SỐ453 (30/10/2025) TẠP CHÍ W W W . N G AY N AY. V N MIỄN PHÍ CƠQUAN NGÔN LUẬN CỦA LIÊN HIỆP CÁC HỘI UNESCOVIỆT NAM ORGAN OF VIETNAM NATIONAL FEDERATION OF ASSOCIATIONS FOR UNESCO TRANG 6 - 7 Từ ánh sáng Nghị quyết 57 tới những nhà máy không đèn
Công ước HàNội được ký tạiViệt Namlàdấu mốc đáng tự hào, đánh dấu bước tiến quan trọng trong đối ngoại đa phương của Việt Nam. Từ đây, Thủ đô Hà Nội chính thức trở thành hiện thân cho tinh thần của thời đại số - đổi mới, triển vọng và kết nối. Ngay trong ngày đầu tiên mở ký, gần 70 quốc gia đã lần lượt ký vào văn kiện có ý nghĩa lịch sử này với mong muốn khởi tạomột kỷ nguyên số đúng nghĩa: mang lại hòa bình, an ninh và thịnh vượng chomọi quốc gia. Quyết tâm của nhân loại trong phòng chống tội phạm mạng Báo cáo của Liên Hợp Quốc, mỗi ngày trên toàn cầu diễn ra hàng triệu vụ tấn công mạng các loại. Trong đó, giai đoạn 2021-2024, khu vực Đông Á và Đông Nam Á phải đối mặt với tỷ lệ tội phạm mạng ngày càng gia tăng, gây thiệt hại hơn 37 tỷ USD. Tại Việt Nam, các hình thức lừa đảo tinh vi như mạo danh cơ quan chức năng, chiếm quyền sử dụng tài khoản, dữ liệu cá nhân… diễn ra ngày càng phổ biến. Số liệu công bố tại “Tọa đàm trao đổi về hợp tác quốc tế trong phòng, chống tội phạm lừa đảo trực tuyến” được tổ chức trong khuôn khổ chuỗi hoạt động Lễ mở ký Công ước của Liên hợp quốc về chống tội phạm mạng cho thấy, Việt Nam hiện có hơn 78,4 triệu người sử dụng Internet, chiếm khoảng 80% dân số, và hơn 72 triệu người sử dụng mạng xã hội. Năm 2024, Bộ Công an Việt Nam đã phát hiện hơn 6.000 vụ việc liên quan đến hoạt động lừa đảo trực tuyến, với tổng số thiệt hại lên tới 12.000 tỷ đồng. Cơ quan chức năng đã điều tra, khởi tố nhiều vụ án, bị can về hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản hoặc sử dụng mạng máy tính, mạng viễn thông, mạng internet thực hiện hành vi chiếm đoạt tài sản. Sáng 25/10, tại Lễ mở ký và Hội nghị cấp cao Công ước của Liên hợp quốc về chống tội phạm mạng (Công ước Hà Nội) diễn ra ở Trung tâm Hội nghị quốc gia, Tổng Thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres bày tỏ quan điểm: “Chúng ta đang sống trong thời đại công nghệ với những thayđổi phi thường. Hànghóa và dịch vụ được vận chuyển chỉ bằng một cú nhấp chuột. Ý tưởng lan tỏa khắp thế giới nhanh hơn tốc độ chúng ta có thể xử lý. Và những thiết bị trong túi chúng ta kết nối chúng ta tức thì xuyên lục địa và đại dương... Tuy nhiên, mỗi cuộc cách mạng công nghệ đều để lại những hậu quả. Trong những nămqua, không gianmạng đã trở thànhmảnh đất màu mỡ cho tội phạm, chúng có thể tiếp cận trên phạm vi vô cùng rộng và với tốc độ nhanh chóng mà chỉ một thập kỷ trước chúng ta không thểnghĩ đến. Mỗi ngày, những vụ lừa đảo tinh vi lừa đảo các gia đình, cướp đi sinh kế và rút cạn hàng tỷ đô la từ nền kinh tế của chúng ta. Những nội dung xâm hại tình dục trẻ em kinh hoàng để lại những tổn thương suốt đời…”. Tổng Thư kí LHQ Antonio Guterres khẳng định: “Trong không gian mạng, không ai được an toàn cho đến