Việc học hành của các hoàng tử, công chúa triều Nguyễn

(Ngày Nay) - Hoàng tử, công chúa triều Nguyễn được dạy dỗ rất nghiêm khắc bởi những thầy danh tiếng, ai lười biếng sẽ bị giảm bổng lộc, thậm chí phạt bằng roi mây.
Lầu Tứ Phương Vô Sự, nơi các hoàng tử, công chúa học hành. Ảnh: Võ Thạnh.
Lầu Tứ Phương Vô Sự, nơi các hoàng tử, công chúa học hành. Ảnh: Võ Thạnh.
Vào thời Nguyễn, việc học của các hoàng tử, công chúa rất được coi trọng. Năm 1817 thời vua Gia Long, Tập Thiện Đường nơi dạy dỗ các hoàng tử được thành lập. Đến khi lên ngôi, vua Minh Mạng chọn những thầy dạy học có đức hạnh như Ngô Đình Giới, Nguyễn Đăng Tuân, Thân Văn Quyền để chỉ dạy hoàng tử.
Theo quy định của triều Nguyễn, vào ngày lẻ các hoàng tử sẽ được giảng Ngũ Kinh, trước giảng chính văn, sau đến lời giảng chú, lại giảng chư sử; ngày chẵn giảng Tứ Thư, trước giảng chính văn, sau giảng Tính lý đại toàn cho rộng kiến thức. Trong đó, Tứ Thư, Ngũ Kinh thì đến ngày học kế tiếp phải thuộc lòng chính văn, thuộc kỹ Chư sử và Tính lý thì phải thông suốt.
Theo sách Khâm định Đại nam hội điển sự lệ vào năm 1870 vua Tự Đức dụ: "Phàm học tất phải hành, nếu không chăm làm sao mong sớm tiến bộ. Lệnh giao Nguyễn Chính vào các ngày mồng 1,11, 21 mỗi tháng ra đề làm văn cho các hoàng tử làm cho xong, nếu chậm hạn 3 ngày chưa nộp bài thì các hoàng tử có lỗi. Nguyễn Chính và 3 viên giảng tập không gia tâm đôn đốc khuyên răng cũng khó tránh thoát tội".
Cũng năm 1870 vua Tự Đức dụ: "Các công tử, công tôn đi học, người nào cáo bệnh thì giao cho các quan ở Tôn Nhân Phủ hợp lại xem xét, nếu ai giả bệnh và nghỉ học không duyên cớ thì sẽ giảm lộc bổng trong năm để trách phạt người lười biếng". Hoàng tử Ưng Chân học 3-4 năm không thấy tiến bộ, vua Tự Đức liền ban roi mây cho 2 thầy giáo dạy hoàng tử để làm giáo hình.
Sách Khâm định Đại Nam hội điển sự lệ ghi chép lời vua Tự Đức dụ vào năm 1872: “Cha mẹ đối với con cái, yêu thương mà không bắt cho con chịu khó sao. Roi vọt là vật răng dạy ngày xưa để tạo uy nghiêm. Lệnh cho lấy chiếc roi mây vốn trước kia ban cho giảng đường Chấn Hanh giao lại cho vị giáo đạo làm giáo hình".
Việc học hành của các hoàng tử, công chúa triều Nguyễn ảnh 1

Dấu tích của Tôn Học Đường. Ảnh: Võ Thạnh.

