SỐ333 (13 - 20/7/2023) TẠPCHÍ W W W . N G AY N AY. V N MIỄN PHÍ VietnamToday TRANG 8 - 9
Viêm phổi do vi khuẩn Mycoplasma tăng đột biến Thời gian gần đây, nhiều bệnh viện trên địa bàn Hà Nội tiếp nhận số lượng bệnh nhi đến khám và điều trị vì bị viêm phổi do vi khuẩn Mycoplasma tăng đột biến. Nếu không được điều trị kịp thời, bệnhnhi có thể trởnặng và gây ra những biến chứng nguy hiểm, thậm chí là tử vong. Trên mạng xã hội, một phụ huynh có con bị viêm phổi do vi khuẩn Mycoplasma gây ra đã tỏ thái độ lo lắng khi kể về tình trạng của con mình. Thông tin về bệnh do vi khuẩn Mycoplasma gây ra đã khiến rất nhiều phụ huynh có con nhỏ đứng ngồi không yên khi đối diện với nhiều dịch bệnh đang lan rộng như tay chân miệng, sốt xuất huyết… Theo một thông tin được chia sẻ rộng rãi, với trẻ mắc phải căn bệnh này, tình trạng ban đầu chỉ sốt nhẹ, sau đó cắt sốt nhưng đến ngày thứ ba tăng lên 38-39 độ C, khi chụp X quang đã “trắng xóa” phổi, chỉ số SpO2 giảm còn 91 - 92%. Có tài khoản trên mạng xã hội khẳng định loại vi khuẩn này còn “lợi hại hơn cả COVID-19” với lời lý giải: COVID-19 có thể điều trị tại nhà còn mắc vi khuẩn này phải nhập viện do có khả năng kháng thuốc, phải sử dụng kháng sinh đặc trị. “Vi khuẩn này gây ho nhiều, sốt cao và làm tổn thương phổi rất nhanh nên cứ thấy con ho nhiều, sốt cao 3 ngày không đỡ thì phải cho vào viện xét nghiệm luôn”. Một bác sĩ làm việc tại bệnh viện đa khoa ở Hà Nội cho hay, do lo lắng có dịch do vi khuẩn Mycoplasma, nhiều phụ huynh có con ho, sốt đều xin bác sĩ làm xét nghiệm. Số lượng đăng kí làm xét nghiệm tăng đột biến thời gian gần đây. Ngay cả khi bác sĩ cho biết không có dấu hiệu điển hình, không cần làm xét nghiệm, một số phụ huynh vẫn sẵn sàng bỏ tiền ra để “mua” sự yên tâm. Trên thực tế, Trung tâm Hô hấp (Bệnh viện Nhi Trung ương) tiếp nhận nhiều bệnh nhi nhập viện do viêm phổi viêm phổi cộng đồng. Theo một nghiên cứu của Mỹ, ở trẻ từ 5-10 tuổi, tỉ lệ mắc viêm phổi do Mycoplasma Pneumoniae là 16%, trong khi đó nhóm trẻ 10-17 tuổi lên đến 23%. Viêmphổi doMycoplasma là một bệnh nhiễm trùng ở phổi khá phổ biến, do vi khuẩn Mycoplasma pneumoniae gây ra. Bệnh thường bùng phát thành dịch vào thời điểm giao mùa, phát tán qua giọt bắn khi người bệnh ho, hắt hơi. Đây là bệnh viêm phổi không điển hình do nó có những triệu chứng khác với những bệnh viêm phổi do nhiễm khuẩn thông thường khác. Khi vi khuẩnMycoplasma pneumoniae xâm nhập vào cơ thể, có thời gian ủ bệnh khoảng từ 2 đến 3 tuần. Ở trẻ em, ho và sốt là những triệu chứng đầu tiên của bệnh. Tình trạng sốt ở trẻ em thường không quá cao, chủ yếu dưới 39 độ C. Triệu chứng nổi bật nhất của bệnh Phó Giáo sư, tiến sĩ Lê Thị Hồng Hạnh - Giám đốc Trung tâm Hô hấp (Bệnh viện Nhi Trung ương) chia sẻ, viêm phổi có nhiều căn nguyên, trong đó Mycoplasma Pneumoniae, vi khuẩn không điển hình, là tác nhân quan trọng gây viêm phổi. Bệnh có thể gặp ở mọi lứa tuổi, tuy nhiên hay gặp ở nhóm trẻ lớn, tỉ lệ mắc viêm phổi do Mycoplasma Pneumoniae chiếm20 - 25% trong các căn nguyên gây Mycoplasma Pneumoniae. Trung tâm có khoảng 155 giường bệnh điều trị nội trú, trong đó các ca viêm phổi Mycoplasma chiếm khoảng 20 - 30%. VIỆT ĐAN - mùa của vi Mùa hè là điều kiện để vi khuẩn, virus phát triển, gây một số bệnh truyền nhiễm ở trẻ nhỏ, một trong số đó là bệnh viêm phổi do vi khuẩn Mycoplasma đang có xu hướng gia tăng. Ảnhminhhọa. Ảnhminhhọa. Tuy nhiên, không phải hễ trẻ có các biểu hiện ho, sốt là đều xét nghiệm đồng loạt để tìm căn nguyên do vi khuẩn Mycoplasma. Bệnh nhân chỉ nên xét nghiệm khi có chỉ định của bác sĩ, sau khi các bác sĩ thấy các yếu tố dịch tễ, dấu hiệu nghi ngờ do vi khuẩn không điển hình gây ra. Bà Lê Thị Hồng Hạnh NGAYNAY.VN 2 CHUYÊNĐỀ Số333 - ThứNăm, ngày13/7/2023
chính là ho liên tục và kéo dài. Ban đầu trẻ thường ho khan, sau đó chuyển sang ho có đờm. Tình trạng ho này có thể kéo dài 3 đến 4 tuần, kèm theo ho và sốt, trẻ thường sổ mũi, quấy khóc, chán ăn, tiêu chảy,... Điều này khiến các bậc phụ huynh sốt ruột, lo lắng, kiên quyết “đòi” nhập viện dù không quá nguy kịch. Theo bà Lê Thị Hồng Hạnh, vi khuẩnMycoplasma không phải là bệnh mới mà đã có từ rất lâu. Điều này tương tự với căn bệnh do vi rút hợp bào hô hấp (RSV) cách đây vài năm, dù là bệnh đã ghi nhận từ lâu trong y văn nhưng do cách hiểu không đúng, nhiều phụ huynh hoang mang, thậm chí trên phương tiện truyền thông còn có thông tin đây là “bệnh lạ”. Tuy nhiên, theo bà Hạnh, các căn nguyên gây viêm phổi như vi khuẩn không điển hình Mycoplasma hay căn nguyên, điều trị bằng kháng sinh đặc trị các loại vi khuẩn có vỏ thông thường sẽ không đáp ứng. “Tuy nhiên, không phải vì vậy mà hễ trẻ có các biểu hiện ho, sốt là đều xét nghiệm đồng loạt để tìm căn nguyên do vi khuẩn Mycoplasma. Bệnh nhân chỉ nên xét nghiệm khi có chỉ định của bác sĩ, sau khi các bác sĩ thấy các yếu tố dịch tễ, dấu hiệu nghi ngờ do vi khuẩn không điển hình gây ra”, bà Lê Thị Hồng Hạnh nhấn mạnh. Bệnh có thể diễn biến khác nhau ở từng bệnh nhân. Đa số bệnh nhân đáp ứng với điều trị sau 5-7 ngày, một số ít bệnh nhân viêm phổi nặng, suy hô hấp và có các tổn thương nặng ngoài phổi. Giám đốc Trung tâm Hô hấp đưa ra lời khuyên, các bậc phụ huynh không nên quá