Theo kết luận thanh tra, nhằm mục tiêu phát triển nhiên liệu sinh học, từ tháng 10/2007 đến tháng 3/2009, Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN) đã đầu tư 3 dự án nhiên liệu sinh học với công suất 100.000 m3 Ethanol/năm. Thanh tra Chính phủ cho biết trong quá trình đầu tư, PVN và các đơn vị liên quan đã để xảy ra nhiều khuyết điểm, vi phạm.
Đội vốn và thua lỗ
Ba dự án được PVN đầu tư gồm các nhà máy nhiên liệu sinh học Phú Thọ (chủ đầu tư Công ty Cổ phần Hóa dầu & Nhiên liệu sinh học Dầu khí - PVB), Khu kinh tế Dung Quất – tỉnh Quảng Ngãi (chủ đầu tư Công ty Cổ phần Nhiên liệu sinh học Dầu khí miền Trung - PCB) và Bình Phước (chủ đầu tư Công ty TNHH Nhiên liệu sinh học Phương Đông - OBF).
Về hiệu quả đầu tư, Thanh tra Chính phủ cho biết sau khi thực hiện xong dự án, các nhà máy đi vào hoạt động đều bị thua lỗ lớn và hầu như không vận hành thương mại.
Toàn bộ vốn đầu tư vào 3 dự án với tổng số tiền đã thanh toán đến tháng 11/2014 là hơn 5.400 tỷ đồng chưa có hiệu quả.
Cụ thể, tại dự án Ethanol Dung Quất (Quảng Ngãi), tổng mức đầu tư được phê duyệt là hơn 1.800 tỷ đồng nhưng đã tăng vốn lên hơn 2.100 tỷ đồng. Năm 2014, dự án này lỗ khoảng 164 tỷ đồng.
Tại dự án Ethanol Bình Phước có tổng mức đầu tư gần 1.500 tỷ đồng, sau đó đã tăng vốn lên hơn 1.700 tỷ đồng. Từ tháng 4/2013 đến nay, nhà máy này hầu như không vận hành thương mại. Năm 2013 và 2014 dự án bị lỗ khoảng 400 tỷ đồng.
Đặc biệt, dự án Ethanol Phú Thọ do Công ty cổ phần Bọc ống Dầu khí Việt Nam (PVB) làm chủ đầu tư, nhà thầu là Tổng Công ty Cổ phần Xây lắp Dầu khí (PVC). Dự án có tổng mức đầu tư hơn 1.300 tỷ đồng sau đó tăng vốn lên mốc 2.500 tỷ đồng. Dự án đã tạm dừng thi công nhưng vẫn mất hàng trăm tỷ đồng để trả lãi vay và quản lý.
Theo kết luận thanh tra, PVC là nhà thầu chưa có năng lực, kinh nghiệm trong việc thực hiện dự án nhiên liệu sinh học. Việc chỉ định thầu cho PVC thực hiện các công việc chính của dự án là vi phạm Luật đấu thầu. Đây là nguyên nhân chủ yếu dẫn đến việc trong quá trình thực hiện PVC phải dừng thi công dự án gây thiệt hại lớn.
Nhưng điều đáng nói hơn nữa là dù bị đội vốn như vậy nhưng các nhà máy khi đi vào hoạt động đều thua lỗ lớn và hầu như không vận hành thương mại.
Toàn bộ vốn đầu tư 3 dự án trên hơn 5.400 tỷ đồng đã bị sử dụng không hiệu quả.
 Nhà máy Bio Ethanol Dung Quất càng sản xuất càng lỗ nặng. |
Tăng giá trị hợp đồng vô căn cứ
Ngoài những sai phạm về quản lý vốn đầu tư, kết luận thanh tra còn cho biết trong đàm phán hợp đồng, ký kết hợp đồng, điều chỉnh giá trị hợp đồng PVN, chủ đầu tư và các nhà thầu đã để xảy ra một loạt vi phạm.
Cụ thể, PVN đã có văn bản để đưa ra ý kiến với các chủ đầu tư PVB, PCB và nhà thầu PVC, PTSC về giá gói thầu EPC trong quá trình đàm phán giá hợp đồng, làm ảnh hưởng đến kết quả đàm phán, ký kết hợp đồng EPC.
Trong việc điều chỉnh giá trị hợp đồng EPC dự án Dung Quất, chủ đầu tư và nhà thầu PTSC đã ký Phụ lục hợp đồng EPC với giá trị điều chỉnh từ 59,2 triệu USD lên 67 triệu USD. Trong đó tăng hơn 3 triệu USD chưa có căn cứ, vi phạm quy định quản lý chi phí đầu tư xây dựng công trình, quy định của hợp đồng EPC.
Trong việc điều chỉnh giá trị hợp đồng EPC dự án Phú Thọ, Chủ tịch Hội đồng quản trị PVB đã ký ban hành Nghị quyết phê duyệt phát sinh tăng 8,3 triệu USD và ký Phụ lục hợp đồng EPC điều chỉnh tăng gần 7 triệu USD nhưng thực tế phần khối lượng công việc nhà thầu PVC phải thực hiện đã tăng 14,3 triệu USD. Điều này vi phạm quy định quản lý chi phí đầu tư xây dựng công trình, quy định của hợp đồng EPC.
Ngoài ra, PVB còn phê duyệt nội dung, ký hợp đồng EPC và Phụ lục hợp đồng EPC không thông qua Đại hội cổ đông, đồng thời điều chỉnh tổng mức đầu tư dự án Phú Thọ từ 1.317 tỷ lên 2.484 tỷ, trái với quy định.
Từ các kết luận trên, Thanh tra Chính phủ đã kiến nghị Thủ tướng giao Bộ Công Thương chủ trì, chỉ đạo PVN kiểm điểm làm rõ trách nhiệm của các cá nhân liên quan, xử theo quy định của pháp luật đối với vi phạm, khuyết điểm theo từng sự việc cụ thể.
Thanh tra Chính phủ chuyển hồ sơ sang Bộ Công an để điều tra, xử lý theo quy định pháp luật đối với các sai phạm trong quá trình đầu tư xây dựng dự án nhiên liệu sinh học Phú Thọ và Dung Quất cũng như có dấu hiệu cố ý làm trái và/hoặc thiếu tinh thần trách nhiệm trong việc lựa chọn sai địa điểm xây dựng của Nhà máy Ethanol Dung Quất. Đồng thời cơ quan chức năng điều tra xử lý các sai phạm trong chỉ định thầu, trong ký kết và thực hiện các hợp đồng EPC dẫn đến hậu quả nghiêm trọng.