khi tất cả mọi người đều được an toàn”, đó là lý do ông kêu gọi toàn thế giới “cần một phản ứng tập thể mạnh mẽ trên toàn cầu” để phòng chống tội phạm mạng - một trong những thách thức toàn cầu lớn nhất của thời đại số. Tính chung, thiệt hại kinh tế trên thế giới do tội phạm mạng gây ra lên tới hàng nghìn tỷ USD mỗi năm, trong khi hành langpháp lýgiữa các quốc gia vẫn thiếu đồng bộ, cơ chế phối hợp còn nhiều khoảng trống. Điều này đặt ra yêu cầu tăng cường các biện pháp phòng, chống tội phạm mạng trên phạm vi toàn cầu. Từ năm 2019, Đại hội đồng Liên Hợp Quốc đã thông qua nghị quyết khởi xướng quá trình xây dựng một công ước quốc tế toàn diện về chống tội phạm mạng. Và Lễ mở ký Công ước của Liên hợp quốc về chống tội phạm mạng với chủ đề: “Chống tội phạm mạng-chia sẻ trách nhiệm-hướng tới tương lai” đã chính thức diễn ra tại thành phố Hà Nội với sự thamdự của đại diện trên 100 quốc gia và khoảng 1.000 đại biểu, phóng viên đến từ khắp thế giới. Ngày 25/10/2025, lần đầu tiên trong lịch sử, tên của Thủ đô Việt Nam được gắn với một công ước toàn cầu của Liên Hợp Quốc, đó là Công ước Hà Nội. CÔNGƯỚCHÀNỘI: Khởi tạo một thế giới sốan toàn ĐỖ PHÚ Chủ tịchnước LươngCường, TổngThưký LiênHợpQuốcAntonioGuterres và các đại biểu tại LễmởkýCôngướcHàNội. Chương trình nghệ thuạt chàomừngLễ mởkýCông ướcHàNội. NGAYNAY.VN 2 CHUYÊNĐỀ Số453 | ThứNăm, ngày 30/10/2025
Thiết lập mạng lưới 24/7 để hỗ trợ điều tra toàn cầu TheoĐiều 41, mỗi quốc gia thành viên cần chỉ địnhmột mạng lưới liên lạc trực 24 giờmỗi ngày, 7 ngàymỗi tuần, nhằmbảo đảmhỗ trợ kịp thời cho công tác điều tra, tố tụng và thu thập bằng chứng điện tử liên quan đến các hành vi phạm tội mạng. Mạng lưới này cónhiệmvụ xác định vị trí nghi phạm, tư vấn kỹ thuật, cung cấp thông tinpháp lý vàhỗ trợ thu thập chứng cứđiện tử trong các trường hợp khẩn cấp. Các quốc gia phải đảmbảonhân sựđược đào tạo chuyên môn, trang bị đầy đủ và có thể kết nối nhanh chóng với mạng lưới tương ứng ở các nước thành viên khác. Thông qua việc ký Côngước HàNội, các quốc gia camkết hợp tác chặt chẽ trong điều tra tội phạmmạng, bao gồm xác địnhdanh tính, nơi ở, hoạt động và dòng tiền củanghi phạm. Công ước Hà Nội gồm 9 chương, 71 điều, được soạn thảo trong 4 năm, với nhiều nội dung quan trọng như: hình sự hóa các hành vi phạm tội qua mạng; hợp tác quốc tế trong điều tra, dẫn độ, chia sẻ chứngcứđiện tử; tịch thu, xử lý tài sản phạm tội; bảo vệ nhân chứng và hỗ trợ nạn nhân. TrongChương II, Côngước yêu cầu các quốc gia thành viên hình sự hóa theo luật quốc gia các hành vi như truy cập, can thiệp, xóa bỏ, thay đổi, cản trở trái phép hệ thống công nghệ thông tin; sử dụng trái phép dữ liệu, thiết bị điện tử; làmgiả, trộm cắp hoặc gian lận công nghệ thông tin… Phiên ký Công ước Hà Nội diễn ra trang trọng, Việt Nam là quốc gia đầu tiên đặt bút ký Công ước, sau đó, lần lượt các quốc gia và vùng lãnh thổ khác như Lào, Cuba, Trung Quốc, Nga, Liên hiệp Vương quốc Anh và Bắc Ireland, Jamaica, Palestine, Hàn Quốc, Brazil, Liên