Đánh giá về vai trò của BLTD, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ cho rằng, đây là nghiệp vụ ngân hàng rất quan trọng trong bối cảnh ngân sách Nhà nước khó khăn, chưa có nguồn lực hỗ trợ nhiều được cho cộng đồng DNNVV. Thông qua BLTD, các DNNVV, nhất là các DN siêu nhỏ có nhu cầu vay vốn, có khả năng phát triển nhưng không đủ điều kiện về tài sản bảo đảm có thể tiếp cận được nguồn vốn cần thiết từ ngân hàng thương mại.
Do đó, cần phải có quyết sách để thực hiện hiệu quả cơ chế BLTD cho DNNVV nhằm thực hiện tốt Nghị quyết số 35 của Chính phủ về phát triển doanh nghiệp.
Phó Thủ tướng giao Bộ Tài chính chủ trì, chỉ đạo Ngân hàng Phát triển Việt Nam (VDB) đánh giá tình hình thực hiện Quyết định số 03/2011/QĐ-TTg về quy chế bảo lãnh cho DNNVV vay vốn ngân hàng thương mại, đề xuất Thủ tướng Chính phủ cho phép thực hiện các cơ chế, chức năng về BLTD, nhất là việc xử lý những tồn đọng trong BLTD tại VDB.
Bộ Tài chính phối hợp với các địa phương đánh giá việc thực hiện Quyết định số 58/2013/QĐ-TTg về quy chế thành lập, tổ chức, hoạt động của quỹ BLTD cho DNNVV tại các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, chủ trì với các bộ khác dự thảo Nghị định quy chế BLTD cho DNNVV song song với tiến trình sửa đổi, bổ sung dự án Luật DNNVV đang được Quốc hội cho ý kiến, vì BLTD cũng là một nội dung quan trọng trong dự thảo Luật.
Về mô hình hoạt động của quỹ BLTD, Phó Thủ tướng đề nghị tiếp tục bám sát các quy định tại Quyết định số 58. Tuy nhiên, nguồn hình thành quỹ bước đầu lấy từ ngân sách Nhà nước và cấp bổ sung, từ tiền lãi gửi, tiền phí bảo lãnh thu được, chênh lệch thu chi, vốn tài trợ hợp pháp của tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước, bao gồm cả ODA phục vụ phát triển DNNVV.
Theo Phó Thủ tướng, quỹ này sẽ hướng tới BLTD cho DNNVV, siêu nhỏ không đủ sức tiếp cận nguồn lực từ ngân hàng, nhất là các quy định về tài sản thế chấp, tài sản bảo đảm, nhưng lại có phương án kinh doanh tốt.
Đồng thời, Phó Thủ tướng giao các bộ đặt ra tiêu chí xác định đối tượng rõ ràng để có thể “hỗ trợ các DN chiến thắng, chứ không hỗ trợ các DN chiến bại”.
Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ cũng giao Bộ Tài chính nghiên cứu, xây dựng Nghị định về cơ chế tổ chức, điều hành, cơ chế BLTD theo hướng bảo lãnh toàn bộ nhu cầu vay, không đặt vấn đề phải có tài sản bảo đảm như yêu cầu vay vốn tại NHTM, không hủy ngang bảo lãnh và có mức thu phí bảo lãnh phù hợp.
Các cơ quan liên quan phối hợp nghiên cứu xác định mối quan hệ 3 bên quỹ BLTD, ngân hàng thương mại và DNNVV theo nguyên tắc thị trường, các quy định của luật pháp, nhưng vẫn đảm bảo thủ tục thuận lợi cho DNNVV và quy định trách nhiệm cuối cùng cho quỹ BLTD.
Ngoài ra, Phó Thủ tướng cũng yêu cầu dự thảo Nghị định nhấn mạnh việc thực hiện đồng bộ các giải pháp chia sẻ rủi ro cho BLTD là trích lập dự phòng rủi ro, bảo đảm có sự tham gia của bảo hiểm vào hoạt động này.
*Cùng ngày, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ đã hội đàm với Giám đốc Quốc gia WB tại Việt Nam
Các chuyên gia khuyến nghị cần để các DNNN chỉ tập trung vào các lĩnh vực quan trọng, liên quan tới an ninh, quốc phòng. Đối với việc thành lập cơ quan đại diện chủ sở hữu nhà nước, cần phải cân bằng được trách nhiệm giải trình và tính độc lập của cơ quan này trong mối tương quan với các tập đoàn, tổng công ty, các cơ quan quản lý nhà nước.
Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ cho biết những khuyến nghị của WB đã được Chính phủ thảo luận và đặt ra trong việc hình thành cơ quan chuyên trách làm đại diện chủ sở hữu nhà nước tại doanh nghiệp nhằm tách bạch chức năng quản lý nhà nước và chức năng cổ đông đại diện chủ sở hữu nhà nước.
Về mô hình cơ quan đại diện chủ sở hữu, Phó Thủ tướng đồng tình với khuyến nghị của WB rằng có nhiều cách để xây dựng mô hình, như chuyển mô hình đại diện chủ sở hữu phân tán hiện nay từ các bộ ngành thành mô hình tập trung với 1 cơ quan chuyên trách hoặc thành lập thêm một số Tổng công ty kinh doanh vốn SCIC. Hay thành lập một cơ quan đại diện nhưng quản lý các SCIC phụ trách các khu vực kinh tế lớn như Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh…
Phó Thủ tướng cho rằng mỗi mô hình đều có thuận lợi và hạn chế riêng và đề nghị WB hỗ trợ tư vấn cho Chính phủ Việt Nam. Ngoài ra, Phó Thủ tướng cũng đề đề nghị WB chia sẻ các giải pháp đẩy mạnh cổ phần hóa DNNN khi Việt Nam đang vướng mắc ở các khâu xác định giá trị doanh nghiệp, lựa chọn tư vấn xác định giá trị doanh nghiệp và quy trình công bố thông tin doanh nghiệp cổ phần hóa trên thị trường chứng khoán.
Cùng với đó là các vấn đề, tiêu chuẩn quản trị của DNNN theo tiêu chuẩn quốc tế, của các nước OECD được thực hiện ra sao? Vai trò của ban điều hành, ban kiểm soát, cơ chế tiền lương và tiền thưởng, làm thế nào để biến một cổ đông nhà nước gần như trở thành như một cổ đông tư nhân tức là có trách nhiệm bảo lưu và phát triển tài sản?
Các chuyên gia kinh tế cao cấp của WB đều chia sẻ những vướng mắc từ quá trình cổ phần hóa DNNN của Việt Nam, đồng thời nhấn mạnh về chiến lược thì với DNNN có quy mô vừa và nhỏ thì cổ phần hóa hoàn toàn giúp tư nhân tham gia điều hành. Đối với các tập đoàn, tổng công ty Nhà nước thì có thể cổ phần hóa một phần, giúp Chính phủ đạt được các mục tiêu: Giảm thiểu khó khăn của Chính phủ trong áp dụng quy định về quản trị doanh nghiệp tốt, việc bán cổ phần các tập đoàn, tổng công ty giúp Chính phủ có thêm lợi nhuận và khi doanh nghiệp này niêm yết trên thị trường chứng khoán thì Chính phủ có thêm công cụ giám sát hoạt động của doanh nghiệp trên thị trường chứng khoán.
Giám đốc WB tại Việt Nam và các chuyên gia kinh tế của WB cho biết sẽ tiếp tục nghiên cứu, thảo luận với các bộ, ngành Việt Nam về các vấn đề này và sẽ có các khuyến nghị cụ thể gửi tới Chính phủ Việt Nam./.