hoang mang, lo sợ. Nếu thấy trẻ có biểu hiện như viêm long đường hô hấp, sốt cao, ho, khó thở thì nên đưa trẻ đến cơ sở y tế chuyên khoa để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Không phải bệnh nhân nào cũng cần nhập viện mà có thể được kê đơn thuốc để điều trị tại nhà nếu trẻ không có các biểu hiện nặng như không đáp ứng thuốc hạ sốt, suy hô hấp, co giật… Viêm phổi do vi khuẩn Mycoplasma có đường lây truyền qua tiếp xúc với giọt bắn và chưa có vaccine phòng ngừa. Bác sĩ khuyến cáo phụ huynh cho con rửa tay thường xuyên bằng xà phòng; đảm bảo môi trường sạch sẽ, thoáng mát; không cho con tiếp xúc với những trẻ có biểu hiện ho, sốt. Nên cho trẻ ăn uống đầy đủ các thành phần dinh dưỡng, vitamin, khoáng chất, giúp tăng cường sức đề kháng. Đặc biệt, cha mẹ nên cho trẻ tiêm phòng đúng lịch, bởi nhiễm Mycoplasma có thể đồng nhiễm thêm những vi khuẩn khác như phế cầu, Hib... n nhiều kèm sốt cao liên tục, đau ngực, khó thở, phát ban toàn thân. Bệnh nhi đã điều trị tại bệnh viện tuyến dưới 9 ngày không đỡ. Sau khi nhập viện, qua khai thác tiền sử và thăm khám lâm sàng, chụp X quang, các bác sĩ chẩn đoán trẻ bị viêm phổi thùy, tràn dịch màng phổi trái do vi khuẩn Mycoplasma. Hiện tại, sau hơn 10 ngày điều trị, Dương đã tỉnh táo, ăn tốt, không đau ngực, không khó thở và có thể ra viện trong vài ngày tới. Các bác sĩ Bệnh viện Nhi Trung ương cho biết, đây là hai trong những ca bệnh điển hình khi nhiễm vi khuẩn Mycoplasma. Bệnh thường xảy ra ở nhóm trẻ từ 4-10 tuổi. Triệu chứng rất dễ nhầm với những tác nhân viêm phổi khác vì có những biểu hiện như: sốt, ho, khó thở hoặc chụp X quang phổi có những tổn thương. Để chẩn đoán tác nhân viêm phổi do Mycoplasma cần làm xét nghiệm đặc hiệu. Theo các chuyên gia, vi khuẩn Mycoplasma không có vỏ và kích thước rất nhỏ. Vì vậy, nếu không xác định các căn nguyên khác như Adenovirus, virus hợp bào hô hấp có thể xảy ra quanh năm, tăng lên, rầm rộ ở một thời điểm nhất định, đặc biệt là các giai đoạn giao mùa như xuân - hè, đông - xuân… Không nên xét nghiệm đồng loạt Sau 6 ngày điều trị tại phòng cách ly của Bệnh viện Nhi Trung ương, bé Bình An (4 tuổi, Hưng Yên) đã có tiến triển tốt với gương mặt tươi tắn và hồng hào hơn hẳn. Trước đó, bé bị ho sốt 2 ngày nên được đưa tới bệnh viện huyện khám và được chẩn đoán viêm phổi. Sau 8 ngày điều trị, bé Bình An không thuyên giảm nên gia đình đã chuyển lên Bệnh viện Nhi Trung ương. Tại đây, kết quả xét nghiệm của bệnh nhi cho thấy có khối đông đặc thùy giữa phổi bên phải, chẩn đoán căn nguyên viêm phổi cho kết quả dương tính với vi khuẩn Mycoplasma. Tương tự, bệnh nhi Thùy Dương (10 tuổi, ở Thái Bình) được đưa đến Trung tâm Hô hấp trong tình trạng ho khuẩn và virus Làm thế nào để phòng tránh viêm phổi do nhiễmMycoplasma? Theo các bác sĩ, cần phải có “tấmáo giáp” bảo vệ trẻ khỏi viêm phổi bằng cách bổ sung đầy đủ chất dinh dưỡng trong bữa ăn cho trẻ. Vệ sinh nhà cửa, phòng ốc sạch sẽ, hạn chế cho trẻ tiếp xúc với các nguy cơ gây bệnh. Mang khẩu trang để hạn chế bụi bẩn và vi khuẩn khi ra ngoài, thường xuyên cho trẻ súcmiệng, rửamũi bằng nướcmuối sinh lý… Ảnhminhhọa. NGAYNAY.VN 3 CHUYÊNĐỀ Số333 - ThứNăm, ngày13/7/2023
dài và 4 trẻ suy hô hấp nguy kịch. Điều đáng nói, trong số 7 trẻ chỉ có 1 trẻ được hồi sức ban đầu đúng cách, các trường hợp còn lại đều được cấp cứu sai cách. Đơn cử, ngày 1/7, một bé trai 8 tuổi, ở Bắc Giang đi chơi với 2 trẻ (9 tuổi và 12 tuổi) không may bị ngã xuống ao thả cá. Người cấp cứu không rõ trẻ ngừng thở ngừng tim không, chỉ biết trẻ tím tái, anh và mọi người lập tức vác chạy, thời gian Sai lầm chết người khi dốc ngược trẻ đuối nước Trongnhiềumùahè trước, Bệnh viện Nhi Trung ương đã tiếp nhận hàng trăm bệnh nhi nặng và nguy kịch vì đuối nước. Chỉ tínhriêngtrong6ngày từ 30/5 - 4/6/2023, Khoa Điều trị tích cực nội khoa đã tiếp nhận 7 trẻ nhập viện trong tình trạng nguy kịch do đuối nước tại bểbơi và aohồ.Trong số này, có 3 trẻ ngừng timkéo Những nụ cười vụt tắt Tận hưởng mùa hè đúng chất “mùa nóng”, bé Minh Công (6 tuổi, Hà Nội) được bố mẹ đưa xuốngbể bơi gầnnhà họ hàng chơi đùa. Nhưng chỉ vài phút sơ suất, Công được mọi người xung quanh phát hiện bị đuối nước. Khi đưa lên bờ, em đã trong tình trạng khôngtỉnh, tímtái, ngừngtim, ngừng thở. Sau khi được dốc ngược chạy quanh bể nhưng tình trạngkhông cải thiện, em mới được đưa đến một bệnh viện cách nhà khoảng 5 phút di chuyển. May mắn, tại đây, em được các bác sĩ nhanh chónghồi sức timphổi, sau15 phút tim của em mới đập trở lại. Minh Công được đặt nội khí quản và chuyển đến Bệnh viện Nhi Trung ương để tiếp tục như điều trị. Không may mắn Công, ngày 7/7, một bé trai 5 tuổi ở Hải Dương bị đuối nước tại bể bơi resort khi đi du lịch cùng gia đình đã tử vong sau khi vào Bệnh viện Nhi Trung ương một ngày. Theo hồ sơ bệnh án, trẻ được đưa đến Bệnh viện Nhi Trung ương trong tình trạng nguy kịch, hôn mê sâu, đồng tử giãn. Trẻ tử vongmột ngày vào viện dù được áp dụng các biện pháp hồi sức tích cực. Nguyên nhân tử vong là do tình trạng tổn thương não không hồi phục, suy đa cơ quan vì tình trạng thiếu ô xy kéo dài. Thông tin tai nạn đuối nước trong một tháng qua liên tiếp xuất hiện trên các phương tiện thông tin đại chúng. Trước