minh châu Âu (EU) và nhiều tổ chức quốc tế đã tiếp nối ký kết, khẳng định sự đồng thuận rộng rãi và quyết tâm của cộng đồng quốc tế đối với vấn đề phòng, chống tội phạm mạng toàn cầu. Những cái bắt tay, những chữ ký nối dài trên văn kiện là sự thể hiện niềm tin vào một tương lai an toàn hơn trên không gian mạng cho toàn nhân loại. Xây dựng luật chơi chung của thời đại số Sau phiên ký tại Hà Nội, Công ước sẽ tiếp tục được mở ký tại Trụ sở Liên Hợp Quốc ở New York, Mỹ. Công ước Hà Nội sẽ chính thức có hiệu lực nếu cóhơn40nước ký kết phê chuẩn và hoàn thành các thủ tục nội bộ cần thiết. Khi đó, Công ước sẽ trở thành một “công cụ pháp lý quan trọng có tính phổ quát, bao trùm toàn cầu”, tạo nền tảng vững chắc cho các quốc gia thành viên hợp tác, hỗ trợ lẫn nhau trongđấu tranhphòng, chống tội phạm mạng xuyên biên giới. Chủ tịch nước Lương Cường khẳng định: “Công ước Hà Nội gửi đi ba thông điệp rõ ràng, mang ý nghĩa sâu sắc và lâu dài đối với thế giới: Thứ nhất, khẳngđịnh camkết định hình trật tự, bảo đảm an toàn, an ninh trong không gian mạng trên cơ sở luật pháp quốc tế. Thứ hai, đề cao tinh thần chia sẻ, đồng hành và hỗ trợ lẫn nhau, bởi chỉ khi cùng hợp tác, cùng nâng cao năng lực, chúng ta mới có thể bảo vệ không gian mạng ổn định và bền vững. Thứ ba, nhấn mạnh mục tiêu cao nhất của mọi nỗ lực là vì người dân, để công nghệ phục vụ đời sống, phát triển mang lại cơ hội cho tất cả, và không ai bị bỏ lại phía sau trong tiến trình số hóa toàn cầu. Ba thông điệp đó thể hiện rõ nét tinh thần cốt lõi của Công ước Hà Nội, một công ước của thượng tôn pháp luật, của hợp tác và của người dân. Đó cũng chính là phương châm mà Việt Nam kiên định theo đuổi trong tiến trình hội nhập quốc tế, lấy pháp luật làm nền tảng, lấy hợp tác làm động lực, lấy người dân là chủ thể, trung tâmvàmục tiêu của mọi nỗ lực”. So với các công ước quốc tế khác như Công ước chống tội phạm xuyên quốc gia (UNTOC) và Công ước chống tham nhũng (UNCAC), Công ước Liên hợp quốc về chống tội phạm mạng có nhiều điểm mới phù hợp với thực tiễn phát triển của thời đại số. Trướchết,CôngướcHàNội khẳng định rõ nguyên tắc chủ quyền quốc gia trên không gian mạng, đồng thời đặt ra trách nhiệm thực hiện hợp tác quốc tế trong phòng, chống tội phạmmạng như tương trợ tư pháp, điều tra chung, thu Chúng tôi tự hào khi Hà Nội - Thủ đô của một đất nước vươn lên từ tro tàn của chiến tranh, được lựa chọn làm nơi khởi đầu kiến tạo không gian mạng hòa bình, hợp tác và tin cậy. Việc Việt Nam đăng cai Lễ mở ký và là nước đầu tiên ký Công ước Hà Nội là minh chứng cho cam kết mạnh mẽ của chúng tôi đối với thượng tôn pháp luật, thực thi đầy đủ nghĩa vụ quốc tế và góp phần củng cố trật tự pháp lý toàn cầu trong không gian mạng. Chủ tịch nước Lương Cường Chủ tịchnước LươngCườngvàTổngThưký LiênHợpQuốcAntonio Guterres tại LễmởkýCôngướcHàNội . hồi tài sản…, nhưng vẫn gắn với yêu cầu bảo đảm không cản trở các quyền con người cơ bản trên không gianmạng, phù hợp với các cam kết quốc tế của mỗi quốc gia về