SỐ436 (3/7/2025) TẠPCHÍ W W W . N G AY N AY. V N MIỄN PHÍ CƠQUAN NGÔN LUẬN CỦA LIÊN HIỆP CÁC HỘI UNESCOVIỆT NAM ORGAN OF VIETNAM NATIONAL FEDERATION OF ASSOCIATIONS FOR UNESCO ĐỔIMỚI SÁNGTẠO Lực đẩy cho công nghiệp văn hóa Việt Nam vươn tầm thế giới Lễhội pháohoaquốc tếĐàNẵng2025.
Chuyển mình Là trường đại học đầu tiên của Việt Nam, được khởi dựng từ năm 1070 dưới triều vua Lý Thánh Tông, Văn Miếu - Quốc Tử Giám không chỉ mang giá trị lịch sử đặc biệt mà còn là biểu tượng sống động của truyền thống hiếu học. Trải qua thời gian, di tích này không ngừng được bảo tồn và phát huy giá trị, với nhiều phương thức sáng tạo mới mẻ nhằm đáp ứng yêu cầu của thời đại. Trong bối cảnh kỷ nguyên số, nhu cầu tiếp cận và thụ hưởng văn hóa của công chúng ngày càng đa dạng, việc bảo tồn di sản theo cách truyền thống không còn đủ sức đáp ứng. Để khắc phục điều đó, Văn Miếu - Quốc Tử Giám đã đẩy mạnh ứng dụng công nghệ, từng bước số hóa các giá trị di sản và tạo ra những trải nghiệm văn hóa hiện đại, gần gũi hơn với mọi người. Chia sẻ với Ngày Nay, TS. Nguyễn Văn Tú, Phó Giám đốc Trung tâmHoạt độngVăn hóa Khoa học Văn Miếu - Quốc Tử Giám cho biết: “Thử thách lớn nhất làbiếncác khái niệmNho giáo, thi cử, truyền thống tôn sư trọng đạo… thành những câu chuyệnngắngọn, dễhiểu, dễ hình dung, dễ tiếp cận. Chính từ thách thức ấy, ban quản lý Văn Miếu – Quốc Tử Giámđã kiên trì thực hiệnmột cuộc chuyển mình: Từ trưng bày sang kể chuyện, từ giới thiệu sang đồng hành, từ bảo tồn sang kết nối”. Sự chuyển mình của Văn Miếu - Quốc Tử Giám không chỉ dừng lại ở việc bảo tồn khách quốc tế dễ dàng tiếp cận thông tin về di tích. Hệ thống bán vé và soát vé tự động qua mã QR cũng được áp dụng, mang lại sự tiện lợi và hiện đại hóa trải nghiệm thamquan. Đặc biệt, chương trình trải nghiệm về đêm với công nghệ chiếu sáng nghệ thuật và trình diễn 3D mapping “Tinh hoa đạo học” đã tạo nên một cú hích trong việc truyền tải lịch sử bằng ngôn ngữ ánh sáng, âm thanh và kỹ xảo. Dựa trên thành công của chương trình này, trung tâm Hoạt động Văn hóa Khoa học Văn Miếu - Quốc Tử Giám tiếp tục cho ra mắt bộ phim 3D mapping “Sử đá lưu danh” - một phái sinh của “Tinh hoa đạo học”, tập trung giới thiệu chi tiết về hệ thống 82 bia Tiến sĩ, biểu tượng tiêu biểu cho tinh thần học thuật và tri thức Việt Nam thời xưa. Không dừng lại ở đó, Văn Miếu - Quốc Tử Giám còn có tủ sách điện tử gồm 10 cuốn sách multimedia 3D, 20 cuốn sách tranh minh họa và một số sách khác có thể sử dụng được trên tất cả các thiết bị mà không phải cài đặt bất cứ phần mềm nào. Đây là nguồn tài nguyênsốquýgiá,mở rộng khả năng tiếp cận vănhóa cho mọi đối tượng. nguyên trạng các yếu tố gốc của di tích, mà cònnằmở cách di tíchnày trở thànhmột“điểm đến sáng tạo”. Cụ thể, trung tâm đã triển khai nhiệm vụ ứng dụng công nghệ thông tin “Xây dựng Cơ sở dữ liệu số 3D di tích Quốc gia đặc biệt VănMiếu - Quốc Tử Giám thúc đẩy chuyển đổi số, phát triển du lịch thông minh”nhằm kết hợp kỹ thuật công nghệ 4.0 (công nghệ tương tác, số hóa 3D, công nghệ sách điện tử, công nghệ AR/VR, công nghệ mô phỏng phục dựng 3D…) và nghiên cứu lịch sử, văn hóa. Bên cạnh đó, Trung tâm đã triển khai hệ thống thuyết minh tự động (audio guide) với 12 ngôn ngữ, giúp du Trên nền tảng giá trị di sản lâu đời, Di tích Quốc gia đặc biệt Văn Miếu - Quốc Tử Giám đang tích cực phát triển các sản phẩm công nghiệp văn hóa, hút khách du lịch đồng thời góp phần hiện thực hóa chiến lược phát triển văn hóa bền vững của Hà Nội. Chuyển hoá di sản thành sản NGỌC ÁNH Các nghệ sĩ thể hiện tác phẩm ngay tại triển lãm “Đối thoại Thư phápvàGraffiti”. VănMiếu–Quốc TửGiámbừng sángvới hoạt động trải nghiệmvàobuổi tối. Thử thách lớn nhất là biến các khái niệmNho giáo, thi cử, truyền thống tôn sư trọng đạo… thành những câu chuyện ngắn gọn, dễ hiểu, dễ hình dung, dễ tiếp cận. Chính từ thách thức ấy, ban quản lý VănMiếu - Quốc Tử Giámđã kiên trì thực hiệnmột cuộc chuyểnmình: Từ trưng bày sang kể chuyện, từ giới thiệu sang đồng hành, từ bảo tồn sang kết nối. TS. Nguyễn Văn Tú NGAYNAY.VN 2 CHUYÊNĐỀ Số436 | ThứNăm, ngày 3/7/2025
Thúc đẩy công nghiệp văn hóa Thủ đô Sự chuyển mình mạnh mẽ của Văn Miếu - Quốc Tử Giám đã và đang góp phần quan trọng vào chiến lược phát triển công nghiệp văn hóa của Thủ đô. Trên cơ sở phát huy giá trị di sản, trung tâm đã tạo dựng một không gian văn hóa năng động, sáng tạo, gắn liền với các sản phẩm du lịch, giáo dục và nghệ thuật đặc sắc. Các sản phẩm văn hóa ứng dụng công nghệ, từ triển lãm số hóa đến các chương trình trải nghiệm thực tế, không chỉ làm phong phú thêm trải nghiệm du lịch mà còn tạo ra giá trị kinh tế bền vững. Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Văn Tú, việc duy trì sức hút của các sản phẩm công nghệ là không hề dễ dàng. “Giới trẻ rất tò mò, hứng thú với các sản phẩm công nghệ. Nhưng khi sản phẩm công nghệ nhanh chóng thỏa mãn nhu cầu thì cũng đồng nghĩa với việc sức bền của mỗi sản phẩm không dài. Chẳng hạn, sản phẩm3DMapping“Tinh hoa đạo học”ban đầu thu hút rất đông người xem nhưng dần dần họ không còn hứng thú nữa”, ông chia sẻ. Để gỡ giải bài toán này, trung tâm đang đẩy mạnh hợp tác liên ngành giữa các nhà khoa học, nghệ sĩ, và doanh nghiệp công nghệ nhằm tạo ra các sản phẩm văn hóa có hàm lượng sáng tạo cao, đáp ứng thị hiếu công chúng hiện đại. Đồng thời, việc quảng bá di sản qua các nền tảng mạng xã hội như Facebook, website chính thức và các kênh truyền thông số cũng được chú trọng. Đặc biệt, trung tâm đã cụ thể hóa triển khai Chiến lược phát triển công nghiệp văn hóa của Thủ đô, hưởng ứng Hà Nội tham gia Mạng lưới các Thành phố sáng tạo của UNESCO bằng cách phối hợp với các nhà thiết kế, các nghệ nhân, làng nghề của Thủ đô Hà Nội nghiên cứu, thiết kế và sản xuất quà lưu niệm với 44 mẫu của Di tích Văn Miếu - Quốc Tử Giám. Các sản phẩm được thiết kế theo hướng làm nổi bật các giá trị của di tích, cả về lịch sử, giáo dục, kiến trúc, thẩm mỹ…,có tính ứng dụng cao, kết hợp giữa yếu tố hiện đại của công nghệ và giá trị thẩm mỹ của văn hóa truyền thống. Ngoài việc đem lại nguồn thu, việc làm các sản phẩm lưu niệm cũng góp phần quảng bá giá trị của di tích đối với khách thamquan. Không chỉ lưu giữ những ký ức lịch sử, Văn Miếu - Quốc Tử Giám còn định hướng trở thành một không gian văn hóa sáng tạo, nơi giao thoa giữa truyền thống và hiện đại. Các hoạt động như triển lãm thư pháp Quốc ngữ “Nghiên bút còn thơm” năm 2024, hay kết hợp thư pháp truyền thống với nghệ thuật graffiti phương Tây trong dự án “Đối Thoại Thư Pháp và Graffiti”, khi các nghệ sĩ sử dụng ngôn ngữ nghệ thuật hiệnđại để tái hiện tinh thầnđạo học cổ xưa. Triển lãm là minh chứng cho sự đột phá, là cuộc đối thoại đầy thú vị của hai loại hình sáng tác tưởng chừng khó tìm được tiếng nói chung lại trở thành chất xúc tác, mang lại sự mới mẻ và hấp dẫn trong cách tiếp cận di sản. Có thể nói, bằng việc ứng dụng công nghệ 4.0 và định hướng trở thành không gian văn hóa sáng tạo, Văn Miếu - Quốc Tử Giám đang viết tiếp hành trình - của mình theo cách mới mẻ nhưng vẫn giữ được giá trị cốt lõi. Sự chuyển mình đó không chỉ góp phần bảo tồn di sản một cách bền vững, mà còn là đóng góp thiết thực vào quá trình xây dựng công nghiệp văn hóa - nguồn lực mới cho sự phát triển toàn diện và lâu dài của thành phố Hà Nội. n phẩm văn hoá giàu sức hút Sảnphẩmlưuniệmtại VănMiếu - Quốc TửGiámthuhút đôngđảodukhách. Các bộphim3DMapping làmtăng trải nghiệmchodukhách Dukhách trải nghiệmcôngnghệ thực tế ảoAR/VR. VănMiếu– Quốc TửGiámđang viết tiếphành trìnhcủa mình theocáchmớimẻ nhưngvẫngiữđượcgiá trị cốt lõi. NGAYNAY.VN 3 CHUYÊNĐỀ Số436 | ThứNăm, ngày 3/7/2025
Xây dựng trung tâm công nghiệp văn hóa xứng tầm Dự thảo Nghị quyết về khu phát triển thương mại và văn hóa (thực hiện theo khoản 8 Điều 21 Luật Thủ đô) và Dự thảo Nghị quyết quy định về tổ chức và hoạt động của Trung tâm Công nghiệp văn hóa (thực hiện theo khoản 7 Điều 21 Luật Thủ đô) là hai văn bản quan trọng đang được Hà Nội xây dựng để cụ thể hóa Luật Thủ đô 2024. Các dự thảo này nhằm mục tiêu phát triển kinh tế, thương mại, du lịch, đồng thời bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa, di sản của Thủ đô. Một trong những ưu tiên trong thời gian tới là Hà Nội sẽ xây dựng những trung tâm công nghiệp văn hóa xứng tầm Thủ đô. Dự thảo Nghị quyết gồm 5 chương, 24 điều, trung tâm công nghiệp văn hóa được định nghĩa là “khu vực có ranhgiới địa lý xácđịnh, chuyên hoạt động trong lĩnh vực công nghiệp văn hoá”. Theo dự thảo Nghị quyết, các lĩnh vực hoạt động của trung tâm công nghiệp văn hóađượcmở rộng từ thủcông mỹ nghệ, nghệ thuật biểu diễn, thiết kế, đến các ngành công nghiệp sáng tạo mới như phần mềm và trò chơi giải trí, quảng cáo, thời trang. Điều này hứa hẹn không chỉ tạo ra các sản phẩm văn hóa đặc sắcmà còn thúc đẩy sựkết nối, hợp tác giữa các ngành công nghiệp văn hóa và các doanh nghiệp sáng tạo trong và ngoài nước. Bàn về hai dự thảo Nghị quyết này, TS Lê Ngọc Anh - Viện trưởng Viện Nghiên cứu Phát triển KT-XH Hà Nội nhấn mạnh: “Khi đất nước bước vào kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình, hơn lúc nào hết, sức mạnh văn hóa, bản sắc dân tộc và tinh thần Việt công nghiệp sáng tạo như phim ảnh, âm nhạc, nghệ thuật, thời trang. Chínhquyền thành phố cần quy hoạch các khu vực chuyênbiệt cho công nghiệp văn hóa, công nghiệp sáng tạo, cung cấp ưu đãi về thuế, đất đai, cơ sở hạ tầng để thu hút doanh nghiệp khởi nghiệp, tổ chức sáng tạo. Mô hình này đã thành công tại nhiều thành phố sáng tạo trên thế giới…”, TS Lê Ngọc Anh chia sẻ. Đồng quan điểm, ông Lê Xuân Kiêu, Giám đốc Trung càng cần được nêu cao. Đó là linh hồn, yếu tố cốt lõi, và là nền tảng cho sự phát triển bền vững. Nhận thức được vai trò quan trọng của công nghiệp văn hóa, các văn bản quan trọng như Luật Thủ đô và Quy hoạch Thủ đô Hà Nội thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 đã được quy định và xác định rõ các định hướngphát triển rất cụ thểđối với từng ngành, lĩnh vực đặc biệt là các định hướng về phát triển trung tâm công nghiệp văn hóa. Giai đoạn hiện nay đang rất cần sự chung tay của toàn thể các cấp chính