Bức tranh giàu bản sắc của thành phố mang tên Người
Trải qua nửa thế kỷ xây dựng và phát triển, văn học - nghệ thuật TPHCM đã khẳng định vị thế là một trong những dòng chảy mạnh mẽ và sáng tạo bậc nhất của cả nước. Từ sau ngày thống nhất, Đảng bộ TP HCM luôn quan tâm chỉ đạo, ban hành nhiều chủ trương, nghị quyết về phát triển văn hóa - văn nghệ, coi đây là một trụ cột tinh thần của đời sống xã hội đô thị năng động và hiện đại.
 |
Biểu diễn nghệ thuật truyền thống kết hợp với ca múa nhạc hiện đại trong “Những ngày Văn học - Nghệ thuật TPHCM”. Ảnh: My Anh |
Ông Dương Anh Đức, Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Thành ủy, cho biết: “Qua 50 năm, nền văn học, nghệ thuật thành phố đã vượt qua nhiều thách thức, tiếp tục phát triển, đồng hành cùng công cuộc đổi mới, phản ánh chân thực đời sống đấu tranh, lao động và sáng tạo của nhân dân”. Ông nhấn mạnh, TPHCM hiện có gần 6.000 hội viên văn học - nghệ thuật, trong đó 26 người được trao Giải thưởng Hồ Chí Minh, 95 người được trao Giải thưởng Nhà nước, cùng hàng trăm văn nghệ sĩ được phong tặng danh hiệu cao quý, con số cho thấy sức sống bền bỉ của lực lượng sáng tạo thành phố.
Không chỉ lớn mạnh về đội ngũ, TPHCM còn là “nguồn cảm hứng” của nhiều tác phẩm phản ánh hơi thở đô thị hiện đại. Từ văn chương, âm nhạc, mỹ thuật đến sân khấu, điện ảnh, mọi lĩnh vực đều ghi dấu bằng những tác phẩm vừa đậm chất nhân văn, vừa mang tinh thần hội nhập. NSND Đào Bá Sơn xúc động chia sẻ: “Điện ảnh thành phố là tấm gương phản chiếu tâm hồn của đô thị, nơi mọi nhịp sống đều chứa đựng câu chuyện, ước mơ và khát vọng. Thành tựu 50 năm không chỉ đo bằng giải thưởng, mà bằng tình yêu của công chúng – điều này tiếp sức cho nghệ sĩ sáng tạo trong mọi hoàn cảnh”.
Bức tranh toàn cảnh ấy được tái hiện sinh động qua không gian triển lãm “TPHCM - 50 năm, nơi hội tụ những dòng sông” tại Nhà Văn hóa Thanh niên. Cùng lúc, hàng loạt chương trình nghệ thuật, trình diễn đường phố, nhạc cảnh, múa, thời trang và video art hiện đại đã tạo nên bầu không khí rộn ràng, khẳng định sức sống trẻ trung, hội nhập của nghệ thuật thành phố.
 |
Gặp gỡ, giao lưu với những nghệ sĩ gạo cội, những người từng sống, chiến đấu và sáng tác tại Căn cứ Trung ương Cục miền Nam. Ảnh: My Anh |
Phó Chủ tịch UBND TPHCM, bà Trần Thị Diệu Thúy nhấn mạnh: “Sự kiện không chỉ là dịp nhìn lại chặng đường đã qua, mà còn mở ra một giai đoạn phát triển mới, lan tỏa cảm hứng sáng tạo, thúc đẩy công nghiệp văn hóa và khẳng định vai trò trung tâm sáng tạo của TPHCM trong khu vực Đông Nam Á”.
Những con số biết nói như 97.000 người đang hoạt động trong lĩnh vực văn hóa - nghệ thuật, gần 17.670 doanh nghiệp văn hóa, đóng góp khoảng 5,7% GRDP mỗi năm cho thấy văn hóa, nghệ thuật không chỉ là đời sống tinh thần, mà đã trở thành một động lực kinh tế sáng tạo quan trọng của thành phố.