quyền con người. Điều này giúp cân bằng giữa lợi ích quốc gia và trách nhiệm toàn cầu, hài hòa giữa bảo vệ chủ quyền và tôn trọngcácquyền tựdocánhân. Công ước cũng quy định thống nhất các thuật ngữ chuyên ngành cơ bản về tội phạm mạng, đồng thời cập nhật các nội dung mới nổi như tiền kỹ thuật số, nhằm theo kịp diễn biến và thủ đoạn ngày càng tinh vi của tội phạm mạng hiện nay. Các tội danh về tội phạm công nghệ cao cũng được chuẩn hóa với 6 tội danh chính, cùng 3 tội danh liên quan đến lạm dụng trẻ em và ảnh cá nhân, bên cạnh 5 biện pháp nghiệp vụ điều tra mới liên quan đến tiếp cận dữ liệu điện tử. Sự chuẩn hóa này giúp các quốc gia thành viên dễ dàng phối hợp hành động, chia sẻ thông tin, đồng thời đảm bảo công lý được thực thi đồng bộ, hiệu quả ở phạm vi toàn cầu. Nói về đột phá lớn của Công ước, ông António Guterres cho biết, một trong những điểm quan trọng nhất là việc chia sẻ bằng chứng kỹ thuật số xuyên biên giới. Đây vốn làmột trở ngại lớn đối với công lý, khi thủ phạm ở một quốc gia, nạn nhân ở quốc gia khác và dữ liệu được lưu trữ ở một nước thứ ba. Theo đó, Công ước cung cấp một lộ trình rõ ràng để các nhà điều tra và công tố viên cuối cùng cũng vượt qua được rào cản này. “Lần đầu tiên trong một hiệp ước quốc tế, hành vi phát tán hình ảnh nhạy cảm khi chưa có sự đồng thuận được công nhận là một tội hình sự. Công ước cũng thúc đẩy các biện pháp bảo vệ nạn nhân một cách mạnh mẽ, bao gồm quyền tiếp cận các biện pháp phục hồi, bồi thường và gỡ bỏ nội dung bất hợp pháp. Bằng cách tạo ra các nghĩa vụ mang tính ràng buộc, Công ước biến những cam kết của chúng ta thành các biện pháp bảo vệ thiết thực”, ông António Guterres nói. n Đại diện các nước kýCôngước của Liênhợpquốc vềChống tội phạmmạng . NGAYNAY.VN 3 CHUYÊNĐỀ Số453 | ThứNăm, ngày 30/10/2025
Cuộc chiến toàn cầu chống tội phạm mạng Lễ mở ký Công ước của Liên Hợp Quốc (LHQ) về chống tội phạm mạng (Công ước Hà Nội) đã thu hút sự chú ý của hàng loạt các báo và hãng tin uy tín thế giới như Reuters (Anh), Asia Financial (Hong Kong), Straits Times (Singapore), Daily Times (Pakistan), The Japan Times (Nhật Bản), Daily Times of Bangladesh, Modern Diplomacy (châu Âu)… Theo Tân Hoa xã (Trung Quốc), lễ mở ký với chủ đề “Chống tội phạm mạng – Chia sẻ trách nhiệm – Hướng tới tương lai” có sự tham dự của TổngThư ký LHQ Antonio Guterres, cùng lãnh đạo và đại diện cấp cao của khoảng 110 quốc gia và nhiều tổ chức quốc tế. Tân Hoa xã dẫn phát biểu của Chủ tịch nước Việt Nam Lương Cường, nhấn mạnh việc Việt Nam chủ trì sự kiện và là quốc gia đầu tiên ký Công ước Hà Nội thể hiện cam kết mạnh mẽ đối với thượng tôn pháp luật, thực thi đầy đủ nghĩa vụ quốc tế và góp phần củng cố trật tự pháp lý toàn cầu trong không gianmạng. Theo hãng tin này, Việt Nam đã thể hiện rõ vai trò chủ động, đáng tin cậy và có trách nhiệm trong việc thúc đẩy hợp tác đa phương, đồng thời là hình mẫu về năng lực tổ chức các diễn đàn quốc tế cấp cao. Trong khi đó, hãng tin AFP của Pháp mô tả Công ước Hà Nội là