quyền, các ban, ngành, các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất kinh doanh và các nhà sáng tạo cùng các tầng lớp nhân dân đồng lòng triển khai thực hiện để các nghị quyết, chính sách sớmđi sâu vào cuộc sống”. Theo TS Lê Ngọc Anh, trước tiên, Hà Nội cần tiếp tục hoàn thiện cơ chế, chính sách (chính sách ưu đãi về đất đai, quy hoạch đô thị, chính sách thuế…), tạo hành lang pháp lý cho sự phát triển các không gian sáng tạo và các ngành công nghiệp văn hóa mà Thủ đô có thế mạnh. “Để có một chiến lược phát triển công nghiệp văn hóa quy mô và bài bản, có lẽ, đã đến lúc phải tính đến kế hoạch xây dựng khu trung tâm công nghiệp văn hóa với quy mô lớn, tích hợp dịch vụ, hạ tầng hiện đại để hỗ trợ các ngành công nghiệp văn hóa, HẢI THANH ChùaTrấnQuốc nhìn từ trên cao. Thiết kế thể chế mới đưa Hà Nội thành trung tâm Dự thảo Nghị quyết về Trung tâm công nghiệp văn hóa và Khu phát triển thương mại và văn hóa của Hà Nội đang được nhiều chuyên gia văn hóa ủng hộ. Hai dự thảo không chỉ thể chế hóa tầm nhìn chiến lược của Hà Nội mà còn mở ra những mô hình mới, tiên phong trong phát triển sáng tạo, quản trị văn hóa đô thị. NGAYNAY.VN 4 CHUYÊNĐỀ Số436 | ThứNăm, ngày 3/7/2025
tâm Hoạt động Văn hóa Khoa học Văn Miếu - Quốc Tử Giám khẳng định: “Nghị quyết Quy định về tổ chức và hoạt động của trung tâm công nghiệp văn hoá là văn bản rất cần thiết, đáp ứng nhu cầu của thực tiễn và có ý nghĩa quan trọng đối với sự phát triển của công nghiệp văn hoá của Thủ đô Hà Nội. Nghị quyết sẽ tạo hành lang pháp lý và cơ chế hoạt động rõ ràng, giúp cho các trung tâm công nghiệp văn hóa có cơ sở pháp lý để triển khai các hoạt động, liên kết với các tổ chức trong và ngoài nước, là căn cứ để quản lý, phân bổ ngân sách, nhân sự, đầu tư cơ sở hạ tầng cũng như vận hành bộ máy một cách minh bạch, hiệu quả. Đồng thời, thúc đẩy sáng tạo, đổi mới trong lĩnh vực văn hóa, tạo điều kiện để các cá nhân, tổ chức, nghệ sĩ, doanh nghiệp văn hóa phát triển sản phẩm văn hóa sáng tạo, ứng dụng công nghệ mới, thúc đẩy thị trường hàng hóa và dịch vụ văn hóa”. Chuyển từ mô hình “bao cấp” sang “đầu tư” Công nghiệp văn hóa chỉ có thể phát triển nếu có không gian sáng tạo tương xứng - đó là những trung tâm công nghiệp văn hóa. Các trung tâm này có thể được thành lập theo ba mô hình tổ chức: Doanh nghiệp, đơn vị sự nghiệp công lập hoặc hợp tác xã. Dự thảo Nghị quyết quy định rõ về thẩm quyền thành lập trung tâm công nghiệp văn hóa, quy hoạch “Ngoài ra, thành phố có thể huy động nguồn tài trợ từ các tổ chức phi chính phủ, các quỹ từ các tổ chức quốc tế, các tổ chức xã hội và cá nhân. Để thành lập các quỹ hỗ trợ nghệ thuật và văn hóa, thành phố Hà Nội cần thiết lập chính sách, quy định vàquy trình xác định, đánh giá và phân phối các khoản tài trợ, bảo đảm sự minh bạch, công bằng và hiệu quả”, TS Lê Ngọc Anh nói. Nhiều năm qua, Hà Nội đã xác định nhiệm vụ phát huy giá trị các di sản văn hóa, thúc đẩy phát triển công nghiệp văn hóa tại Thủ đô là nhiệmvụ hàng đầu, trên tinh thần “đầu tư chovănhóa làđầu tư cho sự phát triểnbềnvững”.PhóBí thư Thường trực Thành ủy Hà Nội NguyễnVănPhongtừngnhiều lần khẳng định: Hà Nội sẵn sàng là địa phương thí điểm các chính sách về văn hóa nói chungvàcôngnghiệpvănhóa nói riêng, trêncơsởđó làmtiền đề rút kinh nghiệm nhân rộng ra cả nước. Phát biểu của ông Nguyễn Văn Phong cho thấy, Hà Nội không chỉ xác định rõ vai trò trung tâm của văn hóa trong chiến lược phát triểnmà còn thể hiện quyết tâm đi đầu trong việc thể chế hóa công nghiệp văn hóa, tiên phong thí điểm chính sách và đề xuất mô hình quy hoạchmang tầm quốc gia. Với hai dự thảo Nghị quyết về Trung tâm công nghiệp văn hóa và Khu phát triển thương mại và văn hóa, Hà Nội đang từng bước cụ thể hóa tư tưởng đó. Khi thể chế thay đổi, cách tiếp cận mới sẽ mở đường cho các mô hình đổi mới văn hóa nở rộ, làm giàu thêm vốn sống của đô thị và nâng cao năng lực cạnh tranhmềm củaThủ đô.n trung tâm công nghiệp văn hóa, tổ chức hoạt động của trung tâm công nghiệp văn hóa… Nhằm thu hút đầu tư, dự thảo Nghị quyết cũng quy định, Trung tâm công nghiệp văn hóa, tổ chức, cá nhân sản xuất, kinh doanh trong trung tâm công nghiệp văn hóa được ngân sách nhà nước các cấp của Thành phố hỗ trợ lãi suất vay vốn để đầu tư sản xuất, kinh doanh; hỗ trợ đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực chất lượng cao trong các ngành công nghiệp văn hóa; hỗ trợ tham gia các chương trình xúc tiến đầu tư, thương mại, du lịch của Thành phố. Hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo; Hỗ trợ, ưu đãi, khuyến khích người dân và doanh nghiệp thực hiện các cơ chế hợp tác công tư trong phát triển công nghiệp văn hóa… Tuy nhiên, theo TS Lê Ngọc Anh, “chính quyền thành phố Hà Nội nên xem xét có thể thành lập các quỹ hỗ trợ nghệ thuật và văn hóa nhằm tài trợ cho các dự án sáng tạo, các hoạt động biểu diễn, công trình nghệ thuật và các hoạt động khác trong lĩnh vực văn hóa. Nhằm đạt được mục tiêu đó, thành phố Hà Nội có thể dành một phần ngân sách để tài trợ cho các dự án sáng tạo và hoạt động văn hóa. Các