đó, ba đứa con nhỏ của vợ chồng anh Võ Hồng Tuấn (38 tuổi) và chị Nguyễn Thị Lộc (33 tuổi) ở thôn An Phú, xã Bình Sơn, huyện Hiệp Đức, Quảng Nam trong buổi sáng ra sông Khang gần nhà cào hến đã không may bị đuối nước. Ngày 5/7 là ngày buồn nhất trong ngôi nhà cấp bốn nằm lặng lẽ giữa thôn An Phú ấy. Nỗi đau đuối nước như vết dao cứa sâu vào tâm trí những người ở lại, vừa bàng hoàng, vừa xót xa. Trước đó hai ngày, hôm 3/7, một nhóm gồm ba em học sinh trường Tiểu học số 3 Phong Nha (thị trấn Phong Nha, huyện Bố Trạch, Quảng Bình) rủ nhau ra đoạn sông Son để tắm, không may một em học sinh lớp 3 bị đuối nước. Hầu hết các vụ tai nạn đuối nước đều xuất phát từ việc trẻ em rủ nhau đi tắm tại các ao, hồ, sông, suối mà chưa có kỹ năng bơi lội. Thực tế hiện nay, hệ thống biển báo, cảnh báo nguy hiểm ở một số khu vực có nguy cơ cao xảy ra đuối nước chưa được các địa phương quan tâm đúng mức. Bên cạnh đó, có những hạn chế về nhận thức và kỹ năng ứng phó khi bị đuối nước ở trẻ, sự lơ là, chủ quan củangười lớn trongviệc chăm sóc, quản lý conemmình.Mặt khác, tại các địa phương vùng sâu, vùng xa, khu vui chơi dành cho trẻ emrất ít, các nhà văn hóa hầu như chỉ để phục vụ hội họp của thôn, xóm… Trong khi số hồ bơi an toàn, đạt chuẩn đáp ứng nhu cầu học tậpkỹnăngbơi lội, phòng chống tai nạn đuối nước còn hạn chế. Mùa hè với thời tiết nắng nóng và kỳ nghỉ kéo dài là thời điểm trẻ em thường xuyên tham gia hoạt động bơi lội. Đây cũng là thời điểm tiềm ẩn nhiều nguy cơ trẻ đuối nước. Dạy trẻbơi để tránh rủi rođuối nước trongmùahè. Hè nào cũng HẠ TRÌ Nguy cơđuối nước với trẻ emluônhiệnhữu. NGAYNAY.VN 4 CHUYÊNĐỀ Số333 - ThứNăm, ngày13/7/2023
TheoTổchứcY tếThếgiới (WHO), trong thậpkỷvừaqua, đuối nướcđã cướpđi sinhmạngcủahơn2,5 triệu người trên toàncầu. Ước tính,mỗi nămcókhoảng236.000người tử vongdođuối nước. Đây làmột trong nhữngnguyênnhânhàngđầugây tửvongở trẻemtừ5 - 14 tuổi. Tại ViệtNam, số liệucủaBộLaođộng - ThươngbinhvàXãhội cho thấy có gần2.000 trẻdưới 16 tuổi tửvongdo đuối nướcmỗi năm. mất khoảng 10 phút. Trẻ được chuyển đến bệnh viện huyện trong tình trạng hôn mê, tím tái, thở ngáp, được đặt nội khí quản chuyển đến bệnh viện đa khoa tỉnh rồi Bệnh viện Nhi Trung ương. Tại đây trẻ hôn mê, suy hô hấp, suy tuần hoàn, đuợc các bác sĩ cho thở máy, ổn định huyết động, kháng sinh, sử dụng biện pháp hạ thân nhiệt chủ động để bảo vệ não. Sau 5 ngày điều trị trẻ tỉnh hơn, tự thở, hô hấp và huyết động ổn định. Tuy nhiên trẻ vẫn cần được điều trị và theo dõi lâu dài về những di chứng thần kinh do thời gian thiếu oxy não kéo dài sau đuối nước vì không được xử lý sơ cấp cứu ban đầu đúng cách. Các bác sĩ cho rằng khi trẻ bị đuối nước, thay vì dốc ngược trẻ chạy quanh, mọi người nên hồi sức thổi ngạt, ép tim, để nhanh chóng cứu sống nạn nhân. Do đó, khi bị mất quá nhiều thời gian dốc ngược chạy quanh nhà, nhiều bệnh nhi dù đã áp dụng các biện pháp hồi sức tích cực, một số bé vẫn tử vong do thiếu oxy kéo dài, dẫn đến tổn thương não không hồi phục, suy đa cơ quan. Một số bệnh nhi khác chịu những di chứng thần kinh do thời gian thiếuoxynãokéodài sauđuối nước. Do đó, khi thấy một trẻ bị đuối nước không tỉnh, không thở, ngừng tim, cần phải hồi sức tim phổi (thổi ngạt, ép tim) ngay lập tức. thành công của ca bệnh này đó chính là trẻ đã được cấp cứu ngừng tuần hoàn hiệu quả ở tuyến trước. Tiến sĩ, bác sĩ Phan Hữu Phúc cho biết, để hồi sức thành công được các trường hợp ngừng tim do đuối nước cần áp dụng phối hợp rất nhiều các biện pháp hồi sức tích cực. Bên cạnh các biện pháp hồi sức thường quy, tại Bệnh viện Nhi Trung ương đã áp dụng liệu pháp hạ thân nhiệt chủ động theo đích, nghĩa là dùng các thiết bị đưa thân nhiệt cơ thể trẻ giảm xuống 33-34 độ C trong một vài ngày để bảo vệ não, tránh não tổn thương nặng hơn, giúp hồi phục trở lại. “Tuy nhiên chỉ định và hiệu quả của liệu pháp hạ thân nhiệt phụ thuộc vào thời gian trẻ ngừng tim và trẻ có được hồi sức tim phổi kịp thời và đúng cách hay không. Trường hợp trẻ ngừng tim kéo dài nhưng trong suốt khoảng thời gian đó trẻ được hồi sức tim phổi tốt thì kết quả điều trị sẽ tốt hơn. Ngược lại, nếu trẻ chỉ ngừng tim 5-7 phút thôi nhưng lại không được xử lý cấp cứu ban đầu đúng cách thì kết quả điều trị sẽ không khả quan bằng”, bác sĩ Phúc nhấn mạnh. n tổn thương não không hồi phục, gây tử vong hoặc di chứng thần kinh. Do đó, khi thấy trẻ bị đuối nước không tỉnh, không thở, ngừng tim thì cần phải hồi sức tim phổi (thổi ngạt, ép tim) ngay vì đây là thời điểm vàng để cứu sống trẻ. Trường hợp của Minh Công là minh chứng, thời gian trẻ bị ngừng tim kéo dài, không được hồi sức tim phổi ngay do sơ cứu sai cách bằng cách dốc ngược chạy. Nhưng rất may mắn là nơi trẻ gặp nạn gần kề cơ sở y tế. Bên cạnh việc hồi sức tích cực cho trẻ tại Bệnh viện Nhi Trung ương, một phần rất lớn quyết định Biện pháp dốc ngược trẻ chạy vòng quanh không có tác dụng bơm oxy lên não, thậm chí còn làm bỏ lỡ thời gian vàng cứu sốngnạnnhân. Thời điểm vàng để cứu trẻ Theo tiến sĩ, bác sĩ Phan Hữu Phúc - Viện trưởng Viện Đào tạo và Nghiên cứu sức khỏe trẻ em, Bệnh viện Nhi Trung ương; Tổng Thư ký Hội Nhi khoa Việt Nam, sơ cấp cứu ban đầu cho trẻ đuối nước rất quan trọng vì nguyên nhân chính gây tử vong ở trẻ đuối nước là tổn thương não do thiếu oxy. Thời gian chịu đựng thiếu oxy của não tối đa chỉ khoảng từ 4-5 phút, nếu quá thời gian này sẽ dẫn tới Nhữngđoạn sông rình rập nguy cơđuối nước. Bơi làmột trongnhữngkỹ năng cần thiết với trẻ em. Trẻ embơi sông, hồ tiềmẩnnhiềunguy cơđuối nước. ámảnh Trường hợp trẻ ngừng tim kéo dài nhưng trong suốt khoảng thời gian đó trẻ được hồi sức tim phổi tốt thì kết quả điều trị sẽ tốt hơn. Ngược lại, nếu trẻ chỉ ngừng tim 5-7 phút thôi nhưng lại không được xử lý cấp cứu ban đầu đúng cách thì kết quả điều trị sẽ không khả quan bằng. Bác sĩ Phan Hữu Phúc NGAYNAY.VN 5 CHUYÊNĐỀ Số333 - ThứNăm, ngày13/7/2023