khuôn khổ pháp lý toàn cầu đầu tiên nhằm thúc đẩy hợp tác quốc tế trong phòng chống các loại tội phạm kỹ thuật số – từ lừa đảo xuyên biên giới, rửa tiền đến tội phạm mạng có tổ chức. AFP dẫn thông điệp của Tổng Thư ký Antonio Guterres, cho rằng lễ mở ký tại Hà Nội là “một cột mốc quan trọng nhưng mới chỉ là điểm khởi đầu” trong cuộc chiến toàn cầu chống tội phạmmạng. Còn theo hãng Reuters (Anh), CôngướcHàNội làmột bước đi chưa từng có tiền lệ trong nỗ lực của LHQ nhằm giúp các quốc gia phản ứng nhanh hơn và hiệu quả hơn trước các hình thức tội phạm mạng - lĩnh vực hiện gây thiệt hại hàng nghìn tỷ USD mỗi năm cho kinh tế thế giới. Hãng này cũng dẫn lời các quan chức thuộc Văn phòng LHQ về ma túy và tội phạm (UNODC) cho biết, Công ước Hà Nội được thiết kế với cơ chếbảođảmquyền conngười và hướng dẫn thực thi minh bạch, phù hợp luật pháp quốc tế, nhằm tạo niềm tin cho các quốc gia đang phát triển khi tham gia hệ thống an ninh mạng toàn cầu. Hiệp ước mang tính bước ngoặt của Liên Hợp Quốc Trước đó, ngay trongngày 25/10, các trang báo chính phủ, trang thông tin của Bộ Nội vụ của Nga và Belarus đã đưa tin rất sớm về Lễ mở ký Công ước Liên Hợp Quốc về chống tội phạm mạng Kỳ vọng vềCông Sự kiện Công ước Liên Hợp Quốc về chống tội phạmmạng chính thức mở ký tại Hà Nội đã lập tức thu hút sự chú ý của truyền thông quốc tế. Nhiều hãng tin lớn đồng loạt đánh giá cao vai trò tiên phong của Việt Nam trong định hình khuôn khổ pháp lý toàn cầu cho không gian mạng. (Công ước Hà Nội). Bộ trưởng Nội vụ Belarus Ivan Kubrakov dẫn đầu đoàn đại biểu nước này tham gia ký kết Công ước Liên Hợp Quốc về chống tội phạm mạng. Cũng trong khuôn khổ chuyến thăm, Bộ trưởng Nội vụ Belarus đã có một loạt cuộc hội đàm với các đồng nghiệp từ những quốc gia khác về hợp tác thực tiễn giữa các cơ quan thực thi pháp luật. Trong khi đó, các trang tin của các hãng thông tấn, kênh truyền hình Nga cũng đưa tin kịp thời về Lễ mở ký Công ước Liên hợp quốc về chống tội phạm mạng, đánh giá đây là hiệp ước quốc tế ràng buộc pháp lý đầu tiên nhằm tăng cường hợp tác giữa các quốc gia trong việc đấu tranh chống sử dụng công nghệ thông tin và truyền thông cho mục đích phạm tội. Đại diện Liên bang Nga tham dự sự kiện này là Tổng Công tố Liên bang Nga Alexander Gutsan, người được ủy quyền ký Công ước. Phái đoàn chính thức cũng có Thiếu tướng Cảnh sát F.N. Nemov, Cục trưởng Cục Điều tra Hình sự thuộc Bộ Nội vụ Nga. Cùng ngày, truyền thông Nhật Bản đã đưa tin về Lễ mở ký Công ước Liên hợp quốc về chống tội phạm mạng, dẫn nhận định cho rằng đây là một hiệp ước mang tính bước ngoặt của Liên hợp quốc về tội phạm mạng, nhằm giải quyết các tội phạm gây thiệt hại hàng NGỌC PHẠM (Tổng hợp) Các đại biểu thamdự sựkiệnConđường tới HàNội LễmởkýCôngước của LHQvề chống tội phạmmạng - Tônvinh chủnghĩađaphươngvìmột tương lai sốan toàn. Việt Namđã phối hợpvới Văn phòng LHQvề phòng, chống Ma túy vàTội phạmUNODC đồng tổ chức tọađàm“Hướng tới HàNội Lễ ký Côngước LHQvề chống tội phạm mạng”. Công ước về tội phạm mạng của Liên hợp quốc là một công cụ mạnh mẽ, có tính ràng buộc pháp lý để củng cố khả năng phòng thủ chung của chúng ta trước tội phạmmạng. Tổng thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres NGAYNAY.VN 4 CHUYÊNĐỀ Số453 | ThứNăm, ngày 30/10/2025