khoản tài trợ này có thể được xác định và cấp phát thông qua quy trình ngân sách của địa phương. Thành phố có thể huy động nguồn tài trợ cho các hoạt động văn hóa và nghệ thuật từ các doanh nghiệp thông qua các gói tài trợ, quảng cáo, tài trợ sự kiện hoặc đóng góp tiền mặt cho các dự án và hoạt động văn hóa”. Ảnhminhhọa. Bảo tànggốmBát Tràng. sáng tạo văn hóa Đã đến lúc phải tính đến kế hoạch xây dựng khu trung tâm công nghiệp văn hóa với quy mô lớn, tích hợp dịch vụ, hạ tầng hiện đại để hỗ trợ các ngành công nghiệp văn hóa, công nghiệp sáng tạo như phimảnh, âmnhạc, nghệ thuật, thời trang. TS Lê Ngọc Anh Hà Nội sẵn sàng là địa phương thí điểm các chính sách về văn hóa nói chung và công nghiệp văn hóa nói riêng, trên cơ sở đó làm tiền đề rút kinh nghiệm nhân rộng ra cả nước. Phó Bí thư Thường trực Thành ủy Hà Nội Nguyễn Văn Phong NGAYNAY.VN 5 CHUYÊNĐỀ Số436 | ThứNăm, ngày 3/7/2025
Lấy bản địa làm ngọn nguồn sáng tạo Sinh ra tại một tỉnh ven biển vùng đồng bằng sông Hồng , lớn lên trong không gian thấmđẫmnghề thủ công Bắc Bộ, Vũ Thảo từng học tập và làm việc ở châu Âu. Với nền tảng học thuật từ ngành kiến trúc và mỹ thuật, rồi sau đó là thời trang, chị đã có cơ hội tiếp xúc với dòng chảy thiết kế toàn cầu. Nhưng điều khiến chị khác biệt không đến từ châu Âu, mà là kho tàng bản sắc đang bị lu mờ tại chính quê nhà. Từ năm 2009, giữa lúc khái niệm “thời trang bền vững” còn mơ hồ với phần lớn công chúng Việt Nam, nhà thiết kế (NTK) Vũ Thảo đã âm thầm bắt đầu hành trình nghiên cứu và thực hành nó như một lối sống, không đơn thuần là một xu hướng thiết kế. Chị tìm đến các cộng đồng dân tộc thiểu số ở miền núi phía Bắc, trực tiếp tham gia vào quy trình thủ công khắt khe từ trồng sợi bông, gai, đay đến kéo sợi, dệt, nhuộm bằng chàm, củ nâu, vỏ bưởi. Không dừng lại ở việc sử dụng chất liệu bản địa, chị hòa mình trong núi rừng, sống cùng người Nùng, Mường, Mông… để học hỏi kỹ thuật, thấu hiểu triết lý lao động và đời sống của họ. NTK Vũ Thảo không chỉ phục dựng những kỹ thuật cổ truyền mà còn kết hợp chúng với tư duy thiết kế hiện đại để tạo ra các sản phẩm thời trang ứng dụng. Với chị, “bảo tồn và đổi mới không nhất thiết phải loại trừ lẫn nhau”. Mỗi thiết kế vì thế trở thành một cấu trúc văn hóa thu nhỏ, vừa mang đậm hơi thở bản địa, vừa nói được ngôn ngữ thẩm mỹ quốc tế. Bởi theo UNESCO, một trong những trụ cột của công nghiệp sáng tạo là khả năng biến kỹ thuật thủ công truyền thống thành nguồn lực kinh tế mới. Thời trang bền vững không đơn thuần là lựa chọn vật liệu sinh thái, mà là cách tiếp cận toàn diện: Từ nguồn gốc nguyên liệu đến mối quan hệ lao động và thông điệp văn hóa của sản phẩm. Năm 2012, NTK Vũ Thảo mạnh dạn thành lập Kilomet109, cái tên tượng trưng cho hành trình 109 km từ Hà Nội về Thái Bình, vừa là lời nhắc về cội nguồn, vừa là phép ẩn dụ cho sự chuyển động không ngừng giữa quá khứvàhiện tại, giữabảnđịa và toàn cầu. Nhưng với chị Thảo, trở về không có nghĩa là hoài cổ. Đó là cách để tái tạo, làm mới và thổi sự sống đương đại vào những giá trị xưa cũ. những năm 1960 và 1970, lấy cảm hứng từ cuộc chinh phục không gian và mang tính thẩm mỹ tương lai, với các đặc trưng như hình dạng tròn, cong, sử dụng vật liệu mới như nhựa và kim loại, màu sắc tươi sáng, tương phản). Trải nghiệm ấy gieo vào chị mầm cảm hứng tạo hình không gian. Chính vì thế, sản phẩm của NTK Vũ Thảo không đơn thuần là trang phục, mà là một loại điêu khắc mềm: áo có thể đảo mặt, tay áo tháo rời, túi quần biến thành chi tiết đeo vai. Những yếu tố kỹ thuật này không chỉ gia tăng côngnăngmà còn làmphong phú cảm nhận của người mặc. Thời trang theo cách của chị Thảo không phải là “phô trương” cái tôi cá nhân, mà là “kết cấu mềm của ký ức, được dịch chuyển vàmay đo lại cho đời sống hiện đại”. Không chỉ làm thời trang, NTK Vũ Thảo còn thực hành nghệ thuật sắp đặt như một phương tiện mở rộng khả năng kể chuyện. Các dự án như “Khải” tại London Design Biennale, “Thiên Thủy Thổ” hay “Vuông - Chị từng khẳng định: “Tôi khôngmuốn chỉ khai thác văn hóa dân tộc nhưmột chất liệu trang trí. Tôi muốn cộng đồng bản địa trở thành đồng sáng tạo, để văn hóa không bị làm “phẳng” mà được sống tiếp trong ngữ cảnhmới”. Từ ký ức hình khối đến triết lý tối giản trong thời trang Chiêm ngưỡng những thiết kế của NTK Vũ Thảo, người ta có thể thấy ảnh hưởng rõ nét của kiến trúc, ngành học đầu tiên của chị. Khi còn nhỏ, chị từng sống trong ngôi nhà ba gian Bắc Bộ truyền thống, nơi gỗ lim và ánh sáng tự nhiên đan xen với tỷ lệ nghiêm cẩn. Nhưng cũng trong không gian đó, chị chứng kiến chamình, một người yêu kiến trúc hiện đại, dựng nên căn nhà mái bằng phảng phất hơi thở Space Age (Kỷ không gian: là một phong cách thiết kế xuất hiện vào Bằng những dự án táo bạo và cá tính, nhà thiết kế Vũ Thảo cho mọi người thấy rằng, thời trang không chỉ là chuyện thiết kế, chất liệu hay xu hướng, đó còn là câu chuyện của bản sắc, của đổi mới sáng tạo. Hành trình “may đo” bản sắc MINH NGỌC Nhà thiết kế VũThảo. Tác phẩm“Khải” củaNTKVũThảo tại LondonDesignBiennale (2018). Bảo tồnvàđổimới khôngnhất thiết phải loại trừ lẫnnhau. NGAYNAY.VN 6 CHUYÊNĐỀ Số436 | ThứNăm, ngày 3/7/2025
