Ngày Nay số 304

NGAYNAY.VN 6 CHUYÊNĐỀ Số304 - ThứNăm, ngày24/11/2022 Bảo tàng mở, người dân tự quản Bảo tàng sinh thái là thiết chế xuất hiện sau sự phát triển mạnh mẽ của những hình thái bảo tàng truyền thống như bảo tàng tự nhiên, bảo tàng xã hội, bảo tàng công nghiệp, nghệ thuật…; được ra đời trong bối cảnh công chúng ngày càng dành sự quan tâm cho môi trường và những thực hành văn hóa tự nhiên. Bảo tàng sinh thái được hình thành, biểu đạt và hoạt động với sự tham gia của công chúng, trong đó, chủ chốt là sự gópmặt của người dân và chính quyền địa phương. Người dân đóng góp tri thức bản địa, nguyện vọng, công sức để thúc đẩy hoạt động của bảo tàng. Chính quyền sẽ tham gia bằng việc cung cấp chuyên gia, thiết bị, tiền vốn. Do vậy, các bảo tàng sinh thái luôn có tính chất cởi mở, sống động, giúp du khách và ngay cả người dân địa phương nhìn nhận rõ hơn về đời sống phong phú trong thực tế, qua đó tìm ra những lời giải về vùng đất mà các thế hệ trước đã đạt được trong lĩnh vực sinh thái. Bảo tàng sinh thái là sự ứng xử của con người với thiên nhiên, đặt con người trong môi trường thiên nhiên, mô tả thiên nhiên sinh động trong sự hoang dã, tính chất hòa nhập thích ứng với xã hội truyền thống và công nghiệp hiện đại. Mặt khác, bảo tàng sinh thái cũng là hình ảnh chân thực mà người dân địa phương muốn phản ánh đến du khách để họ hiểu rõ và trân Quốc tế (ICOM), đến nay loại hình bảo tàng này đã và đang phát triển ở khắp mọi nơi trên thế giới. Hình thái, cách thức vận hành của các bảo tàng cũng rất đa dạng, đa số thiên về những khu trưng bày lớn vận hành ngoài trời một cách chuyên nghiệp. Ngoài ra, các bảo tàng nằm gần khu vực nội đô thường hướng trọng tâm đến các vấn đề xã hội, thay vì hướng tới cách tiếp cận toàn diện diễn giải phong cảnh tự nhiên rộng lớn. Có thể kể đến những bảo tàng sinh thái nổi tiếng thế giới như Bảo tàng Sinh thái Rennes, Bảo tàng Sự sống Phía Tây Melbourne, Bảo tàng sinh thái Bergslagen. Đây được coi là điểm hội tụ các chuyên gia, người say mê khám phá nghiệp dư và công chúng. Với sự gia tăng mối quan tâm về ngành sinh thái học, nhữngmô hình này đang ngày càng nảy nở tại Ý, Ba Lan, Cộng hòa Séc, Ấn Độ, Trung Quốc, Nhật Bản, Thái Lan, Campuchia… Tiềm năng phát triển tại Việt Nam Được nhận diện là quốc gia có nhiều điều kiện để xây dựng và phát triển hệ thống bảo tàng sinh thái, trong hai thập kỷ gần đây, nhiều vùng miền tại Việt Nam đã tổ chức được những trung tâm giáo dục về môi trường và di tích lịch sử. Các trung tâm này đã nhận được sự quan tâm, đóng góp của nhiều nguồn lực trong xã hội để có được cơ sở hạ tầng với quy mô lớn, đạt tiêu chuẩn. Vào năm 1994, vịnh Hạ Long được Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên hợp quốc (UNESCO) công nhận là di sản thế giới. Với những giá trị đặc thù về địa chất, địa mạo, con người và văn hóa của vùng đất, UNESCO và Chương trình Phát triển Liên hiệp quốc (UNDP) đã giúp đỡ Việt Nam nghiên cứu xây dựng dự án bảo tàng sinh thái đầu tiên trong cả nước - Bảo tàng sinh thái Hạ Long (Hạ Long Ecomuseum). Dự án được báo cáo chính phủ vào năm 2001, với ý tưởng chính là đề xuất một phương thức tiếp cận chiến lược mới trong việc quản lý thiên nhiên và di sản. Việc Bảo tàng sinh thái Hạ Long không chỉ trở thành trọng các yếu tố về đời sống, phong tục và bản sắc địa phương. Nhận xét về mô hình bảo tàng nói trên, TS Lê Thị Minh Lý, Phó Chủ tịch Hội Di sản văn hóa Việt Nam cho biết: “Bảo tàng sinh thái là một thiết chế văn hóa, một dạng thức bảo vệ tính chỉnh thể của toàn môi trường sinh thái - nhân văn và những di sản đang tồn tại trong đó, với nỗ lực không chỉ hướng đến du khách mà phục vụ trước hết cho thiên nhiên và dân cư sinh sống trong không gian bảo tàng”. Kể từ khi khái niệm về Bảo tàng sinh thái được nhà bảo tàng học người Pháp Hugues de Varine giới thiệu lần đầu tiên tại Đại hội lần thứ IX Hội đồng Bảo tàng Bảo tàng sinh thái là cách tiếp cận tối ưu của nhiều quốc gia trên thế giới trong việc bảo tồn và phát huy các giá trị về nhân văn cũng như sinh cảnh. Tuy nhiên, khái niệm này vẫn chưa thực sự phổ biến và chưa được nhận thức đầy đủ tại Việt Nam. Thu nhỏ thiên nhiên hoang dã LƯU KHÁNH Hạ Longđược coi làbảo tàng sinh thái sớmtrongkhuvựcĐôngNamÁ. Góc xanhmướt tại Bảo tàngTrePhúAn. Bảo tàng sinh thái là câu trả lời đáp ứng được đầy đủ nguyện vọng của người dân cũng như chính quyền trong bảo vệ và phát huy giá trị văn hóa, truyền thống, sinh cảnh. Cần có những kế hoạch cụ thể để hướng những mô hình này tới mục đích phát triển du lịch theo hướng bền vững, tăng trưởng xanh, có trách nhiệm với cộng đồng” TS Nguyễn Thị Thu Trang

RkJQdWJsaXNoZXIy MTA3Mzg1MA==