Từ “những ngày hội” đến khát vọng tương lai
“Những ngày Văn học - Nghệ thuật TPHCM” không chỉ để nhìn lại, mà còn để soi chiếu những thách thức. Bí thư Thành ủy TPHCM Trần Lưu Quang đã chọn cách “lắng nghe và đối thoại” cùng các văn nghệ sĩ khi chia sẻ: “Tôi không đọc lại phần báo cáo, mà muốn nghe các anh chị nói thẳng, nói thật để cùng trao đổi”.
Các ý kiến thẳng thắn của nghệ sĩ đã làm nên điểm sáng đặc biệt của chuỗi sự kiện. NSND Lệ Thủy nghẹn ngào: “Xin lãnh đạo hãy quan tâm nhiều hơn đến cải lương, vì cải lương giờ sắp chết”. Còn NSƯT Thành Lộc bày tỏ: “Mỗi lần tiếp cận nghệ thuật thế giới, tôi lại thấy mình bị lạc hậu. Nhưng đó cũng là tín hiệu tốt, nó nhắc chúng ta phải đổi mới, tư duy sáng tạo hơn nữa”.
 |
Không gian trưng bày các tác phẩm văn học nghệ thuật qua 50 năm của thành phố mang tên Bác. Ảnh: My Anh |
Trước những trăn trở ấy, Bí thư Thành ủy TPHCM thẳng thắn nhìn nhận: nghệ thuật truyền thống đang bị lấn lướt trong thời đại số, và điều cần làm là “vừa giữ, vừa làm mới”. Ông đề nghị ngành văn hóa thành phố xây dựng các quy định khung linh hoạt, tạo điều kiện cho nghệ sĩ phát huy sức sáng tạo, đồng thời có chiến lược gìn giữ nghệ thuật truyền thống như di sản, giúp sân khấu “sáng đèn trở lại”.
Một tín hiệu đáng mừng là chuỗi hoạt động năm nay đã đưa nghệ thuật ra khỏi khán phòng, đến gần hơn với công chúng qua các hình thức trình diễn đa giác quan, video art tại Công viên 23/9, bước thử nghiệm cho mô hình “thành phố nghệ thuật mở” trong tương lai. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều điều cần làm: sự liên kết giữa các hội chuyên ngành chưa thật chặt chẽ; chính sách xã hội hóa, đầu tư sáng tạo chưa đồng đều; và việc định hướng thẩm mỹ cho thế hệ trẻ vẫn là bài toán dài hạn.
Trong tổng thể chiến lược phát triển đến năm 2035, TPHCM đặt mục tiêu xây dựng “Thành phố Điện ảnh”, “Thành phố Lễ hội”, gắn văn hóa với du lịch và kinh tế sáng tạo. Để làm được điều đó, không chỉ cần chính sách, mà còn cần khơi dậy tinh thần cống hiến và tự tin sáng tạo trong mỗi nghệ sĩ.
 |
Biểu diễn nghệ thuật truyền thống kết hợp với ca múa nhạc hiện đại trong “Những ngày Văn học - Nghệ thuật TPHCM”. Ảnh: My Anh |
Bà Trần Thị Diệu Thúy, Phó Chủ tịch UBND TPHCM, nhấn mạnh: “Với tinh thần “Thành phố của sáng tạo, nghĩa tình và khát vọng vươn lên”, chúng ta tin rằng ngọn lửa nghệ thuật của thành phố mang tên Bác sẽ tiếp tục cháy mãi, góp phần xây dựng con người Việt Nam phát triển toàn diện, đưa văn hóa trở thành nền tảng tinh thần vững chắc của xã hội”.
“Những ngày Văn học - Nghệ thuật TPHCM” khép lại, nhưng dư âm còn đọng lại như lời nhắc về một hành trình nửa thế kỷ sáng tạo và phụng sự nghệ thuật. Từ những dòng sông văn chương, khúc hát, sân khấu, mỹ thuật, điện ảnh… đang hội tụ về thành phố này, nơi văn hóa không chỉ là ký ức, mà là nguồn năng lượng nuôi dưỡng tương lai.