Tròn” đều là sự kết hợp giữa thời trang, chất liệu bản địa và tư duy nghệ thuật không gian. Trong đó, giếng làng, giàn mướp, chuồng gà, những hình ảnh bình dị từ làng quê Bắc Bộ, được tái hiện bằng ngôn ngữ thị giác đương đại, tạo ra không gian đối thoại giữa quá khứ và hiện tại. Câu chuyện của NTK Vũ Thảo không phải là cá biệt. Cùng với những cái tên như Tomtex, EcoSoi, Green Yarn, Viramie…, thế hệ nhà thiết kế trẻViệtNamđangtạoranhững bước chuyển từ sản xuất sang sáng tạo, từ may thuê sang kể chuyện bằng chất liệu. Đây chính là biểu hiện rõ ràngnhất của công nghiệp văn hóa, khi sản phẩm được tạo ra không chỉ vì lợi nhuận, mà còn để lưu giữ, chuyển tải và tái định nghĩa văn hóa dân tộc trong bối cảnh toàn cầu hóa. Thay vì sản xuất hàng nghìn chiếc áo giống nhau, NTK Vũ Thảo giới hạn số lượng, tập trung vào sự tinh tế của vật liệu và chiều sâu của câu chuyện. Mỗi bộ sưu tập là kết quả của nhiều tháng làm việc cùng nghệ nhân bản địa, người trực tiếp gieo sợi, dệt vải, nhuộm chàm. Chị không coi họ là “đối tượng bảo tồn”, mà là đối tác sáng tạo ngang hàng: “Tôi nghĩ đến thời trang như một hệ sinh thái. Nó không chỉ là quần áo, mà là cách chúng ta sống, sản xuất và kết nối với cộng đồng.” Gieo “Hạt” từ cao nguyên đá tới London Tinh thần ấy được kết tinh rõ nét trong bộ sưu tập tiêu biểu nhất của chị, một dự án không chỉ mang giá trị thẩm mỹ, mà còn là tuyên ngôn mạnh mẽ về thời trang sinh thái gắn liền với cộng đồng mang tên “Hạt”. Bộ sưu tập “Hạt” lấy cảm hứng từ vòng đời của hạt giống, NTK Vũ Thảo hợp tác với phụ nữ người Nùng ở Cao Bằng để gieo trồng bông tự nhiên, thu hoạch, kéo sợi, nhuộm và dệt bằng tay. Các thiết kế sau đó được cắt may tối giản, cấu trúc đa năng, phần lớn có thể mặc theo nhiều cách khác nhau. “Hạt” đã giành giải Quán quân chương trình Sáng tạo vì Môi trường của Hội đồng Anh (British Council Vietnam), và được mời tham dự London Design Festival, nơi thương hiệu được giới thiệu như một mô hình tích hợp bền vững và sáng tạo bản địa. Truyền thông Anh gọi đây là “một thương hiệu nhỏ mang thông điệp lớn: bạn có thể sống đẹp và có trách nhiệm cùng lúc”. Với NTK Vũ Thảo, bền vững không phải một chiến dịch truyền thông, mà là trách nhiệm đạo đức lâu dài với thiên nhiên và cộng đồng. Từng mét vải, từng gam màu, từng kiểu dáng đều mang trong nó một thái độ sống tối giản, trách nhiệm và giàu liên kết với cội nguồn. Chị Thảo chia sẻ: “Cách chúng ta khai thácnguyên liệu sẽquyết định sự sống còn của chính nguyên liệu đó. Tôi không quan tâm nhiều đến thời trang như một cuộc chơi phùphiếm.Tôi quan tâm đến nó như một công cụ để kết nối ký ức, con người và hành tinh”.n công nghiệp văn hóa Việt Nam TheoUNESCO, côngnghiệpvănhóavà sáng tạohiện đónggópkhoảng3,1%GDP toàncầuvà tạo rahơn6% tổngviệc làm. Trongđó, thời trangđược xemlàmột ngành thenchốt nhờkhảnăngkể chuyệnvănhóa, định hìnhphongcách sốngvàkết nối cộngđồng. Từnăm2023, UNESCOđãkhởi độngcác sángkiếnnhư“ICH&Fashion” tại ĐôngÁ, khuyếnkhíchviệcbảo tồndi sảnvănhóaphi vật thể thôngqua thời trang, đồng thời hỗ trợcác cộng đồngđịaphương, đặcbiệt làphụnữdân tộc thiểu số, tiếp cận thị trườngmới thôngqua thiết kế sáng tạo. Bàn tay nhănnheo,móng tay ámxanh củamột người phụnữdân tộc vùng cao. Một người thợđangphơi những tấmvải nhuộmtrênbãi cỏ. Nhuộmvải chàmbằngphươngpháp thủ công truyền thống. Ảnh: Facebook@thisisvietnam.design Tôi không quan tâm nhiều đến thời trang như một cuộc chơi phù phiếm. Tôi quan tâm đến nó như một công cụ để kết nối ký ức, con người và hành tinh. NTK Vũ Thảo NGAYNAY.VN 7 CHUYÊNĐỀ Số436 | ThứNăm, ngày 3/7/2025
“Tính thị trường” giao thoa cùng giá trị văn hóa Trong bối cảnh hội nhập toàncầu, côngnghiệpvănhóa đã trở thành động lực quan trọng thúc đẩy sự phát triển của lĩnh vực mỹ thuật, không chỉ mang lại giá trị kinh tế mà còn góp phần làmphong phú đời sống tinh thần và gìn giữ bản sắc văn hóa. Theo PGS.TS Nguyễn Nghĩa Phương, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam, mỹ thuật đóng vai trò then chốt trong phát triển công nghiệp văn hoá. “Công nghiệp sáng tạo dựa trên ba thành tố chính, bao gồm: Sáng tạo, sản xuất và thương mại để tạo ra giá trị kinh tế. Và công nghiệp văn hoá là một phần cụ thể của công nghiệp sáng tạo, trong đó yếu tố văn hóa là linh hồn cốt lõi không thể thiếu. Trong lĩnh vực mỹ thuật, giá trị văn hóa được thể hiện qua nhiều khía cạnh đa dạng, từ tranh dân gian, thủ công mỹ nghệ, đến các sản phẩm thiết kế hiện đại và những tác phẩm nghệ thuật”, PGS.TS Nguyễn Nghĩa Phương nhấnmạnh. Trên thực tế, mỹ thuật Việt Nam đã tham gia vào dòng chảy công nghiệp văn hoá từ rất lâu, với nhữngminh chứng sống động từ mỹ thuật cổ và mỹ thuật dân gian. Từ tranh dân gian Đông Hồ, Hàng Trống, Kim Hoàng, Sình đến các sản phẩm thủ công mỹ nghệ như gốm, sứ, kim hoàn, sơnmài, đồ khảm trai, mây tre đan, đồ thêu… mỹ thuật Việt Nam đã sớm mang tính thị trường. “Trong quá khứ, người nghệ nhân đã sáng tạo ra chủ đề, hình ảnh, sau đó sản xuất và