày Nay) - Nếu áp thuế chống bán phá giá đối với thép cán nóng (HRC) nhập khẩu sẽ khiến nguồn cung ngày càng khan hiếm và vô hình chung sẽ tạo ra thế độc quyền cho doanh nghiệp sản xuất trong nước. Khi đó, các doanh nghiệp trong ngành tôn mạ và ống thép sẽ chịu ảnh hưởng nghiêm trọng và trên hết là người tiêu dùng cũng sẽ phải sử dụng thép nội giá cao.
Hai cựu tổng thống Mỹ ra mặt ủng hộ ông Biden
Hai cựu tổng thống Mỹ ra mặt ủng hộ ông Biden
(Ngày Nay) - Chiến dịch vận động tái tranh cử của Tổng thống Mỹ Joe Biden đã nhận được cú hích nhờ sự hỗ trợ của hai người tiền nhiệm là cựu Tổng thống Bill Clinton và Barack Obama.