Không chỉ thành lập Tập Thiện Đường, triều Nguyễn còn lập Tôn Học Đường để làm nơi cho các hoàng tử, hoàng thân học. Bộ máy quản lý Tôn Học Đường gồm: một hoàng thân công đôn đốc, hai hàn lâm viện thị giảng học sĩ làm tổng quản, một thị giảng học sĩ, một thị độc, một chánh cửu phẩm thư lại, hai vị nhập lưu thư lại. Các quan một phần được tuyển từ giám sinh của Quốc Tử Giám.
Sau khi Tôn Học Đường trở thành trụ sở Bộ Học vào thời vua Duy Tân, năm 1923 vua Khải Định cho xây dựng lầu Tứ Phương Vô Sự ở trong cung để làm nơi cho các hoàng tử công chúa học. Hiện nay dấu tích về Tôn Học Đường, lầu Tứ Phương Vô Sự vẫn còn.
Theo nhà nghiên cứu Nguyễn Đắc Xuân, từ nhỏ các hoàng tử, công chúa chịu sự dạy dỗ của các phi tần và thầy dạy học. Sau này, khi các công chúa, hoàng tử được 15-16 tuổi thì được cho lập phủ ở riêng và mời thầy về phủ dạy.
Giống như Tùng Thiện Vương Miên Thẩm, hoàng tử thứ 10 của vua Minh Mạng lúc nhỏ được mẹ là bà Thục Tân dạy những chữ đầu tiên trong cung. Còn Tuy Lý Vương Miên Trinh cũng được mẹ là bà Tiệp Dư dạy. Sau này, Tùng Thiện Vương Miên Thẩm và Tuy Lý Vương Miên Trình đều trở thành nhà thơ nổi tiếng. Các công chúa Vĩnh Trinh, Trinh Thận, Tĩnh Hòa con vua Minh Mạng cũng trở thành nhà thơ, trong đó công chúa Trinh Thận (Mai Am) nổi tiếng nhất.
Theo nhà nghiên cứu Nguyễn Đắc Xuân, sau khi Tùng Thiện Vương Miên Thẩm lập phủ bên bờ sông An Cựu ngày nay, công chúa Mai Am cùng mẹ là bà Thục Tân Nguyễn Khắc Thị Bửu dọn về ở. Công chúa Mai Am được dạy dỗ và trở thành nhà thơ. Năm 1886, công chúa cho ra tập thơ với tên gọi “Diệu Liên thi tập”.
Lượng khách quốc tế tăng, du lịch Hà Nội lấy lại đà tăng trưởng
Lượng khách quốc tế tăng, du lịch Hà Nội lấy lại đà tăng trưởng
(Ngày Nay) - Theo Sở Du lịch Hà Nội, quý I/2024, tổng khách du lịch đến Hà Nội ước đạt 6,54 triệu lượt khách, tăng 10,9% so với cùng kỳ năm trước; trong đó khách du lịch quốc tế ước đạt 1,4 triệu lượt khách, tăng 40%. Tổng thu từ khách du lịch ước đạt 25.487 tỷ đồng, tăng 17,8%.
Trùm tiền ảo bị kết án 25 năm tù
Trùm tiền ảo bị kết án 25 năm tù
(Ngày Nay) - Ngày 28/3, người sáng lập sàn giao dịch tiền điện tử FTX Sam Bankman-Fried đã bị kết án 25 tù vì tội lừa đảo khách hàng và các nhà đầu tư trên nền tảng giao dịch tiền ảo này.
Cửa Lò sẵn sàng cho mùa du lịch biển
Cửa Lò sẵn sàng cho mùa du lịch biển
(Ngày Nay) - Trước thềm mùa du lịch biển, thị xã Cửa Lò (tỉnh Nghệ An) đã đầu tư hàng trăm tỷ đồng chỉ trang đô thị, nâng cấp cơ sở hạ tầng.
Seoul chìm trong bụi mịn
Seoul chìm trong bụi mịn
(Ngày Nay) - Cảnh báo bụi mịn đã được ban bố ở hầu hết các khu vực thuộc tỉnh Gyeonggy và thủ đô Seoul của Hàn Quốc trong sáng 29/3.
Cần tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh giữa thép nhập khẩu và thép trong nước
Cần tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh giữa thép nhập khẩu và thép trong nước
(Ngày Nay) - Nếu áp thuế chống bán phá giá đối với thép cán nóng (HRC) nhập khẩu sẽ khiến nguồn cung ngày càng khan hiếm và vô hình chung sẽ tạo ra thế độc quyền cho doanh nghiệp sản xuất trong nước. Khi đó, các doanh nghiệp trong ngành tôn mạ và ống thép sẽ chịu ảnh hưởng nghiêm trọng và trên hết là người tiêu dùng cũng sẽ phải sử dụng thép nội giá cao.
Hai cựu tổng thống Mỹ ra mặt ủng hộ ông Biden
Hai cựu tổng thống Mỹ ra mặt ủng hộ ông Biden
(Ngày Nay) - Chiến dịch vận động tái tranh cử của Tổng thống Mỹ Joe Biden đã nhận được cú hích nhờ sự hỗ trợ của hai người tiền nhiệm là cựu Tổng thống Bill Clinton và Barack Obama.