Rối loạn lo âu từ thuở lên 9 Chưa kịp học hết bậc tiểu học, Thảo Mai - con gái chị Đỗ Quyên (Thanh Xuân, Hà Nội) đã có biểu hiện dậy thì. Chị Quyên nhớ lại: “Con bé vốn hoạt bát, nhanh nhẹn, bất ngờ một hôm đi học về không nói, không ăn, chỉ ngồi yên một góc. Tưởng con ôm, mình nhẹ nhàng sờ trán thì con bé khóc òa lên kêu con khó chịu, bảo chân con không biết vì sao lại bị chảy máu. Tôi nghĩ con ngã nhưng khi kiểm tra sửng sốt thấy con có máu kinh nguyệt. Lúc ấy, cả hai mẹ con đều bất ngờ”. Theo chị Quyên, Mai chị vốn cao to hơn các bạn cùng lứa, cũng hoạt bát và nhanh nhẹn gần như nhất lớp. Khi học hết lớp 3, con gái có biểu hiện phát triển ngực, cũng bắt đầu“trổ mã”ra dáng. “Giờ cứ đến tháng là bố lo hơn cả mẹ, con đi học thì trưa ông nội đón về cho bà rửa ráy, thay băng vệ sinh, vì nó còn quá bé để có thể thành thục các kỹ năng chăm sóc cơ thể”, chị Quyên kể. Chuyện học hành của con bị ảnh hưởng không nhỏ, chưa kể thân hình phát triển sớm khiến con bé ngại ngùng rõ rệt. Mỗi bữa ăn của Thảo Mai giờ đây chị Quyên cũng phải để ý từng li từng tí. Bữa ăn không đơn thuần chỉ ăn no, ăn đủ, mà nhiều khi phải “đau đầu”cân đo đong đếm lượng calo vì sợ con dậy thì sớm không cao lên được, chị sợ cả nỗi lo con bị béo phì. Tuổi thơ của Mai giờ có thêm những liều thuốc nội tiết, nỗi buồn khi khác biệt với các bạn gái cùng tuổi, và cả những bữa ăn bị mẹ điều chỉnh nghiêm ngặt đến… nhàm chán. Những ngày con gái bắt đầu dậy thì, tính cách của một đứa trẻ 9 tuổi cũng dần thay đổi. Người mẹ nuối tiếc hối hận: “Thảo Mai đã chớm áp lực và thấy mình có vấn đề về tâm lý từ những ngày đầu bước chân vào tiểu học, nhưng hễ con nói thì mẹ gạt đi và cho rằng vớ vẩn. Mẹ cứ nghĩ rằng con mới lớp 3 thì sao mà bị áp lực, làm sao đã dậy thì, mẹ không nghĩ con căng thẳng đến mức sợ hãi rồi đến bệnh viện tâm thần trung ương khám mới biết con bị rối loạn lo âu”. Theo các bác sĩ chuyên khoa nội tiết, hiện nay những trẻ dưới 10 tuổi có biểu hiện dậy thì sớm đến khám ngày càng nhiều. Đa số trẻ được bố mẹ đưa đến khám khi đã có những biểu hiện như bé gái núm vú phát triển, có kinh, bé trai đã có ria mép, lông mu, tinh trùng... Nhiều gia đình có con dậy thì sớm, tất cả các thành viên gia đình từ ông bà đến bố mẹ đều phải khẩu phần ăn hàng ngày. Bất chấp sự phản đối của chồng, chị cho con mang cơm đi học, hạn chế đến mức tối đa sử dụng thịt đỏ trong bữa ăn của con gái... Kết quả, lên 8 tuổi, con gái chị trông chỉ như một em bé chuẩn bị bước vào tiểu học. Kết quả thăm khám cho thấy, con bị suy dinh dưỡng với cân nặng và chiều cao đều nằm dưới chuẩn. Tương tự, nhiều bậc cha mẹ không dám cho con ăn nhiều vì sợ con dậy thì sớm nhưng cũng lo lắng nếu không ăn đủ lại không thể phát triển, tận dụng được giai đoạn vàng phát triển chiều cao... Tiến sĩ, bác sĩ Trương Hồng Sơn, chuyên gia dinh dưỡng cho biết, không ít bà mẹ đang rơi vào tình trạng Mâu thuẫn gia đình chỉ vì… sữa Luôn ám ảnh nỗi lo trẻ dậy thì sớm, khi con gái lên 3 tuổi, chị Nguyễn Thoa (Ba Đình, Hà Nội) đã hạn chế cho con uống sữa cũng như giảm thịt cá trong “vào cuộc”. Nhưng cũng có những đứa trẻ không được chăm sóc kỹ càng do hoàn cảnh gia đình, chúng chỉ thấy trống rỗng chán chường vì không đủ năng lực cảm nhận được bản thân mình đang bất ổn. Xu hướng dậy thì sớm ở trẻ vị thành niên đang là tình trạng báo động. Nhiều trẻ dậy thì từ lúc 8-9 tuổi, thậm chí mới chạm ngưỡng 5 tuổi. HÀ THÀNH Đánh mất tuổi thơ vì dậy thì sớm Ảnhminhhọa. NGAYNAY.VN 6 CHUYÊNĐỀ Số333 - ThứNăm, ngày13/7/2023
Trongsuốt thời kỳdậy thì, xương trẻ liên tục trưởng thành. Ởtrẻdậy thì sớm, giai đoạn trẻ cao lênnhanh sẽbắt đầusớmvàkết thúc sớmhơnbình thường. Đầu tiên, trẻ sẽ lớnvọt lênsovới bạnbè cùng lứanhưngsau vài năm, trẻ sẽngừngphát triểnchiềucaovà thường không thểđạt được chiềucao tối đacủangười trưởng thành. Dậy thì sớmở trẻgây ranhiềuhệ lụykhông mongmuốnnhưgiới hạnsựphát triểnchiềucao, gây rối loạn tâmlý cho trẻ... Nếunghi ngờ trẻ códấuhiệu dậy thì sớm, cácbậcphụhuynhnênchoconđi thăm khám, chẩnđoánvàcan thiệpsớmđểđưa tốcđộ tăng trưởngcủa trẻvềmứcbình thường. như của chị Thoa, lo lắng trẻ dậy thì sớm nên hạn chế cung cấp dinh dưỡng, protein... khiến trẻ rơi vào tình trạng thấp còi, nhẹ cân. TS.BS Trương Hồng Sơn phân tích, trẻ được xem là dậy thì sớm là ở bé gái trước 8 tuổi và bé trai trước 9 tuổi. Nếu dậy thì sớm, giai đoạn phát triển chiều cao của trẻ sẽ bị thu ngắn lại. “Nhiều bà mẹ nghĩ rằng nếu con ăn nhiều sẽ dậy thì sớm. Tuy nhiên, nếu cho ăn ít lại không cung cấp đủ dinh dưỡng. Giai đoạn dậy thì kéo dài