Hội thảo khoa học “Bác Hồ với thơ Đường luật” tổ chức tại Bảo tàng Hồ Chí Minh ngày 23/10 là việc làm cần thiết để thế hệ người Việt Nam, nhất là những nhà nghiên cứu văn hóa, các nhà thơ tiếp nối những cống hiến giá trị của Bác Hồ trong việc sử dụng thơ Đường luật vào công cuộc xây dựng và phát triển văn hóa Việt Nam tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc.
Giáo sư - anh hùng lao động Vũ Khiêu cho biết ngay từ khi còn nhỏ, Bác Hồ đã được nghe cha, bè bạn của cha hàng ngày đọc, làm thơ và Người đã thuộc lòng rất nhiều bài thơ của Việt Nam, Trung Quốc. Tác phẩm của các nhà thơ nổi tiếng như Lý Bạch, Đỗ Phủ, Tô Thức, Nguyễn Trãi, Nguyễn Bỉnh Khiêm, Nguyễn Du, Đoàn Thị Điểm... đã để lại trong tâm hồn Người cảm hứng thi ca đẹp nhất.
Từ lúc ra đi tìm đường cứu nước, Hồ Chí Minh được tiếp cận văn học thế giới, nhất là văn học phương Tây, tiếp thu kiến thức, sự trong sáng trong hành văn, tinh tế trong thể hiện của các nhà văn thế giới.
Những tác phẩm thơ Đường rực rỡ một thời, biểu tượng huy hoàng của ngôn ngữ nhân loại đã đạt đến điểm thăng hoa.
Theo TS Phạm Thị Minh Châu, thơ Đường luật Việt Nam có từ thời Lý, Trần với sáng tác của các tướng lĩnh, các nhà ngoại giao, các bậc tu hành viết bằng cả chữ Hán và Nôm, phát triển trong 10 thế kỉ trung đại, đến nay còn còn giữ đến hàng chục nghìn bài. Sự giao lưu văn hóa, bản lĩnh sáng tạo của thơ Việt mà điển hình là Bác Hồ trong hành trình tiếp thu và sáng tạo thơ Đường luật.
Trong cuộc đời của mình Bác Hồ đã viết nhiều thơ Đường luật với tổng cộng trên 200 bài; trong đó 178 bài tứ tuyệt . 20 bài bát cú , 5 bài trường thiên. Dù thể hiện bằng ngôn ngữ nào thì thơ Đường luật của Chủ tịch Hồ Chí Minh vẫn giữ được những yêu cầu cơ bản, khắt khe của thể thơ này.
 |
Hội thảo Bác Hồ với thơ Đường luật với hơn 50 bài tham luận. |
Cũng theo TS Châu, thơ Đường luật của Bác Hồ thể hiện tình cảm sâu nặng của Người đối với Tổ quốc và Nhân dân. Dù là nhật ký trong tù hay những bài thơ sau này, viết trước Cách Mạng cũng như trong hai cuộc kháng chiến đều hiển hiện một tấm lòng yêu nước thiết tha kiên định, sắt son hướng về Tổ quốc, nhân dân, đồng chí, đồng bào.
PGS.TS Nguyễn Hồng Vinh cho rằng: "Thơ Đường luật của Bác Hồ giống như một dòng nhật ký hàm xúc, trữ tình ghi lại những suy nghĩ tâm hồn của Bác trên những chặng đường hoạt động cách mạng. Bác không chỉ vận dụng đường luật để nói những tư tưởng lớn của mình về Tổ quốc và nhân dân mà còn thông qua thể thơ này còn đặt ra những vấn đề hệ trọng của cuộc đấu tranh cách mạng.
Về con người thơ Bác chứa chan môt tinh thần nhân đạo cao cả, một trái tim nhân ái bao la đối với mọi lớp người, từ em nhỏ chưa đầy một tuổi đã phải theo mẹ đến ở nhà tù; từ người thương phu làm đường dầm mưa dãi nắng…".
Theo nhiều tham luận của ThS Võ Quang Huy, ThS Nguyễn Thị Thiện, NGND Trần Bửu Lâm…đều cho rằng từ chỗ thấm sâu những giá trị Đường thi trong tác phẩm của mình, Hồ Chí Minh còn bổ sung và làm giài cho Đường thi những nội dung mới, tư tưởng mới mang tính canh tân, cách mạng; lấy thơ làm chính trị, cổ vũ đấu tranh đánh đổ thực dân, giành độc lập dân tộc dân tộc, đem lại ruộng đất cho dân cày…Do vậy, Bác Hồ đã chỉ rõ mối quan hệ giữa thi ca và chính trị qua câu thơ có tính chất “Tuyên ngôn” trong tập nhật ký trong tù “Nay ở trong thơ nên có thép, Nhà thơ cũng phải biết xung phong”.
Và do nhuần nhuyễn giữa chính trị và thơ ca, những bài thơ làm theo thể Đường luật của Bác hay đến mức mà Quách Mạt Nhược – nhà văn hóa lớn của Trung Quốc phải thốt lên: “nếu để lẫn thơ chữ Hán của Hồ Chí Minh và thơ Đường, khó có thể phân biệt được”.
Thơ chữ Hán của Bác được coi là bức chân dung tự họa của Người: vừa thanh cao, vừa giản dị, vừa tinh tế, vừa mang dáng dấp cổ điển của các bậc tao nhân mặc khách, vừa xứng đáng là một bậc anh hùng dân tộc Việt Nam trong thế kỉ XX.
Thơ chữ Hán của chủ tịch Hồ Chí Minh có nội dung phong phú, tinh thâm mà uyên bác, thể hiện khí phách, trí tuệ, tinh thần lạc quan cách mạng của nhà cách mạng với niềm tin kiên định vào tương lai của dân tộc, tỏ rõ thái đội coi thường mọi gian khổ, hi sinh; thấm đẫm tình yêu Tổ quốc, yêu nhân dân, yêu hòa bình; khí phách chống anh hùng xâm lược, chống bạo quyền và một tấm lòng chân thành, chung thủy với đồng chí, bạn bè…
Hà Nội chuẩn bị kỷ niệm 70 năm thành lập UNESCO tại Hoàng thành Thăng Long
Cuốn sách tập hợp hơn 100 quy tắc đọc và nói tiếng Anh như đánh vần tiếng Việt