đưa sản phẩmra thị trường. Đơn cử như bức tranh dân gian “Vinh Hoa Phú Quý”, nó được sáng tạo, sản xuất qua khâu in ấn thủ công và đưa ra thị trườngmỗi dịpTết đến. Dù được sản xuất hàng loạt mỗi năm, các bản in của nó vẫn giữ tính độc bản nhờ sự khác biệt nhất định trong màu sắc và tươngquan sắc độ, thểhiện rõ nét giá trị văn hóa và nghệ thuật”, PGS.TS Nguyễn Nghĩa Phương chỉ rõ. Trong bối cảnh hiện đại, công nghiệp văn hóa trong lĩnh vực mỹ thuật đòi hỏi cái nhìn khoa học, chiến lược và sâu hơn, nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh so với các quốc gia trong khu vực. “Cần thẳng thắn thừa nhận rằng, Việt Nam hiện vẫn đi chậm hơn so với các nước ASEAN. Chúng ta chưa có một chiến lược cũng như định hướng cụ thể để nghệ thuật thị giác và nghệ thuật thiết kế - hai lĩnh vực làm nên mỹ thuật, phát triển bài bản theo định hướng lâu dài, nhằm tạo ra một thị trường ổn định và bền vững”, ông nhận định. Kinh nghiệm từ các quốc gia như Hàn Quốc, Nhật Bản, hay Singapore, Thái lan cho thấy, xây dựng hệ sinh thái nghệ thuật là hướng đi đúng đắn nhằm thúc đẩy chiến lược “xuất khẩu văn hoá”. Các quỹ phát triển văn hóa và nghệ thuật đương đại dưới sự bảo trợ của chínhphủnhữngnước này không chỉ phát hiện, nuôi dưỡng tài năng, mà còn tổ chức các triển lãmquốc tế quy mô lớn, giúp những tác phẩm toàn diện hơn để đáp ứng được yêu cầu của thị trường, đồng thời tạo được sức mạnh lan toả ở quy mô lớn hơn. Sự phát triển của công nghệ số và Internet đã mở rộng vai trò củamỹ thuật, đưa lĩnh vực này tham gia vào hầu hết các khía cạnh của công nghiệp văn hóa, từ quảng cáo, xuất bản đến thiết kế, du lịch, âm nhac, điện ảnh… góp phần hình thành một chuỗi giá trị sáng tạo văn hoá phong phú, đa dạng và đầy năng động. Định hình hệ sinh thái nghệ thuật Tuy nhiên, để mỹ thuật Việt Nam vươn ra thị trường quốc tế một cách bền vững, PGS.TS Nguyễn Nghĩa Phương cho rằng cần có một chiến lược toàn diện, có chiều Được xác định là một trong những ngành ưu tiên phát triển của công nghiệp văn hóa, những năm gần đây, mỹ thuật Việt Nam đã ghi dấu ấn mạnh mẽ nhờ sự kết hợp hài hoà giữa giá trị nghệ thuật truyền thống và nhu cầu thị trường hiện đại, mở ra cơ hội đưa bản sắc văn hóa Việt vươn tầm quốc tế. Phát huy giá trị mỹ thuật trong dòng chảy công nghiệp văn hoá PHẠM BÍCH NGỌC Sinhviênhoàn thiện tác phẩmchuyênngànhĐồhoạ tạohình. Tác phẩm bookart,một loại hìnhnghệ thuật thị giác, của sinhviên KhoaĐồhoạ. NGAYNAY.VN 8 CHUYÊNĐỀ Số436 | ThứNăm, ngày 3/7/2025
của họ được công nhận trong bảo tàng uy tín, qua đó xây dựng một hệ sinh thái nghệ thuật bền vững và tạo dựng vị thế trong thị trường toàn cầu. “Thị trường nghệ thuật muốnđi xa cần tạodựngđược bản sắc riêng. Đây là hướng đi mà Việt Nam cần ưu tiên để xây dựng thương hiệu mỹ thuật quốc gia, khẳng định vị thế văn hóa trên trường quốc tế”, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam khẳng định. Ông giải thích thêm rằng, trong mỹ thuật ứng dụng, sáng tạo luôn hướng đến mục đích cụ thể, chẳng hạn như thiết kế truyện tranh dành cho đối tượng độc giả nhất định hoặc phát triển giao diện ứng dụng phù hợp thị hiếu. Ngược lại, mỹ thuật tạo hình tập trung vào biểu đạt cá nhân, nhưng nhiều nghệ sĩ vẫn khéo léo lồng ghép các câu chuyện, yếu tố văn hóa hay sử dụng hình ảnh, màu sắc, và đường nét để tạo dấu ấn nhận diện Việt Nam. Điều này giúp các tác phẩm không chỉ thỏa mãn cái tôi cá nhân của người nghệ sĩ mà còn đáp ứng nhu cầu thị trường ở các cấp độ khác nhau, góp phần vào chuỗi giá trị xuất khẩu văn hóa. PGS.TS Nguyễn Nghĩa Phương cũng cho rằng, thị trường nghệ thuật không thể chỉ dựa vào sự sáng tạo cá nhân, mà còn cần sự đồng hành của nhiều bên, trong đó quan trọng là các thiết chế văn hóa, nghệ thuật. Nói cách khác, việc xây dựng “thương hiệu” mỹ thuật Việt đó chính là tổng hòa sự đóng góp của các cá nhân và đơn vị liên quan. Các chủ thể tham gia bao gồm nghệ sĩ sáng tạo, nhà phê bình, giới giám tuyển, truyền thông, phòng tranh, nhà đấu giá, các nhà sưu tập và hệ thống bảo tàng. Trong đó, như kinh nghiệm quốc tế trong lĩnh vực nghệ thuật đương đại, truyền thông đóng vai trò hết sức quan trọng, thậm chí là then chốt, không chỉ định hình giá trị của các tác phẩm mà còn giúp đưa nghệ thuật đến gần hơn với công chúng. Sựphát triểnvề kinh tế - xã hội cùng với sự cải thiện trong mức sống và nhu cầu thẩm mỹ đã mở ra nhiều không gian tiếp cận thị trường cho cả hai mảng mỹ thuật ứng dụng và mỹ thuật tạo hình. Trong khi mỹ thuật ứng dụng dễ dàng sản xuất hàng loạt nhờ tính công nghiệp, mỹ thuật tạo hình lại nổi bật với các tác phẩm độc bản, giàu hàm lượng sáng tạo cá nhân. Đồng thời, sự xuất hiện ngày càng nhiều của các nhà đấu giá nghệ thuật quốc tế tại Việt Nam, cùng với việc các phòng tranh tư nhân chuyển hướng tổ chức triển lãm chuyên nghiệp, đã tạo nên một thị trườngnghệ thuật sôi độngvà minh bạch hơn. Tuy nhiên, để duy trì và phát triển thị trường này, vấn đề bản quyền vẫn là một rào cản lớn. “Đây là một khía cạnh cản trở đối với ngành công nghiệp văn hóa nói chung và lĩnh vực nghệ thuật