Ngày Nay số 252

4 NGAYNAY.VN UNESCO Số252 - ThứNăm, ngày 10.12.2020 Thời tiết ấm lên & những hậu quả khó lường Biến đổi khí hậu tiếp tục diễn ra không ngừng vào năm 2020, đây là một trong ba năm ấm nhất được ghi nhận. 2011-2020 sẽ là thập kỷ ấm nhất được ghi nhận, với sáu năm ấm nhất kể từ năm 2015, theo Tổ chức Khí tượng Thế giới (WMO). T heo Báo cáo củaWMO về Tình trạng Khí hậu toàn cầu năm 2020, nhiệt độ đại dương đangởmức kỷ lục vàhơn80% đại dương trên toàn cầu đã trải qua một đợt nắng nóng vàomột thời điểmnào đó vào năm 2020, với hậu quả lan rộng đối với các hệ sinh thái biển vốn đã phải chịu đựng nhiều axit hơn do hấp thụ carbon dioxide (CO2). Báo cáo dựa trên sự đóng góp của hàng chục tổ chức và chuyên gia quốc tế, cho thấy các sự kiện có tác động mạnh như nắng nóng cực độ, cháy rừng và lũ lụt, cũng như mùa bão Đại Tây Dương kỷ lục, đã ảnh hưởng đến hàng triệu người như thế nào, làm gia tăng các mối đe dọa đối với sức khỏe con người, an ninh và ổn định kinh tế do đại dịch COVID-19 gây ra. Theo báo cáo, bất chấp việc giãn cách xã hội vì COVID-19, nồng độ khí nhà kính trong khí quyển vẫn tiếp tục tăng lên, khiến hành tinh này sẽ tiếp tục ấm lên trong nhiều thế hệ tới do thời gian tồn tại lâu dài của CO2 trong khí quyển. Nhiệt độ trung bình toàn cầu từ tháng 1 đến tháng 10 năm 2020 cao hơn khoảng 1,2°C so với đường cơ sở năm 1850-1900, được sử dụng làm giá trị xấp xỉ mức thời kỳ tiền công nghiệp. Năm 2020 rất có thể là một trong 3 năm ấm nhất được ghi nhận trên toàn cầu. (Ghi chép nhiệt độ hiện đại bắt đầu vào năm 1850). Đánh giá của WMO dựa trên 5 bộ dữ liệu nhiệt độ toàn cầu.Tuy nhiên, tất cả năm trong số những tập dữ liệu đó hiện đang xếp năm 2020 là năm ấm thứ 2 sau năm 2016 và trước năm 2019. Tuy nhiên, sự khác biệt giữa 3 năm ấm nhất là rất nhỏ và thứ hạng chính xác cho mỗi tập dữ liệu có thể thay đổi một khi dữ liệu cho cả năm được công bố. Sựấmlênđángchúýnhất được quan sát thấy trên khắp Bắc Á, đặc biệt là Siberia (Bắc Cực), nơi nhiệt độ cao hơn 5°C so với mức trung bình. Nhiệt độ ở Siberia lên đến đỉnh điểm vào cuối tháng 6, đạt mức 38°C tại Verkhoyansk vào ngày 20, tạm thời là nhiệt độ cao nhất được biết đến ở bất kỳ nơi nào phía bắc của Vòng Bắc Cực. Điều này dẫn đến mùa cháy rừng dữ dội nhất trong 18 năm (kể từ khi bắt đầu thống kê), theo ước tính về lượng khí CO2 thải ra từ các đámcháy. Mực nước biển dâng và nhiệt độ đại dương Nhiệt độ đại dương vào năm 2019 là chỉ số cao nhất được ghi nhận trong bộ dữ liệu từ năm 1960. Có một tín hiệu rõ ràng cho thấy sự hấp thụ nhiệt nhanh hơn trong những thập kỷ gần đây. Tính trung bình, kể từ đầu năm 1993, tốc độ mực nước biển dâng trung bình toàn cầu lên tới 3,3±0,3mm/ năm. Sự tan chảy của các tảng băng là nguyên nhân chính dẫn đến sự gia tăng nhanh chóng của mực nước biển trung bình toàn cầu. Mực nước biển trung bình toàn cầu năm 2020 tương đương năm 2019. Cũng như sóng nhiệt trên đất liền, nhiệt độ cực cao có thể ảnh hưởng đến lớp gần bề mặt của các đại dương với một loạt hậu quả đối với sinh vật biển và các cộng đồng phụ thuộc. Việc truy xuất nhiệt độ bề mặt biển qua vệ tinh được sử dụng để theo dõi sóng nhiệt biển, có thể được phân loại là trung bình, mạnh, nghiêm QUỲNH HOA (theoUNESCO) trọng hoặc cực đoan. Phần lớn đại dương đã trải qua ít nhất một đợt sóng nhiệt biển cấp độ “mạnh” trong năm 2020. Biển Laptev (ven bờ Bắc Băng Dương) đã trải qua một đợt sóng nhiệt biển cực mạnh từ tháng 6 đến tháng 10. Trong khi đó, mức độ băng trên biển thấp bất thường trong khu vực và các vùng đất liền kề do trải qua các đợt nắng nóng trong mùa hè. Quá trình axit hóa đại dương cũng ngày càng gia tăng. Đại dương hấp thụ khoảng 23% lượng khí thải CO2 do con người phát thải hàng năm từ bầu khí quyển, do đó giúp giảm bớt tác động của biến đổi khí hậu trên hành tinh. “Chi phí” sinh thái của quá trình này đối với đại dương là cao, vì CO2 phản ứng với nước biển làm giảm độ pH; một quá trình được gọi là axit hóa đại dương. Có sự suy giảm độ pH trung bình tại các địa điểm quan sát từ năm 2015 đến năm 2019. Nhiều nguồn khác nhau bao gồm các phép đo của các biến số khác cũng cho thấy sự gia tăng từ từ quá trình axit hóa đại dương toàn cầu. Theo Quỹ Tiền tệ Quốc tế, cuộc suy thoái toàn cầu hiện nay do đại dịch COVID-19 gây ra khiến việc ban hành các chính sách cần thiết để giảm thiểu hậu quả của sự nóng lên toàn cầu trở nên khó khăn, nhưng mặc khác đây cũng là cơ hội để đưa nền kinh tế đi theo con đường xanh hơn nhằm thúc đẩy đầu tư vào cơ sở hạ tầng công cộng xanh và có khả năng phục hồi, từ đó hỗ trợ tăng trưởng GDP và tạo việc làm trong giai đoạn phục hồi. n Cháy rừngdiễn rangày càngnhiều. Ảnh: AFP Lũ lụt tại ẤnĐộ. Ảnh: PTI Sự tăngnhiệt độkể từnăm1850. Tính trungbình, kể từ đầunăm1993, tốcđộ mựcnướcbiểndâng trungbình toàncầu lên tới 3,3±0,3mm/năm. Sự tanchảy củacác tảngbăng lànguyên nhânchínhdẫnđếnsự gia tăngnhanhchóng củamựcnướcbiển trungbình toàncầu.