nhưng không đủ vi khoáng để tăng chiều cao. Vì vậy chúng ta rơi vào tình trạng như “vừa đạp phanh, vừa đạp ga”, vị chuyên gia dinh dưỡng nêu thực trạng. Hiện nay, thông tin về dậy thì sớm rất nhiều, thậm chí đối lập nhau khiến các ông bố, bà mẹ rơi vào “ma trận”, không biết làm thế nào cho đúng, làm thế nào để vừa tránh con dậy thì sớm lại tận dụng được giai đoạn dậy thì để phát triển chiều cao. Một trong những chất béo thì lại làm giảm hấp thu Vitamin D, trong khi Vitamin này có vai trò quan trọng trong chuyển hóa, hấp thu canxi, phốt-pho để cấu tạo khung xương, thúc đẩy chiều cao ở trẻ. “Các vấn đề dinh dưỡng cho trẻ để tránh dậy thì sớm rất phức tạp. Ở mỗi một đối tượng trẻ như suy dinh dưỡng, bình thường hay thừa cân béo phì... đều có một cách tính riêng. Làm thế nào cho đủ mà không dư thừa. Mỗi trẻ có một phương pháp điều trị để giai đoạn dậy thì đến muộn, kéo dài để lợi dụng phát triển chiều cao tối đa”, TS.BS Trương Hồng Sơn nói. Vị chuyên gia cũng cảnh báo, trẻ suy dinh dưỡng, thấp còi khi còn nhỏ, được bố mẹ “thúc ăn” và sau đó tăng cân mạnh, thậm chí thừa cân, béo phì là nhóm dễ bị dậy thì sớm nhất. Chế độ ăn uống bất hợp lý, không được tham vấn bởi các chuyên gia y tế, chính là nguyên nhân của tình trạng này. Chính vì vậy, thay vì lo lắng, các bậc phụ huynh nên duy trì khám dinh dưỡng đều đặn cho trẻ để trẻ được các chuyên gia tư vấn kịp thời, hợp lý. Bên cạnh chế độ dinh dưỡng, các bác sĩ cũng khuyến cáo cha mẹ tăng cường vận động thể dục, thể thao để tránh thừa cân béo phì – một tác nhân gây dậy thì sớm. Theo đó, phương án “5+2” được khuyến khích mỗi tuần. Nghĩa là, các phụ huynh khuyến khích con làm việc nhà và tập thể dục 30 phút mỗi ngày, 2 ngày trong tuần hoặc cuối tuần, trẻ nên được chơi các môn thể thao ngoài trời để tiếp xúc với ảnh sáng, tiếp xúc với vitamin D để hấp thụ canxi... Trẻ nên đi ngủ sớm. Các trường hợp ngủ muộn, đặc biệt có bật đèn thì sẽ tăng nguy cơ dậy thì sớm. n bị dậy thì sớm bởi tác động của những hoocmon tăng trưởng sử dụng cho bò tăng tiết sữa. Đã có nhiều gia đình xảy ra mâu thuẫn khi mẹ cấm con uống sữa bò để chuyển sang sữa hạt, trong khi ông bố lại phản đối. Mâu thuẫn gia đình còn bùng nổ giữa nhiều thế hệ trong gia đình, từ ông bà, bố mẹ đến anh, chị, em trong nhà. TS.BS Trương Hồng Sơn khẳng định, đã có rất nhiều nghiên cứu về vấn đề này trên thế giới, tuy nhiên, tới nay vẫn chưa có bằng chứng khoa học nào kết luận sữa là “thủ phạm” của dậy thì sớm. Các nghiên cứu cũng chỉ ra, hoocmon bình thường sẽ có tác dụng qua đường tiêm, nhưng khi qua tiêu hóa thì sẽ bị bất hoạt do các men tiết ra ở dạ dày. Tương tự, trong sữa đậu nành có chất giống với estrogen nhưng hàm lượng không cao, khi ăn vào cơ thể sẽ bị phân hủy khi ở dạ dày. Chính vì những lý do này, TS.BS Trương Hồng Sơn khuyến khích sử dụng sữa trong bối cảnh lượng sữa tiêu thụ ở Việt Nam vẫn đang ở mức thấp so với thế giới. Mỗi trẻ, với tình trạng sức khỏe riêng như suy dinh dưỡng, béo phì có thể sẽ được điều chỉnh, lựa chọn loại sữa, lượng đường... cho phù hợp. Làm sao cho con ăn đủ mà không dư thừa? Bên cạnh đó, một trong những mâu thuẫn trong dinh dưỡng khác được các chuyên gia chỉ ra, đó là sử dụng chất béo (lipid) trong các bữa ăn. Quá nhiều lipid trong khẩu phần ăn hàng ngày là một trong những nguyên nhân chính gây ra tình trạng thừa cân béo phì. Song nếu không bổ sung thực phẩm gây tranh cãi hàng đầu vẫn là... sữa! Nhiều phụ huynh hiểu, sữa là nguồn dinh dưỡng quan trọng, bổ sung canxi, kẽm, vitamin... nhưng luôn lo sợ, nếu con uống sữa đều đặn hàng ngày, có thể sẽ Tới nay vẫn chưa có bằng chứng khoa học nào kết luận sữa là “thủ phạm” của dậy thì sớm. Các nghiên cứu cũng chỉ ra, hoocmon bình thường sẽ có tác dụng qua đường tiêm, nhưng khi qua tiêu hóa thì sẽ bị bất hoạt do các men tiết ra ở dạ dày. TS.BS Trương Hồng Sơn Ảnhminhhọa. Ảnhminhhọa. NGAYNAY.VN 7 CHUYÊNĐỀ Số333 - ThứNăm, ngày13/7/2023
Số333 - ThứNăm, ngày13/7/2023 “Trẻ hóa” nhóm người sử dụng Có thói quen sử dụng thuốc lá điện tử hơn 4 năm nay, Tùng Lâm (25 tuổi), nhân viên văn phòng tại Hà Nội chia sẻ lý do ban đầu khiến cậu sử dụng thuốc lá điện tử là để “từ bỏ thói quen hút thuốc lá truyền thống và giảm lượng nicotine dung nạp hằng ngày”. Theo Lâm, việc sử dụng thuốc lá điện tử ngày nay đã trở nên rất phổ biến đối với người trẻ, trong đó có cả các bạn sinh viên, học sinh. Thuốc lá điện tử được ưa chuộng hơn dòng truyền thống bởi có nhiều tinh dầu với hương vị đặc sắc như hoa quả, cà phê, trà sữa… phù hợp với nhu cầu cá nhân người dùng. Bên cạnh đó, sản phẩm này mang tính tiện lợi vì có thể sử dụng ở bất cứ đâu, cả trong các khu vực cấm hút thuốc, bởi không tạo ra mùi khét như thuốc lá truyền thống. Khói từ thuốc lá điện tử cũng ám vào trang phục không đáng kể. Quan trọng với nhiều người, sản phẩm này không gây mùi khó chịu trong khoang miệng. Gắn bó với thuốc lá điện tử gần 2 năm, Đức Lương (22 tuổi), du học sinh tại Canada cho biết lý do “làm quen” với thuốc lá điện tử bởi ở nước ngoài, thuốc lá truyền thống là mặt hàng khá đắt tiền. Trong khi đó, Lương đã quen hút thuốc thường xuyên từ hồi còn đi học ở Việt Nam. Mỗi ngày cậu cần từ 2 đến 5 điếu thuốc để xua đi cảm giác bứt rứt, duy trì