Trong vòng đời của người Ê Đê, từ cậu bé trở thành chàng trai, thành người đàn ông biết gánh vác mọi công việc của buôn làng, nhất định phải thực hiện một lễ thức trọng đại, đó là Lễ khôn lớn hay Lễ trưởng thành, tiếng Ê Đê gọi là lễ MPú.
Người Ê Đê thường làm lễ ở độ tuổi từ 18 - 25 nhưng cũng có những người làm muộn hơn do phụ thuộc vào khả năng tài chính của mình.
Lễ bắt đầu bằng nghi thức rửa mặt của chàng trai ngoài bến nước của buôn làng. Từ sáng sớm, chàng trai được làm Lễ khôn lớn lặng lẽ đi ra bến nước trong bộ lễ phục truyền thống. Tới bến nước, anh ta cởi áo, cởi khăn, bắt đầu gội đầu, rửa mặt. Bà con buôn làng chứng kiến từng cử chỉ một cách trân trọng. Tắm gội xong, chàng trai hứng đầy bầu nước trong mát về cúng Giàng (Trời).
Trong nhà, cỗ bàn đã sắp sẵn. Thủ heo bày ở giữa, một dải thịt dài cuốn vòng cây cột buộc ché rượu cần. Người được làm Lễ khôn lớn tay cầm kiếm sắc bước tới cầu thang lên nhà sàn. Hai bên cầu thang trồng hai cây chuối.
Sau khi vung kiếm chém đứt cây chuối, tượng trưng cho hình ảnh hạ gục kẻ thù anh ta bước lên cầu thang, bà mẹ của anh ta đứng chờ ở sàn hỏi: “Chào con trai của mẹ, con từ đâu trở về?Có phải con đi đánh giặc ác phía Đông, chém hổ dữ phía Tây, trở về?”.
Anh ta đáp lời: “Thưa mẹ, đúng vậy! Con đã cầm rìu vào rừng. Nay cây lớn đã đổ, cây nhỏ đã ngã. Con cầm kiếm đi trừ kẻ ác. Nay thằng giặc phía Đông đã bị giết, con hổ phía Tây đã được trừ. Con đã làm xong mọi việc buôn làng trao cho. Con đã xứng đáng làm một người đàn ông Ê Đê của buôn làng ta”.
 |
Uống rượu cần chúc mừng người trưởng thành.
Nghi lễ trưởng thành của người Ê Đê thường được Già làng thay mặt cho buôn làng, họ tộc của chàng trai để làm lễ cúng Giàng, để xin phép được làm lễ cho chàng trai. Các lễ vật để cúng Giàng gồm thịt heo, rượu cần...
Thầy cúng khấn cám ơn Giàng, thầy cô, bố mẹ, anh em, vật nuôi và những vật dụng sinh hoạt trong nhà đã giúp cho chàng trai có được cuộc sống tốt như ngày hôm nay. Họ cầu xin những người đã khuất tha thứ cho lỗi lầm của con cháu, và phù hộ mang lại những điều tốt lành cho người trưởng thành.
Lễ trưởng thành là bước ngoặt trong cuộc đời của chàng trai Ê Đê. Từ đây, chàng trai sẽ được công nhận là người đã trưởng thành và có thể tự lập được cuộc sống của mình như lập gia đình hay ra ở riêng... Tuy nhiên cũng có rất nhiều chàng trai Ê Đê lập gia đình sinh con rồi mới làm lễ trưởng thành
Tuệ Linh
