NGAYNAY.VN 13 CHUYÊNĐỀ Số301 - ThứNăm, ngày3/11/2022 tồn thiên nhiên với hơn 5.300 cây xanh, và cũng là nơi nhà soạn nhạc thiên tài Chopin an nghỉ. Ở Brazil xa xôi, nghệ sĩ thị giác Pazé đang triển khai một dự án có tên “Gardens of Time” với mục tiêu biến bốn nghĩa trang ở thành phố São Paulo, Brazil thành những không gian công cộng tuyệt đẹp. Nếu mọi thứ đi đúng kế hoạch, dự án sẽ tạo ra một không gian xanh có diện tích trăm ngàn lượt khách ghé thăm. Khoảng thời gianđông đúc nhất chính là giai đoạn dịch COVID-19 bùng phát, do nhu cầu tìm một không gian thật rộng rãi, thông thoáng và nhiều cây cối thay vì những địa điểm chật chội của người dân. Một số nghĩa trang xanh nổi tiếng khác là Nghĩa trang Melaten (Cologne, Đức), nơi sinh sống của hơn 40 động vật và nhiều loại thực vật; Nghĩa trang Trung tâm Vienna (Vienna, Áo), nơi du khách thường xuyên bắt gặp những con hươu, nai hoặc chồn bất ngờ phóng qua tầm mắt; hoặc Nghĩa trang PèreLachaise (Paris, Pháp), không gian xanh duy nhất của Paris được trao danh hiệu khu bảo Nhữngcôngviênnghĩa trangcóhàng trămngàn lượt kháchghé thămmỗi nămnhưSkogskyrkogårdenvàGreenWoodsẽđónggópmột phầnđángkể vàokinh tếdu lịchcủađịaphương. 1,3 triệu mét vuông, với đầy đủ cơ sở hạ tầng phục vụ ăn uống, giải trí, giáo dục, thể thao và hoạt động xã hội. Bên cạnhđó, nhữngkhu trưngbày đa dạng sinh học của hệ thực vật tại Brazil cũng sẽ được đưa vào các nghĩa trang. “Bảo tàng xanh” cho người dân đô thị Dù công viên nghĩa trang vẫn là những “điểm mù” trong quy hoạch không gian xanh của nhiều thành phố nhưng không thể phủ nhận tiềm năng mà loại hình không gian xanh này đem lại cho cộng đồng. Theo nghiên cứu “Mở khóa tiềm năng của các ‘nghĩa trang xanh’ tại đô thị” được thực hiện bởi nhóm nghiên cứu về kiến trúc và cảnh quan tại đại học Wageningen, các công viên nghĩa trang luôn là “điểm nóng” về đa dạng sinh học ở những khu đô thị lớn. Có đặc trưng là không gian rộng nhưng không quá đông khách du lịch, môi trường tại các nghĩa trang “xanh” thường ít bị xáo trộn, tạo điều kiện tuyệt vời cho các loài động thực vật phát triển. Không chỉ vậy, thảm thực vật trong các nghĩa trang có chức năng cung cấp oxy, lưu trữ khí thải nhà kính, lọc bụi, phản xạ và hấp thụ nhiệt… Trong một nghiên cứu về Nghĩa trang Do Thái Weißensee ở Berlin, nhà khoa học Ingo Kowarik và các cộng sự phát hiện ra rằng các cây cổ thụ trong nghĩa trang là nơi sinh trưởng tuyệt vời cho những loài động thực vật bản địa - thường bị mất môi trường sống bởi quá trình đô thị hóa, cùng các loài cây rừng lâu năm. Nhiều loài chim ở Bắc Âu cũng phát triển rất tốt tại các tán cây cổ thụ trong nghĩa trang. Một nghiên cứu khác do giảng viên cao cấp Andy Clayden cùng các cộng sự thực hiện năm 2018 chứng minh rằng những thảm cỏ tự nhiên tại nghĩa trang là“thiên đường” của rất nhiều loài côn trùng và động vật ăn côn