NGAYNAY.VN 8 CHUYÊNĐỀ Số283 - ThứNăm, ngày 23/6/2022 Tiếng kêu thương từ “biển bạc” Với đường bờ biển dài 3.260km, Việt Nam sở hữu một diện tích rạn san hô đáng kể vào khoảng 1.222km2. Trong đó, các rạn san hô phân bố rộng rãi từ Bắc vào Nam, mật độ và tính đa dạng sinh học tập trung cao ở dải duyên hải miềnTrung, NamBộ, cùng các quần đảo ngoài khơi như Hoàng Sa, Trường Sa. Nằm trong khu vực biển nhiệt đới thuận lợi cho sự sinh trưởng và phát triển, chúng ta được nhận định có tài nguyên san hô đa dạng, phong phú khi sở hữu khoảng 400 trên tổng số800 loài được biết đến trên toàn thế giới. Không chỉ có giá trị về lợi ích kinh tế hay khai thác du lịch, các rạn san hô còn là lá chắn tự nhiên bảo vệ bờ biển trước sức công phá của bão, sóngngầm. Ngoài ra, chúng cũng làmái nhà chung để các loại thủy sinh, cá rạn san hô cư trú. Theo PGS.TS Lê Xuân Cảnh, nguyên Viện trưởng Viện Sinh thái và Tài nguyên: “Tuy giàu đẹp và mang lại giá trị cao cho đời sống, nhưng trong nhiều thập niên trở lại đây hệ sinh thái san hô của Việt Nam bị tiêu biến, hư hại rất nghiêm trọng”. Để làm rõ mức độ tác động, PGS.TS Cảnh cung cấp nghiên cứu của nhiều đoàn chuyên gia trong nước và thế giới từng khảo sát về tài nguyên san hô ven biển Việt Nam trong khoảng 30 nămqua. Cụ thể, theo số liệu khảo sát 200 điểm quan sát san hô trong thời gian từ năm 2000 - 2015, khoảng 15 - 20% diện tích rạn san hô bị mất đi do tác động của tự nhiên và con người. Vùng suy thoái tập trung chủ yếu ở những nơi dân cư sinh sống đông đúc với hoạt động khai thác du lịch mạnh mẽ như vịnh Hạ Long, Cát Bà, các tỉnh venbiển miền Trung từ Đà Nẵng tới BìnhThuận. Dựa trên một thống kê khác đánh giá hiện trạng san hô ở Việt Nam cho thấy chỉ 1% trong số 1.222km2 san hô đang ở trong tình trạng rất tốt, 26% ở điều kiện tốt, 41% ở điều kiện trung bình và 31% còn lại làcác rạnsanhônghèo, nguy cấp. Số liệu này cho thấy các rạn san hô bị tác động đáng kể và không đồng đều, có nơi chịu tác động mạnh hơn, có nơi vẫn trong tầm kiểmsoát. Còn trong đánh giá chung của cả nước, mỗi năm Việt Nam mất khoảng 50 tấn san hô do các hoạt động khai thác tận diệt và ô nhiễm môi trường. “San hô rất nhạy cảm nên được coi là chỉ thị, thước đo của hệ sinh thái dưới nước. Việc các rạn san hô từ Bắc vào Nam hư hại đến mức báo động nói lên nhiều điều về môi trườngbiểnđảo củanước ta”, PGS.TS Lê Xuân Cảnh trăn trở. Di sản thiên nhiên thế giới vắng bóng san hô Có cấu trúc phức tạp, hệ sinh thái rạn san hô đặc biệt nhạy cảm với các đe dọa đến từ tự nhiên và con người. Khi hứng chịu tác động, dư chấn, các rạn san hô nhanh chóng suy thoái, trắng hóa, gãy đổ, kéo theo môi sinh của hàng ngàn loài động thực vật khác. Lý giải về sự suy giảm đột ngột, nhanh chóng của hệ sinh thái rạn san hô Việt Nam trong ba thập niên trở lại đây, PGS.TS Lê Xuân Cảnh cho biết có thể đánh giá những nguyên nhân từ nhiều góc độ, tự nhiên, con người và kết hợp. Những hiện tượng cực đoan như bão lũ, dòng biển, bệnh dịch, các loài thiên địch… ảnh hưởng lớn tới san hô khi chỉ một dòng biển nóng bất thường cũng có thể tẩy trắng 70% rạn san hô Côn Đảo vào năm 2016. Tuy nhiên không thể không kể đến những hoạt động khai thác thiếu bền vững của con người như du lịch gây ô nhiễm; khai thác tận diệt tài nguyên bằng chất độc, thuốc nổ; xả thải trực tiếp từ các ngư trường và công trình ven biển làm phát tán lớp trầm tích độc hại lên san hô. Đến đây, PGS.TS Cảnh nhắc tới câu chuyện đáng buồn mà dường như đã bị quên lãng về hệ sinh thái rạn san hô ở vịnh Hạ Long. Theo lời kể của ông, trước đây Hạ Long đã từng có lúc sở hữu những rạn san hô trù phú, tươi đẹp như rạn Bắc Vàn, Hồng Vàn thuộc quần đảo Cô Tô. Hai rạn san hô này kéo dài trên 4km, rộng gần 1km, được coi là rạn lớn nhất Vịnh Bắc Bộ với độ phủ cao trên 45%. Nhưng đến nay, cả Bắc Vàn và HồngVàn đều đã chết cùng vô số các rạn nhỏ khác và hầu như không có dấu hiệu phục hồi. “Tôi không nói ngay số liệu hiện tại vì sẽ rất đau xót, nhưng theo dữ liệu từ 1985 - 1998 thì mức sụt giảm san hô ở Hạ Long đã lên tới 1/3. Tới nghiên cứumới nhất thực hiện vào năm 2020, người ta hầu như không thể quan sát NGUYỆT LINH Cứu đại dương bắt đầu từ Vất vả, tốn kém nhưng hiệu quả phục hồi các rạn san hô không đáng kể là bao so với hành động tàn phá. Nếu không có những chính sách quản lý phù hợp, cấp bách thì lời tiên đoán trong 20 năm tới Việt Nam không còn san hô có lẽ sẽ trở thành sự thực” PGS.TS Lê Xuân Cảnh San hô đang đứng bên bờ vực tuyệt chủng bởi hàng loạt các tác động đến từ môi trường, khí hậu và các hoạt động khai thác vượt quá ngưỡng kiểm soát. Theo một cảnh báo được đưa ra bởi các nhà khoa học, nếu không có sự thay đổi một cách tích cực và kịp thời, toàn bộ hệ sinh thái rạn san hô tại Việt Nam có thể biến mất trong một vài thập niên tới.Và sau đó, đại dương cũng phai dấu chiếc áo màu xanh quen thuộc. Thực trạng sanhôbị tẩy trắng, chết hàng loạt ởHònMunhồi đầu tháng6/2022. Phầnđa san hôHònMun đã khô cứng, gãyđổ.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTA3Mzg1MA==