Lý do khó nói
Theo nghiên cứu mới được công bố trên Tạp chí của Hiệp hội Y khoa Mỹ, có một thuật ngữ mới đang thịnh hành là chẩn đoán đám đông (Crowd-diagnosis) - mọi người tìm kiếm các chẩn đoán y tế thông qua Internet bằng các thông tin từ những người dùng khác trên mạng xã hội. Xu hướng này đang ngày càng phổ biến trong những năm qua và dường như việc thăm khám bác sĩ không còn được coi trọng, nó trở thành phương án cuối cùng khi người dùng mạng không thể tìm thấy câu trả lời thỏa đáng cho tình trạng của họ.
Nếu mọi người sử dụng các thông tin trên mạng để tự đưa ra phương án điều trị cho bản thân, họ sẽ mắc sai lầm tai hại”
“Ở trên mạng, mọi người có thể thoải mái đăng tải các hình ảnh mà không cần tiết lộ danh tính. Điều này giúp họ cảm thấy thoải mái hơn là đi gặp trực tiếp bác sĩ, nhất là khi mắc các bệnh lây nhiễm qua đường tình dục” - Giáo sư Eric Leas từ Đại học California cho biết.
 Những người mắc các bệnh tình dục thường e ngại tiết lộ danh tính cho các bác sĩ và thường sẽ tra cứu phương thức chữa trị trên mạng. |
Sự bùng nổ dân số cùng lối sống hiện đại đã khiến tỷ lệ mắc các bệnh tình dục đang ở mức cao nhất mọi thời đại, TS Davey Smith, đồng tác giả nghiên cứu và là trưởng khoa Truyền nhiễm và y tế công cộng toàn cầu tại Đại học California chỉ ra. “Nhiều người đang đánh mất cơ hội cứu sống bản thân chỉ vì cảm thấy xấu hổ khi phải tới gặp các bác sĩ hay các bệnh viện da liễu uy tín, thay vào đó lại tuân theo những lời tư vấn thiếu độ tin cậy trên mạng”, ông Smith cho biết.
Trong khi nhiều bệnh nhân thường tìm đến “bác sĩ Google” để được giải đáp các thông tin về sức khỏe tình dục, các nhà nghiên cứu nhận thấy rằng mọi người đang ngày càng tìm đến các phương tiện truyền thông xã hội để được giúp đỡ, “vì họ muốn tìm kiếm sự đồng cảm và kết nối từ các bệnh nhân khác”, bác sĩ Alicia Nobles từ Khoa Y học tại Đại học California, giải thích.
Sử dụng Internet nhằm mục đích tìm kiếm tư vấn sức khỏe không phải điều gì quá mới mẻ trong cuộc sống hiện đại. Nhưng tìm kiếm những thông tin và kinh nghiệm từ những người có cùng “cảnh ngộ” giống mình đang là điều mà người dùng Internet thực sự muốn có được khi tra cứu các vấn đề sức khỏe, nhất là với các bệnh tình dục, BS Nobles cho biết.
Nhóm các nhà nghiên cứu đã hợp tác và tham khảo các số liệu từ Reddit, để theo dõi các bài đăng liên quan tới bệnh lây nhiễm qua đường tình dục.
Chủ đề “Bệnh tình dục” trên Reddit, hay còn được gọi là r/STD, có hơn 10.000 thành viên đăng bài và theo dõi. Sau khi xem các bài đăng từ tháng 11/2010 đến tháng 2/2019, nhóm nghiên cứu đã chứng kiến số lượng bài tăng đột biến kể từ tháng 11/2018, gần gấp đôi so với cùng kỳ năm trước.
 |
Các nhà nghiên cứu cho biết 58% tất cả các bài đăng trên mục r/STD có nội dung tìm kiếm sự giúp đỡ của các thành viên trên diễn đàn, các nhà nghiên cứu. Trong đó 31% bài viết bao gồm các bức ảnh về triệu chứng để người dùng cùng tham khảo và đưa ra chẩn đoán cho người đăng bài.