nói riêng tại Việt Nam. Nó tạo ra những tranh cãi, làm ảnh hưởng đến uy tín và khiến việc giao dịch tác phẩm nghệ thuật gặp rất nhiều khó khăn”, ông Phương chỉ rõ. Ông cho rằng, dù vấn đề này ít ảnh hưởng trực tiếp đến giá cả và giá trị của tác phẩm, nhưng niềm tin và uy tín của thị trường có thể bị xói mòn nếu như câu chuyện liên quan đến bản quyền không được giải quyết triệt để. Mỹ thuật Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn để khẳngđịnhvị thế trongngành công nghiệp văn hóa toàn cầu. Tuy nhiên, để hiện thực hóa tiềm năng, cần một chiến lược dài hạn, từ xây dựng hệ sinh thái nghệ thuật, nâng cao vai trò truyền thông, đến đào tạo thế hệ nghệ sĩ có tư duy thị trường. “Sáng tạo phải gắn với thời đại, nhưng bản sắc văn hóa Việt Nam chính là chìa khóa để tạo sự khác biệt và thu hút thị trường quốc tế,” PGS.TSNguyễnNghĩa Phương nhấnmạnh. n Triển lãmtrưngbày của sinhviênngànhThiết kếĐồhoạ. PGS.TSNguyễn NghĩaPhương, PhóHiệu trưởng TrườngĐại học Mỹ thuật Việt Namchia sẻ với PVNgàyNay. Nhữnghìnhảnhghi chépnhanhvốn cổ của các bạn sinhviênngành thiết kế. Công nghiệp sáng tạo dựa trên ba thành tố chính, bao gồm: sáng tạo, sản xuất và thương mại để tạo ra giá trị kinh tế. Và công nghiệp văn hoá là một phần cụ thể của công nghiệp sáng tạo, trong đó yếu tố văn hóa là linh hồn cốt lõi không thể thiếu. PGS.TS Nguyễn Nghĩa Phương Sáng tạo phải gắn với thời đại, nhưng bản sắc văn hóa Việt Nam chính là chìa khóa để tạo sự khác biệt và thu hút thị trường quốc tế. PGS.TS Nguyễn Nghĩa Phương NGAYNAY.VN 9 CHUYÊNĐỀ Số436 | ThứNăm, ngày 3/7/2025
Diễn đàn quốc gia 2025 với chủ đề “Đổi mới sáng tạo trong Công nghiệp văn hóa và du lịch Việt Nam” vừa qua đã quy tụ hơn 100 đại biểu từ các bộ, ngành, 50 trường đại học, doanh nghiệp sáng tạo và startup công nghệ. Hồi sinh di sản trong kỷ nguyên số Công nghệ thực tế ảo (VR) đang trở thành công cụ đột phá để bảo tồn và lan tỏa giá trị văn hóa Việt Nam trong thời đại số. Ông Đinh Anh Tuấn, Giám đốc Công ty Công nghệ Holomia, nhấn mạnh: “VR không chỉ là công nghệ, mà là phương tiện truyền tải cảm xúc, giúp người dùng hòa mình vào không gian văn hóa - lịch sử”. Holomia đã tiên phong ứng dụng VR để tái hiện Hoàng thành Thăng Long, Kinh thành Huế và chùa Diên Hựu thời Lý, mang đến trải nghiệm sống động cho du khách trong và ngoài nước. Một dự án nổi bật là phục dựng tuyến đường Trường Sơn huyền thoại, dự kiến ra mắt tháng 7/2025, tích hợp rung động cơ học, nhiệt độ và mùi hương để tái hiện không khí chiến tranh một cách chân thực. VR còn giúp phá vỡ rào cản địa lý, cho phép công chúng“thamquan”các di sản khó tiếp cận như hang Sơn Đoòng, nơi giới hạn 1.000 lượt khách mỗi năm hay chùa Tam Chúc ngay tại nhà. “Công nghệ này không chỉ lưu giữ ký ức mà còn truyền tải tinh thần cha ông đến thế hệ trẻ một cách sinh động”, ông Tuấn khẳng định. Ngoài du lịch, VR được tích hợp vào giáo dục qua các trò chơi tương tác, như không gian Metaverse tái hiện bức tranh“Trúc LâmĐại Sĩ xuất sơn đồ”, kết hợp nghệ thuật truyền thống với công nghệ hiện đại để thu hút học sinh. TS. Nguyễn Trung Dũng, Chủ tịch VNEI, nhấn mạnh vai trò của công nghệ trong việc tái định nghĩa công nghiệp văn hóa: “Những giá trị truyền thống, khi được thắp sáng bằng công nghệ, sẽ trở thành nguồn lực phát triển bền vững, có sức lan tỏa mạnh mẽ trong thời đại số”.Tuynhiên, để VR phát huy tối đa tiềm năng, Việt Namcần đầu tưmạnhmẽ vào hạ tầng kỹ thuật, đào tạo nhân lực chuyên môn cao và hóa số không chỉ dừng ở ý tưởng mà có thể vươn ra thị trường toàn cầu. Sức mạnh từ sự hợp lực ba nhà Xây dựng hệ sinh thái đổi mới sáng tạo là trọng tâm của Diễn đàn Quốc gia 2025, với sự kết nối chặt chẽ giữa Nhà nước, nhà trường và doanh nghiệp. TS. Nguyễn Trung Dũng khẳng định: “Đổi mới sáng tạo là điều kiện sống còn để công nghiệp văn hóa khẳng định vị thế trong thời đại toàn cầu hóa. VNEI sẽ tiếp tục đóng vai trò cầu nối, thúc đẩy hợp tác liên ngành và chuyển đổi số”. Với hơn 60 thành viên là các trường đại học, viện nghiên cứu và trung tâm khởi nghiệp, VNEI đã trở thành đầu mối chiến lược trong hệ sinh thái sáng tạo quốc gia. Diễn đàn đã thảo luận các nội dung then chốt như phát triển sản phẩm văn hóa gắn với di sản, ứng dụng công xây dựng chính sách hỗ trợ doanh nghiệp sáng tạo. Các dự án như triển lãm VR tại bảo tàng hay sự kiện quốc tế như Tokyo Show Content cho thấy tiềm năng xuất khẩu sản phẩm văn hóa số, nhưng cần cơ chế đồng bộ để mở rộng quymô. Sự phát triển của VR không chỉ dừng ở việc tái hiện di sản mà còn mở ra cơ hội cho các sản phẩm văn hóa mới. Chẳng hạn, trải nghiệm “nhảy dù” từ Landmark 81 để ngắmThăng Long xưa hay mô phỏng kiến trúc chùa Tam Chúc bằng kính VR đã thu hút sự chú ý của công chúng. Những sáng tạo này không chỉ nâng cao giá trị du lịch mà còn góp phần giáo dục lịch sử, khơi dậy niềm tự hào dân tộc trong thế hệ trẻ. Để duy trì đà phát triển, các doanh nghiệp như Holomia cần sự hỗ trợ từ các quỹ đầu tư và chính sách khuyến khích khởi nghiệp, đảm bảo các sản phẩm văn Công nghiệp văn hóa và du lịch Việt Nam đang đối mặt với yêu cầu cấp thiết: Đổi mới để thích ứng với kỷ nguyên số và nhu cầu trải nghiệmmới của công chúng. Đổimới sáng tạo - công nghiệp văn hóa Việt NGUYỆT LINH NGAYNAY.VN 10 CHUYÊNĐỀ Số436 | ThứNăm, ngày 3/7/2025