sức tập trung. Khi được hỏi về tần suất sử dụng thuốc lá điện tử trong ngày và khả năng gây nghiện, Tùng Lâm cho rằng nếu thuốc lá thường tính bằng điếu thì thuốc lá điện tử tính bằng hơi/ ngày. Trước đây, khi sử dụng thuốc lá truyền thống, mỗi ngày Lâm hút nửa bao, tức khoảng 10 điếu. Từ khi chuyển sang thuốc lá điện tử, cậu nhẩm tính bản thân hút khoảng 200 hơi/ngày. Còn theo Đức Lương, “nghiện” là khái niệm rất khó định nghĩa bởi tùy thuộc vào thể trạng của từng người. Với Lương, người được coi là nghiện thuốc khi sử dụng trên 10 điếu/ngày. Về khả năng gây nghiện của thuốc lá điện tử, cậu cho rằng tinh dầu tuy ít nhưng vẫn chứa một hàm lượng nicotine nhất định mà nhà sản xuất đã ghi trên có thể nghiện lặp lại các thao tác trong quy trình hút thuốc như cách kẹp tay vào điếu thuốc, châm lửa, rít hơi, nhả khói... Ban đầu, thuốc lá điện tử được tạo ra nhằm đáp ứng hai chứng nghiện trên khi vừa cung cấp một lượng vừa đủ nicotine để chữa nghiện, vừa mang hình dạng giống điếu thuốc thật để người dùng có thể phì phà rít hơi, nhả khói. Về cấu tạo, thuốc lá điện tử có hai phần gồm đầu lọc chứa nicotine cùng hỗn hợp cơ chế khiến người sử dụng ưa thích sản phẩm này. Theo đó, lý do khiến hầu hết người nghiện thuốc là là bởi nghiện chất nicotine chứa trong sản phẩm. Nicotine chính là chất gây nghiện, có khả năng khiến người sử dụng lệ thuộc, bắt buộc phải dùng thuốc lá hằng ngày. Một khi đã nghiện, nếu không được hút thuốc đủ tần suất, người nghiện sẽ có cảm giác khó chịu, thậm chí vật vã. Cùng với việc nghiện nicotine, người nghiện thuốc lá còn bao bì. “Nicotine là chất gây nghiện nổi tiếng xuất hiện trong thành phần của thuốc lá truyền thống. Nếu tinh dầu của thuốc lá điện tử vẫn chứa chất này thì mình nghĩ rằng hút nhiều có thể gây nghiện”, Đức Lương nhận định. Thực hư chuyện thuốc lá điện tử chữa nghiện nicotine? Để trả lời câu hỏi trên, cần tìm hiểu quá trình tạo ra thuốc lá điện tử cũng như Khi chưa có các nghiên cứu độc lập chứng minh thuốc lá điện tử không gây hại cho sức khỏe con người, sản phẩm này đang ngấm ngầm tạo ra một thế hệ sử dụng thuốc lá mới với tốc độ lan truyền ngày càng mạnh mẽ hơn. NGUYỆT LINH Nguy hại từ việc sử dụng Nhiều loại thuốc láđiện tử cónguy cơgây hại cho sức khỏengười dùng. Việt Namlàmột trongnhữngquốc gia cóngười hút thuốc nhiềunhất thếgiới. Nicotine là chất gây nghiện nổi tiếng xuất hiện trong thành phần của thuốc lá truyền thống. Nếu tinh dầu của thuốc lá điện tử vẫn chứa chất này thì mình nghĩ rằng hút nhiều có thể gây nghiện. Đức Lương NGAYNAY.VN 8 CHUYÊNĐỀ
Số333 - ThứNăm, ngày13/7/2023 Ông Ira J. Strumpf, phát ngônviêncủaHiệphội Phổi HoaKỳ, đãbày tỏ longại sâusắc là thuốc láđiện tửđượcquảngcáokhôngchỉ nhằmđếnđối tượngcai thuốc lámàcòn cảchosố lượngđôngđảongười trước kiachưahềhút thuốc, đặcbiệt làgiới trẻ. CơquanFDAMỹđã racảnhbáovề sự thiếu thửnghiệmlâmsàngkhoahọc chứng thựcđộan toàncủa thuốc láđiện tử.Một sốnướcnhưÚc, CanadavàBrazil nhận thấy thuốc láđiện tửcóhại nhiềuhơncó lợi nênđãcấmlưuhànhsửdụng trongnướchọ. ViệtNamlàmột trong15nướchút thuốc lánhiềunhất trên thếgiới và làquốcgia đứng thứba trongkhuvựcASEANcósốngười trưởng thànhhút thuốc lácaonhất. Theokết quảnghiêncứuvề tìnhhìnhsửdụng thuốc lá tronghọc sinh từ13-15 tuổi củaBộY tếnăm2022cho thấy, tỷ lệhọc sinhsửdụng thuốc láhiệnnaykhoảng2,9%. Tuynhiên, tỷ lệhọc sinhnữsửdụng thuốc lácódấuhiệugia tăng, chủyếu làsửdụng các sảnphẩmthuốc lámới như thuốc láđiện tử. chất tạo mùi thơm và thân ống là một thiết bị điện tử khi kích hoạt sẽ phun hỗn hợp hơi để đi qua đầu lọc, hòa tan nicotine và chất tạo mùi. Khi người hút rít hơi thuốc, hơi nicotine và mùi thơm sẽ vào miệng và hệ hô hấp tương tự như phản ứng diễn ra với khói thuốc. Theo các chuyên gia, trong khói thuốc lá có chứa hàng trăm chất độc bao gồm CO (carbon oxide là khí rất độc gây chết với lượng rất nhỏ), các chất gây ung thư (có nhóm benzopyrene gây ung thư phổi, da, bàng quang). Khói thuốc lá là nguồn phát sinh độc hại khi không chỉ ảnh hưởng đến người hút mà còn khiến người xung quanh (người hút thuốc lá thụ động) gặp những biến chứng xấu đối với sức khỏe. Riêng chất nicotine trong thuốc lá là “thủ phạm” gây nghiện và dẫn đến vấn đề nghiêm trọng về tim mạch cho người hút thuốc lá. Người nghiện hút thuốc lá do lệ thuộc nicotine không thể đột ngột dứt bỏ việc hút nên phải dùng biện thuốc lá điện tử. Ngoài ra, cần xét đến nicotine có trong thuốc lá điện tử. Đây là dung dịch không hề nguyên chất mà đã bị pha tạp với nhiều thành phần có hại cho sức khỏe. Cụ thể, nicotine vốn là chất không tan trong nước nên hỗn hợp hơi hòa tan trong thuốc lá điện tử phải là dung môi hữu cơ và được xác định là propylene glycol hoặc diethylene glycol là các chất độc hại đối với con người. Hiện nay tại Việt Nam, đang có một thực trạng đáng lo ngại là các sản phẩm thuốc lá điện tử tuy chưa được cấp phép lưu hành, buôn bán trong nước nhưng hiện được quảng cáo rất rầm rộ, bày bán công khai trên thị trường. Dù BộY tế đã đề nghị các đơn vị tăng cường kiểm tra, phát hiện kịp thời và xử lý nghiêm các tổ chức cá nhân có hành vi mua bán, tàng trữ, vận chuyển, mua bán thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng... nhưng tình trạng này vẫn