Các bác sĩ tham gia nghiên cứu đồng thuận rằng mọi người có thể cảm thấy thoải mái hơn khi tiếp cận người lạ thông qua màn hình thay vì đến gặp trực tiếp như đi khám bác sĩ, nhưng chính xu hướng này sẽ có tác động xấu tới người bệnh.
“Nó khác với ‘bác sĩ Google’ bởi qua trang công cụ này, bạn đang tìm kiếm thông tin và tự mã hóa thông tin đó cũng như cố gắng tìm ra những thông tin có liên quan”, Nobles chỉ ra. “Trong khi đó trên Reddit, bạn sẽ tiếp cận được thông tin từ chính những người dùng như bạn, được chia sẻ trải nghiệm của những người lạ.
“Tuy vậy, các mạng xã hội không được lập ra để cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe”, bác sĩ Nobles, cho biết. “Hiện tại, chúng tôi không biết rằng các bệnh tình dục có thể được chẩn đoán chính xác qua trực tuyến hay không, đặc biệt là khi thông tin mà họ đưa ra có thể không có tính xác thực cao”.
Tư vấn trên mạng: Lợi và hại
Các chuyên gia chắc chắn rằng việc chỉ dựa vào lời khuyên từ những người lạ trực tuyến để chẩn đoán tình trạng bệnh của mình là không hề khôn ngoan. “Nếu mọi người sử dụng các thông tin trên mạng để tự đưa ra phương án điều trị cho bản thân, họ sẽ mắc sai lầm tai hại”, BS Nobles nói.
Điều thú vị là, ngay cả khi những người trẻ tuổi ngày càng sử dụng Google để tìm kiếm thông tin sức khỏe tình dục, họ cũng không hoàn toàn tin tưởng mà cảm thấy an tâm hơn khi nghe chính những trải nghiệm của người khác trên các mạng xã hội như Reddit”
Một chẩn đoán sai có thể dẫn đến việc bệnh nhân không được điều trị đúng cách, điều này có thể dẫn đến những tổn thất lớn hơn cho chính sức khỏe của họ hoặc tệ hơn có thể gây truyền bệnh cho người khác, Nobles nói thêm.
Tuy nhiên, các cuộc thảo luận trực tuyến về sức khỏe tình dục có thể giúp bình thường hóa các mối băn khoăn hoặc xóa bỏ được tâm lý kỳ thị hoặc xấu hổ khi mắc bệnh, qua đó thúc đẩy bệnh nhân tới khám tại bệnh viện.
 |
TS Andrea Waling từ Trung tâm Nghiên cứu Tình dục, Sức khỏe và Xã hội Australia cho biết các diễn đàn trực tuyến cho phép người dùng cơ hội trao đổi với những người “hiểu những gì mà họ đang trải qua và có thể xoa dịu phần nào mối lo lắng về bệnh trạng”. “Không thể phủ nhận rằng việc tiếp thu các thông tin hoặc trải nghiệm từ những người từng mắc bệnh thực sự hữu ích”, Waling nói.
Xu hướng tìm tới các “bác sĩ” trên mạng không bắt nguồn từ sự phát triển của các mạng xã hội và Internet, điều này cho thấy vẫn còn nhiều rào cản trong việc tiếp cận các dịch vụ chăm sóc sức khỏe ngoài đời thực, TS Waling nói.
“Nếu bạn là một người đồng tính trẻ hoặc lớn tuổi, bạn sẽ e ngại về khả năng phải đối mặt với những suy nghĩ phân biệt giới hay phải cung cấp các thông tin về đời sống tình dục của mình cho bác sĩ. Hoặc nếu bạn đến từ nơi có rào cản văn hóa hay phân biệt chủng tộc, chắc chắn bạn sẽ thấy ái ngại trước việc đi khám bác sĩ”, Waling chỉ ra.