ướcHàNội nghìn tỷ USD mỗi năm cho nền kinh tế toàn cầu. Tại Nhật Bản, hãng thông tấn Jiji đưa tin Lễ mở ký Công ước về chống tội phạmmạng, được Liên hợp quốc thông qua năm 2024, đã được tổ chức tại Hà Nội, Việt Nam vào ngày 25/10. Hãng Jiji dẫn nguồn truyền thông Việt Nam cho biết gần 70 quốc gia đã ký kết Công ước và văn bản này sẽ có hiệu lực sau khi 40 quốc gia hoàn tất thủ tục phê chuẩn trong nước. Theo hãng tin Jiji, Công ước này nhằm tăng cường hợp tác quốc tế trong phòng, chống tội phạm mạng, quy định về chia sẻ dữ liệu điện tử được coi là bằng chứng tội phạm cũng như hỗ trợ kỹ thuật cho các quốc gia đang phát triển. Đây là hiệp ước đầu tiên về tội phạm mạng được Liên hợp quốc thông qua, trong đó các quốc gia thành viên được yêu cầu xây dựng và hoàn thiện luật pháp trong nước để xử lý những hành vi như truy cập trái phép và nội dung khiêu dâm trẻ em. Trong khi đó, báo Nikkei Asia cho biết Công ước Hà Nội sẽ hợp lý hóa hợp tác quốc tế chống lại tội phạm mạng ngày càng gia tăng. Nikkei Asia dẫn lời Tổng thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres nhấn mạnh: “Công ước về tội phạm mạng của Liên hợp quốc là một công cụ mạnh mẽ, có tính ràng buộc pháp lý để củng cố khả năng phòng thủ chung của chúng ta trước tội phạm mạng”. Nâng tầm vị thế ngoại giao Việt Nam Một bài viết thú vị khác đăng trên chuyên trang phân tích địa chính trị Geopolitical Monitor (có trụ sở tại Toronto, Canada) có tiêu đề “Hiệp ước chống tội phạm mạng của LHQ với kỳ vọng hạn chế sự gia tăng của các mạng lưới tội phạm xuyên quốc gia” (UN Cybercrime Pact Hopes to Curb Rise of Transnational Criminal Networks) đánh giá về sự kiện này. Trong bài viết, tác giả James Borton nhận định việc lựa chọn Hà Nội làm nơi ký kết Công ước LHQ về chống tội phạm mạng cho thấy vai trò ngày càng nổi bật của Việt Nam trong hợp tác đa phương, là dấu ấn đặc biệt sau48nămViệt Namgianhập LHQ, đồng thời thể hiện cam kết mạnh mẽ của Việt Nam trong việc định hình khuôn khổ quản trị số toàn cầu. Là nước chủ nhà của một sự kiện quốc tế uy tín, theo bài viết, đó là dấu diệu cho thấy vị thế ngoại giao đang lên của Việt Nam cũng như khát vọng vươn mình trong kỷ nguyên số. Trước kỳ vọng to lớn từ cộng đồng quốc tế, Việt Nam có trách nhiệm dẫn dắt và thúc đẩy một không gian mạng toàn cầu cởi mở và công bằng, đồng thời cân bằng với các yêu cầu an ninh quốc gia. Bài viết cũng dẫn tuyên bố của Liên Hợp Quốc khẳng định: Công ước Hà Nội là hiệp ước quốc tế đầu tiên về tội phạm mạng, tạo nền tảng pháp lý chung để đẩy nhanh và củng cố hợp tác toàn cầu trong điều tra, truy tố và phòng ngừa tội phạm mạng – lĩnh vực gây thiệt hại hàng nghìn tỷ USD mỗi năm cho kinh tế thế giới. Chỉ riêng năm 2023, tổn thất toàn cầu