chưa được cải thiện. Từ quan sát của người dùng, Tùng Lâm cho rằng hiện tại thuốc lá điện tử đang là mặt hàng được buôn bán, quảng cáo tràn lan trên các sàn thương mại điện tử, mạng xã hội tại Việt Nam. Thậm chí là tại các tuyến phố lớn của Hà Nội cũng có những cửa hàng chuyên buôn bán phụ kiện đa dạng dành cho sản phẩm này. n lập rằng thuốc lá điện tử không tạo ra độc và gây những hậu quả khôn lường đối với sức khỏe của người hút và người ngửi khói thuốc. Nicotine và hỗn hợp hơi dùng trong thuốc lá điện tử vẫn chưa được Cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) thừa nhận trong điều trị. Xu hướng đáng lo ngại Nếu xem dùng thuốc lá điện tử là biện pháp để người nghiện thuốc lá giảm dần rồi cai hẳn việc hút thuốc thì việc sử dụng sản phẩm này có thể chấp nhận được. Theo đó, để cai bằng thuốc lá điện tử, người nghiện phải có sự quyết tâm, hút thuốc lá điện tử trong một thời gian ngắn, giảm dần tần số và liều lượng hút, để rồi bỏ thuốc lá hoàn toàn thì đó là biện pháp không gây hại. Nhưng thực tế cho thấy, thuốc lá điện tử không giúp việc cai được thuốc lá dễ dàng. Chính việc tiếp tục “phì phèo” điếu thuốc, dù là thuốc lá điện tử, làm cho người có ý định cai dùng luôn thuốc lá điện tử hoặc trở lại hút thuốc lá thật. Trong một nghiên cứu của Polosa thử nghiệm trên 40 người nghiện hút thuốc lá tình nguyện hút thuốc lá điện tử, có 22% người bỏ được thuốc lá nhưng hầu hết duy trì sử dụng hút pháp cung cấp nicotine để rồi giảm dần việc cung cấp và đi đến chỗ dứt bỏ, không cần cung cấp nicotine nữa. Đây là lý do thuốc lá điện tử được tạo ra. Tuy nhiên hiện nay, các nhà khoa học vẫn chưa chứng minh một cách độc “thuốc lá mới” Thuốc láđiện tử cókhảnăng tạo ramột cuộc khủnghoảng sức khỏe trong tương lai. NGAYNAY.VN 9 CHUYÊNĐỀ
Căn nguyên của chứng bệnh này, theo lý giải khoa học, không chỉ bắt nguồn từ tình trạng rối loạn nội tiết tố khi mang thai và hậu sản, mà còn đến từ nhiều yếu tố khác, như không được hưởng lương hỗ trợ nghỉ thai sản, hay áp lực chăm sóc con cái khi mới lần đầu đảm nhận thiên chức làmmẹ... TheoTổ chứcY tếThế giới (WHO), có từ 10% đến 20% số phụ nữ trên toàn thế giới mắc bệnh trầmcảmsau sinh. Đây hiện được xem là một trong những chứng bệnh phổ biến nhất mà người mẹ thường gặp phải thời kỳ hậu sản, bởi nó có thể phát sinh vào bất kỳ thời điểm nào trong năm đầu tiên sau khi sinh. Chứng bệnh này hiện ảnh hưởng đến 1/8 bà mẹ tại Mỹ, và cũng là một trong nguyên nhân chính gây ra các ca tử vong trong thai kỳ ở nước này, chủ yếu do tự tử và dùng thuốc quá liều. Hiện nay, có rất nhiều liệu pháp được áp dụng trong điều trị chứng bệnh trầmcảm sau sinh, bao gồm cả việc sử dụng thuốc và trị liệu tâm lý. Tuy nhiên, một số bà mẹ vẫn chịu những tác động tiêu cực từ bên ngoài, như sự miệt thị ngoại hình từ những người xung quanh, thiếu được quan tâm từ người thân trong gia đình hay chậm phát hiện bệnh trong quá trình sàng lọc. Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC) ước tính rằng khoảng 20%phụnữ khôngđược sàng lọc triệu chứng bệnh trầm cảm trong lần khám trước sinh, và hơn 50% phụ nữ bị trầm cảm sau sinh không được tiếp nhận điều trị. Những đêm không chợp mắt của Allie Allie Strickland, 28 tuổi, sốngtạithànhphốCharleston, bang Nam Carolina (Mỹ), mới sinh cậu con trai August, vừa tròn 8 tháng tuổi, mạnh dạn chia sẻ câu chuyện củamình. chỉ rời đi vài phút và không nhìn thấy thằng bé, nước mắt tôi cũng trực trào ra. Những tháng ngày đó, từng phút từng giây tôi luôn “dính chặt” lấy thằng bé. Nôi của August luôn được kê sát cạnh giường của bố mẹ để tôi có thể thấy nó bất cứ lúc nào, thậm chí hằng đêm, tôi vẫn thức và chỉ nhìn chằm chằm vào đứa con. Tôi luôn có cảm giác bất an và cảm thấy mọi thứ sẽ trở nên tồi tệ mỗi khi màn đêm buông xuống. “Tối nay chúng ta sẽ ngủ bao lâu? Liệu có điều gì bất trắc sẽ xảy ra khi chúng ta ngủ hay không?”. Vì những lo sợ ấy mà tôi không thể chợp mặt và cũng không thể rời mắt khỏi thằng bé. Đó là những gì tôi phải trải qua khi mắc phải căn bệnh trầm cảm sau sinh, nhưng nó không đến một cách bất ngờ. Trong quá trình mang thai August, tôi từng gặp bác sĩ trị liệu và biết mình có nguy cơ cao mắc chứng rối loạn tâm thần sau sinh vì từng có tiền sử bị bệnh trầm cảm. Nhờ vậy, sau 3 tuần sinh, tôi đã chủ động sử dụng thuốc hỗ trợ khi thấy tinh thần mình ngày một đi xuống. Thế nhưng, hiệu quả không Với bản thân tôi, việc sinh nở thực sự không phải là một trải nghiệm “thú vị”. Khi August chào đời, chỉ kịp chạm nhẹ tay lên đứa con còn đỏ hòn, với suy nghĩ “Ôi. Đây là đứa con của mình sao”, các bác sĩ đã ngay lập tức bế thằng bé đi khỏi lòng tôi. Tôi đã rất hoảng loạn mà hét lên: “Con tôi đâu rồi? Thằng bé đâu rồi? Chuyện gì đang xảy ra thế?”