nghệ vào trải nghiệm du lịch và giới thiệumô hình sáng tạo tại các di tích. Phiên tọa đàm cấp cao“Liên kết ba nhà trong phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo” đã đề xuất các biên bản ghi nhớ (MOU) để thúc đẩy hợp tác dài hạn trong đào tạo, chuyểngiao côngnghệ và phát triển sản phẩmvăn hóa. GS.TS Từ Thị Loan, Viện trưởng Viện nghiên cứu văn hóa Thăng Long, nhấn mạnh: “Việt Nam có đủ các thành tố cho một hệ sinh thái sáng tạo, nhưng cần sự đồng bộ từ chính sách, nhân lực đến hạ tầng để tạo hiệu ứng cộng hưởng tối đa.” Trung tâm Hoạt động văn hóa khoa họcVănMiếu - Quốc Tử Giám là minh chứng sống độngchomôhình liênkết này. Bà Đường Ngọc Hà, Trưởng phòng Giáo dục - Truyền thông, chia sẻ: “Chúng tôi đang chuyển từ quản lý di tích sang một trung tâm sáng tạo, nơi di sản trở thành nguồn lực giáo dục và kinh tế”. Với hơn 2 triệu lượt khách mỗi năm, Văn Miếu triển khai chương trình “Trải nghiệm đêm”, sử dụng công nghệ trình chiếu mapping và múa ballet để tái hiện hành trình khoa bảng. Trung tâm cũng số hóa di sản bằng công nghệ 3D scanning và AI, đồng thời xây dựng 30 chủđềgiáodục di sảnvớimức phí phổ cập (50.000 đồng/học sinh), đưa văn hóa đến gần hơn với cộng đồng. Hệ sinh thái sáng tạo còn được thể hiện qua không gian triển lãm tại diễn đàn, nơi các trường đại học và startup giới thiệu các sản phẩm văn hóa số, từ nền tảng tương tác đến giải pháp chuyển đổi số trong truyền thông văn hóa. Tuy nhiên, để hệ sinh thái này phát huy hiệu quả, Việt Nam cần xây dựng các quỹ đầu tư chuyên biệt, chính sách hỗ trợ khởi nghiệp và cơ chế khuyến khích doanh nghiệp tham gia sâu hơn vào quá trình đào tạo và phát triển sản phẩm. Việc kết nối các nghệ sĩ, nhà khoa học và doanh nghiệp du lịch cũng là yếu tố then chốt để tạo ra chuỗi giá trị đa chiều, từ lễ hội truyền thống đến các trải nghiệm du lịch và giáo dục. Định hướng chiến lược Để công nghiệp văn hóa Việt Nam vươn ra thế giới, việc xác lập các tiêu chí đổi mới và học hỏi kinh nghiệm quốc tế là yếu tố cốt lõi. GS.TS Từ Thị Loan đề xuất năm tiêu chí định hướng: Bản sắc, tính đương đại, sự độc đáo, tính cộng hưởng và khả thi với thị trường. “Đây là kim chỉ nam để văn hóa Việt Namhội nhập quốc tế mà vẫn giữ được cốt lõi”, bà Loan khẳng định. Bản sắc giúp sản phẩm mang dấu ấn Việt Nam, như thời trang lấy cảm hứng từ thổ cẩm Tây Bắc hay phim điện ảnh khai thác thần thoại Lạc Long Quân - Âu Cơ. Tính đương đại đảmbảo sản phẩm phù hợp với nhịp sống hiện đại, như rối nước kết hợp VR hay âm nhạc dân gian remix với nhạc điện tử. Sự độc đáo tạo dấu ấn riêng, như ẩm thực đường phố nâng cấp thành “fine dining” mang màu sắc địa phương. Tính cộng hưởng thúc đẩy sự kết nối giữa sáng Lực đẩy cho Nam vươn tầm thế giới tạo, doanh nghiệp và cộng đồng, ví dụ như lễ hội truyền thống tích hợp với du lịch và giáo dục. Cuối cùng, khả thi với thị trường đảm bảo sản phẩm có giá trị kinh tế bền vững, thôngquamôhình kinh doanh và tiếp cận kháchhàng. Ông Jean-Philippe Eglinger, Giám đốc Công ty Việt-Pháp Stratégie, chia sẻ về mô hình công nghiệp văn hóa sáng tạo (ICC) tại Pháp, đóng góp 92 tỷ euro (2,3% GDP) năm 2024. Với 150.000 doanh nghiệp và 640.000 lao động, ICC bao gồm các lĩnh vực như âm nhạc, bảo tàng, điện ảnh và trò chơi điện tử. Chính phủ Pháp đầu tư 5 tỷ euro vào Chiến lược Sáng tạo 2030, hỗ trợ 4.000 dự án và đào tạo 50.000 nhân lực. “Pháp đã xây dựng một hệ sinh thái văn hóa mạnh mẽ nhờ sự kết hợp giữa chính sách công, đầu tư và hợp tác quốc tế”, ông Eglinger nhấn mạnh. TS. Nguyễn Trung Dũng bổ sung: “Kinh nghiệm từ Pháp cho thấy tầm quan trọng của các quỹ hỗ trợ và mạng lưới hợp tác quốc tế. Việt Nam cần học hỏi để tạo ra cơ chế khuyến khích startup văn hóa phát triển”. Ông nhấn mạnh rằng năm tiêu chí của GS.TS Loan không chỉ định hình sản phẩm văn hóa mà còn là nền tảng để cạnh tranh trên thị trường toàn cầu. Bên cạnh đó, cũng cần lưu ý là nhiều dự án văn hóa Việt Nam hiện nay thất bại do thiếu tư duy thị trường. Ví dụ, các sản phẩm thủ công truyền thống thường gặp khó khăn trongviệc tiếpcậnkháchhàng quốc tế vì thiếu chiến lược tiếp thị và chuỗi cungứng. Để khắc phục, cần có sự đồng hành của các nhà đầu tư, chuyêngia kinh tế và chính sách hỗ trợ khởi nghiệp, lấy cảm hứng từ các quỹ công của Pháp.n Các hoạt động tại Diễnđànquốc gia2025 với chủđề “Đổimới sáng tạo trongCôngnghiệpvănhóavàdu lịchViệt Nam” SựkiệndoMạng lưới Đổimới sáng tạovàKhởi nghiệpcác trườngđại học, caođẳngViệtNam(VNEI) chủ trì, đãvàđangđặt nền móngchomột hệ sinh thái vănhóa sáng tạobềnvững, kết nối truyền thốngvới tương lai. Kinh nghiệm từ Pháp cho thấy tầm quan trọng của các quỹ hỗ trợ và mạng lưới hợp tác quốc tế. Việt Nam cần học hỏi để tạo ra cơ chế khuyến khích startup văn hóa phát triển. TS. Nguyễn Trung Dũng NGAYNAY.VN 11 CHUYÊNĐỀ Số436 | ThứNăm, ngày 3/7/2025
RkJQdWJsaXNoZXIy MTA3Mzg1MA==