trùng. Về mặt xã hội, nghĩa trang giống như một tấm gương phản chiếu các khía cạnh khác nhau của một địa phương. Khi nhìn vào lịch sử hình thành, kiến trúc, không gian và cách vận hành của một nghĩa trang bất kỳ, ta có thể nhận biết được hệ thống xã hội, quá trình tiếp biến văn hóa qua mỗi thời kỳ, sự đa dạng của các nền tôn giáo và sự biến đổi của nghệ thuật kiến trúc và sắp đặt cảnh quan. Không chỉ vậy, nghĩa trang có nhiều nhân vật nổi tiếng được chôn cất sẽ hàm chứa nhiều câu chuyện thú vị về lịch sử của vùng đất. Ở khía cạnh này, nghĩa trang không chỉ còn là một công viên, mà được coi như một bảo tàng ngoài trời - nơi người ta có thể đắm mình vào dòng chảy lịch sử, văn hóa và nghệ thuật của địa phương. Theo “Sách trắng về Không gian xanh trong đô thị” do Bộ Môi trường, Bảo tồn thiên nhiên, Xây dựng và An toàn hạt nhân tại Đức xây dựng, không gian ở các nghĩa trang thường có mức độ đa dạng sinh học và ý nghĩa văn hóa cao, nên rất thích hợp để lồngghépvàoquyhoạchphát triển không gian xanh công cộng. Ngoài ra, những nghĩa trang có hàng trăm ngàn lượt khách ghé thăm mỗi năm như Skogskyrkogården và Green-Wood sẽ đóng góp một phần đáng kể vào kinh tế du lịch của địa phương. Tuy nhiên, để phát huy tối đa hiệu quả của các công viên nghĩa trang không phải là điều dễ dàng. Một nghiên cứu về tiềm năng của nghĩa trang trong việc phát triển không gian xanh đô thị, được thực hiện bởi nhóm chuyên gia đến từ Đại học Nông nghiệp Slovak (Slovakia) đã chỉ ra rằng, việc số lượng mồ mả quá nhiều, đặc biệt ở những nghĩa trang nằm ở trung tâm thành phố đã thu hẹp quỹ đất dùng để phát triển không gian xanh. Trong quá khứ, dưới áp lực chôn cất quá lớn, nghĩa trang Père Lachaise ở Paris từng được gọi là một “thành phố bia mộ” trước khi trở thành khu bảo tồn thiên nhiên. Không chỉ vậy, công viên nghĩa trang sẽ yêu cầu một quỹ đất khá lớn, từ vài chục đến vài trăm hecta cho việc chôn cất, phát triển không gian xanh và địa điểm giải trí. Chi phí đầu tư do đó sẽ lớn, có lẽ không kém là bao so với việc xây dựng một khu bảo tồn thiên nhiên. Cũng bởi vậy, số tiền bỏ ra để sở hữu một nơi chôn cất trong công viên nghĩa trang chắc chắn không hề nhỏ, chỉ phù hợp với một nhóm nhỏ trong cộng đồng, đặc biệt là ở các quốc gia chậm phát triển hoặc đang phát triển. n Khi nhìn vào lịch sử hình thành, kiến trúc, không gian và cách vận hành của một nghĩa trang bất kỳ, ta có thể nhận biết được hệ thống xã hội, quá trình tiếp biến văn hóa qua mỗi thời kỳ, sự đa dạng của các nền tôn giáo và sự biến đổi của nghệ thuật kiến trúc và sắp đặt cảnh quan. Người dânMỹ thamdựmộtbuổi trìnhdiễnâmnhạc tạiNghĩa trangGreen-Wood (Brooklyn,NewYork). Ảnh: NewYorkTimes. Trìnhdiễnnghệ thuật nhândịp lễhội ánh sángNightfall tại Nghĩa trang Green-Wood (Brooklyn, NewYork). Ảnh: ABCNews.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTA3Mzg1MA==