. May thay sau đó, họ đã đưa thằng bé trở lại và để chúng tôi tiếp xúc da kề da. Vào ngày thứ hai trong bệnh viện, tôi có một số dấu hiệu của việc mắc hội chứng “baby blues” khi luôn cảm thấy buồn bã, căng thẳng, lo lắng và tâm trạng thay đổi thất thường. Nếu nhìn thằng bé quá lâu, tôi sẽ bắt đầu khóc. Nhưng nếu “Năm ngoái, con trai tôi đượcdựsinhvàocuối tháng9, nhưng những cơn co thắt đã đến từ trước đó 1 tháng. Cảm giác trong tôi lúc ấy vô cùng hoang mang. “Không... Thằng bé không thể đến sớm như vậy được”, đó là những suy nghĩ luôn văng vẳng trong đầu tôi ngay cả khi thời khắc “vượt cạn”đang cận kề. Đằng sau tiếng cười giòn tan của những đứa trẻ mới sinh là hàng triệu bà mẹ bị trầm cảm sau sinh. Thời nay, càng ngày càng nhiều phụ nữ hiện đại phải đối mặt với căn bệnh này, đây thực sự là nỗi ám ảnh, gánh nặng tinh thần của các gia đình trẻ. Shivani Hiralal,một ngườimẹ cũngbịmắc chứng trầmcảmsau sinh. PHÍA SAU TIẾNG CƯỜI của những đứa trẻ hiệnđại NGỌC PHẠM (Theo NewYork Times) CarrieKeefe kiệt sức khi chămsóc cô congái Lily 4 tháng tuổi. Tối nay chúng ta sẽ ngủ bao lâu? Liệu có điều gì bất trắc sẽ xảy ra khi chúng ta ngủ hay không?” Vì những lo sợ ấy mà tôi không thể chợp mặt và cũng không thể rời mắt khỏi thằng bé. Allie Strickland NGAYNAY.VN 10 CHUYÊNĐỀ Số333 - ThứNăm, ngày13/7/2023
đáng là bao, trong tôi vẫn luôn hiện hữu những nỗi lo âu về một điều gì đó vẩn vơ: “Thằng bé uống sữa như vậy đã đủ chưa? Điều gì sẽ xảy ra với thằng bé nếu tôi đi ra ngoài?”. Khi mọi thứ trở nên quá ám ảnh và dai dẳng, may thay tôi đã tìm gặp được một bác sĩ trị liệu đặc biệt cho các bà mẹ sau sinh. Mỗi tháng 2 lần tôi sẽ gặp cô ấy để điều trị. nhưng không phải bằng thuốc hay bất cứ thứ gì thần kì, có thể chữa được “bách bệnh”, vị bác sĩ này đã áp dụng một số công cụ chuyên biệt dành riêng cho tôi để kiểm soát được những sự lo lắng của mình. Tôi được hướng dẫn tự viết ra danh sách các câu hỏi cho chính mình như: Nỗi lo, những suy nghĩ này có thực sự logic không? Khả năng điều này thực sự xảy ra là bao nhiêu phần trăm? Cách thức này đem lại khá nhiều chuyển biến tích cực và giúp tôi cân bằng cảm xúc. Tôi hiểu ra rằng khi mắc chứng bệnh trầm cảm sau sinh, một số cảm xúc bất ổn đến với người mẹ là dễ hiểu, nhưng chúng hoàn toàn không phải là những cảm xúc “bình thường”. Áp lực tìm lại chính mình của Carrie Carrie Keefe, 39 tuổi, sống tại thị trấn Turners Falls, bang Massachusetts (Mỹ) cũng đã dám lên tiếng chia sẻ câu chuyện của mình sau khi sinh cô con gái Lily, hiện được 4 tháng tuổi: Tôi có 3 đứa con: Elliot (10 tuổi), Leia (7 tuổi) và Lily mới được 4 tháng tuổi. Thế nhưng, để có thể chào đón Lily đến với thế giới này, tôi và chồng, chúng tôi đã phải cố gắng rất nhiều trong suốt 5 năm qua, bởi dù đã có hai lần có con, nhưng đến lần thứ 3, tôi thấy mình như thể là một người bị vô sinh. Tôi đã bị sảy thai rất nhiều lần, và số lần tôi phải thụ tinh nhân tạo để mang thai thậm chí còn không thể đếm xuể. Ở thời điểm đó, việc bị những người xung quanh đàm tiếu rằng mình bị vô sinh thứ phát đã ít nhiều ảnh hưởng đến sức khoẻ tinh thần của tôi. Tôi bước vào lần mang thai Lily với tâm trạng rằng: Tôi phải cảm thấy hạnh phúc và biết ơn, vì cuối cùng mình cũng có thể có con, phải tận hưởng từng giây từng phút bên con. bị kiệt sức. Tôi như không thuộc về nơi này nữa, cái cuộc sống mà tôi từng rất yêu. Trong công việc, tôi cảm thấy như mình đang làm ở mức tối thiểu, kém năng suất, kém hiệu quả, như thể niềm đam mê với những gì tôi yêu thích đã hoàn toàn biến mất. Đến khi trở về nhà, tôi lại giống như một “thây ma” cạn kiệt năng lượng, không thể chơi đùa với các con như trước đây. Tôi không còn là chính mình nữa, không thể sống hết mình vì gia đình và công việc mà tôi yêu. Cứ vậy mức độ trầm cảm sau sinh của tôi như tăng thêm một bậc. Vài tuần trước, tôi đã nghĩ trong đầu rằng: “Chính việc có thêm con đã cản trở mình, khiến mình không thể tập trung làm việc. Nếu như duy trì được công việc kinh doanh, có lẽ mình đã có thể kiếm được nhiều tiền hơn”. Đó là suy nghĩ hình thành từ những uất ức, sự thất vọng dồn nét trong tôi bấy lâu nay. Đối với Carrie Keefe, chứng trầm cảm sau sinh giống như một gánh nặng tinh thần. “Giá như tôi có thể trút bỏ nó, giá như tôi có thể gỡ nó xuống khỏi hai vai mình...” n những cảm giác vô cùng nặng nề. Có thể vì áp lực, vì trách nhiệm, hay thậm chí vì ích kỷ khi nghĩ đến những gì mình phải đánh đổi để sinh con…thực sự tôi không biết vì sao mình lại có những luồng cảm xúc tiêu cực đến như vậy. Là một chủ doanh nghiệp sản xuất mũ trẻ em, chỉ 3 tuần sau khi sinh bé Lily, tôi đã quay trở lại với công việc. Nói như vậy nhưng thực tế, có lẽ tôi chưa bao giờ thực sự nghỉ và dừng làm việc, bởi mọi nguồn tài chính của gia đình tôi đều đến từ công việc kinh doanh này. Tôi đã từng hình dung ra viễn cảnh rằng mỗi ngày đi làm, tôi sẽ đưa Lily theo đến công ty, để vừa có thể làm việc, vừa có thể chăm sóc con bé. Thế nhưng, mọi thứ không đơn thuần như những gì tôi tưởng tượng, bản thân tôi dường như đã quên mất rằng sau khi hoàn thành những công việc trong ngày, về nhà vẫn luôn có hai đứa trẻ rất cần tôi ở bên. Cuộc sống như vậy khiến tôi cảm thấy mình Trong tháng đầu tiên sau khi Lily chào đời, tôi đã thực sự rất vui mừng và phấn khích. Dù rất ghét phải nói ra điều này, nhưng những ngày sau đó, cảm xúc ấy trong tôi đã dần dần mất đi. Tâm trí tôi hoàn toàn bị lấp đầy bởi Allie Stricklandvà cậu con trai August vừa tròn8 tháng tuổi củamình. CarrieKeefe đưa congái Lily rangoài đi dạo. Giá như tôi có thể trút bỏ nó, giá như tôi có thể gỡ nó xuống khỏi hai vai mình... Carrie Keefe NGAYNAY.VN 11 CHUYÊNĐỀ Số333 - ThứNăm, ngày13/7/2023
RkJQdWJsaXNoZXIy MTA3Mzg1MA==