Không biết tìm kiếm sự giúp đỡ từ đâu, cũng như tâm lý xấu hổ và kỳ thị liên quan đến bệnh tình dục là những lý do phổ biến khiến mọi người có xu hướng lên mạng tự tra cứu. “Các căn bệnh này cũng phổ biến như cảm cúm. Nhưng xã hội hiện đại vẫn có quan niệm coi bệnh tình dục như một điều gì đó tội lỗi và mất vệ sinh”, vị chuyên gia giải thích.
Một cuộc khảo sát quốc gia về học sinh trung học Australia năm 2018 cho thấy Internet là một trong những nguồn cung cấp thông tin sức khỏe tình dục phổ biến nhất cho giới trẻ.
“Điều thú vị là, ngay cả khi những người trẻ tuổi ngày càng sử dụng Google để tìm kiếm thông tin sức khỏe tình dục, họ cũng không hoàn toàn tin tưởng mà cảm thấy an tâm hơn khi nghe chính những trải nghiệm của người khác trên các mạng xã hội như Reddit”, theo TS Waling.
Thiết lập “phòng khám” trực tuyến
Sự gia tăng các bài đăng trên Reddit xuất hiện cùng lúc với Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Mỹ đưa ra các cảnh báo rằng bệnh giang mai, lậu,…đã đạt mức cao nhất mọi thời đại, mặc dù các nhà nghiên cứu không đưa ra kết luận rằng liệu việc gia tăng số lượng bài đăng về bệnh tình dục trên các diễn đàn mạng xã hội có tỷ lệ thuận với tình trạng lây lan bên ngoài xã hội hay không.
“Có một điều bắt buộc về sức khỏe cộng đồng để chẩn đoán chính xác và điều trị đúng cách. Mọi người thường thích ẩn danh, vì họ không phải tương tác với bác sĩ về tình trạng nhạy cảm của mình”, Giáo sư Leas nói.
“Gần 90% số người nhận được các lời giải đáp ngay sau khi đăng bài. Mặc dù chẩn đoán đám đông có một số ưu điểm như giữ được tính ẩn danh, tốc độ hồi đáp và cho ra nhiều ý kiến, nhưng phần đông các ý kiến thường không chính xác và có độ tin cậy thấp”, Giáo sư Christopher Longhurst, đồng tác giả của nghiên cứu, cho biết.
Xuất phát từ thực tiễn này, nhóm tác giả nghiên cứu đề nghị các chuyên gia chăm sóc sức khỏe tình dục có thể hợp tác với các mạng xã hội để cải thiện chất lượng thông tin y tế trực tuyến.
Ông John Ayres, đồng tác giả nghiên cứu cho biết: “Trách nhiệm của chúng ta là đảm bảo rằng hàng ngàn hoặc hàng triệu người khi tìm kiếm chẩn đoán đám đông có được sự giúp đỡ thực chất”.
“Bằng cách hợp tác với các công ty truyền thông xã hội, chúng ta có thể lập ra các phòng khám trực tuyến, cung cấp các chẩn đoán chính xác và chống lại sự lây lan của các thông tin giả hoặc chẩn đoán sai lầm cũng như đảm bảo an toàn cho người đọc”.
Ngòai ra, việc nghiên cứu chẩn đoán đám đông và diễn đàn y tế trực tuyến cũng là một công cụ quan trọng để lập kế hoạch chăm sóc sức khỏe cho toàn xã hội, Bác sĩ Nobles nói.
“Từ quan điểm nghiên cứu, chúng tôi cần hiểu rõ hơn về cách công chúng diễn giải thông tin này và giá trị của chúng là bao nhiêu. Bạn sẽ không bao giờ nghĩ rằng mọi người sẽ lên mạng và chia sẻ thông tin riêng tư, bao gồm cả hình ảnh về những bộ phận nhạy cảm của họ. Và vì vậy, chúng tôi tự hỏi: ngoài những vấn đề về sức khỏe tình dục, người dùng sẽ còn mở rộng các cuộc thảo luận tới đâu?”, BS Nobles nhận xét.