do tội phạm mạng ước tính đạt 8.000 tỷ USD và có thể tăng lên 10.500 tỷ USD vào năm 2025.n Các hãng thông tấnbáo chí trongbuổi họp báovề Lễmởký vàHội nghị cấp caoCôngước của LiênHợp Quốc về chống tội phạmmạng. Chủ tịchnước LươngCườngCôngướcHàNội gửi đi 3 thôngđiệp rõ ràng, mang ý nghĩa sâu sắc và lâudài đối với thếgiới. SựkiệnMởkýCôngướcHàNội nhậnđược sựquan tâmcủađôngđảobạnbèquốc tế. Trang tin củakênh truyềnhìnhKênh1 củaNga. Trang tinminsknews.by củaBelarus. NGAYNAY.VN 5 CHUYÊNĐỀ Số453 | ThứNăm, ngày 30/10/2025
Khái niệm “nhà máy không đèn” tiếp tục được người đứng đầu Đảng đề cập tới trong phiên họp Thường trực Ban Chỉ đạo Trung ương về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số vào tháng 5/2025, khi ông chia sẻ mong muốn “đất nước có nhà máy sản xuất bằng robot, làm việc suốt ngày đêm”. Đó không chỉ là một hình ảnh ẩn dụ về tự động hóa, mà là một yêu cầu cụ thể, bức thiết về sự chuyển mình mạnh mẽ sang mô hình tăng trưởng dựa trên khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số đã được định hướng thông qua Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị. Câu chuyện thành công của những nhà máy không đèn Trong văn hóa đại chúng, ví dụ về những “lights out/ dark factory” (nhà máy không đèn) tưởng như chỉ xuất hiện trong những câu chuyện viễn tưởng. Năm 1955, nhà văn Philip K. Dick từng tưởng tượng về thế giới tương lai với những nhà máy được vận hành hoàn toàn bằng máy móc trong truyện ngắn “Autofac”. Nhưng hơn nửa thế kỷ sau, mọi thứ đã không còn là chuyện viễn tưởng. Tại Nhật Bản, công ty chuyên về người máy FANUC đã vận hành theo Từ ánh sáng Nghị quyết 57 tới Tháng 4/2025, tại Hội nghị toàn quốc quán triệt, triển khai Nghị quyết Trung ương 11, Tổng Bí thư Tô Lâm đã yêu cầu tích cực nghiên cứu, tạo ra những đột phá khoa học công nghệ và mô hình tăng trưởng, trong bối cảnh thế giới đã có “những nhà máy, bến cảng “không đèn”: hoạt động bằng robot, trí tuệ nhân tạo, tự động hoàn toàn, không còn người trực tiếp, làm được suốt ngày đêm, không giải lao, không ca kíp, không ngừng nghỉ”. mô hình nhà máy không đèn từ năm 2001. Khung cảnh một nhà máy hoạt động 24/7 không có ánh đèn, điều hòa hay máy sưởi, nơi những robot phụ trách chế tạo những robot khác với sản lượng 50 sản phẩm/ngày… từ trang sách, trí tưởng tượng nay bỗng hiện ra trước mắt. Theo lãnh đạo FANUC, nhà máy của họ có thể vận hành trôi chảy không cần sự giám sát của con người trong 30 ngày liên tục. Năm 2023, Xiaomi của Trung Quốc công bố một cơ sở sản xuất tự động hóa rộng lớn, trải dài 81.000mét vuông (tương đương kích thước của 11 sân bóng đá) hoạt động 24/7 mà không có một bóng người nào trên sàn nhà máy. “Nhà máy không đèn” này được hoạt động trên Nền tảng sản xuất siêu thông minh (HyperIMP) do chính công ty phát triển. Đây là một hệ sinh thái được cung cấp bởi trí tuệ nhân tạo (AI), nơi các cỗ máy không chỉ tuân theo mệnh lệnh mà còn có khả năng tự suy nghĩ, thích ứng và tối ưu hóa quá trình sản xuất. Không chỉ phổ biến tại châu Á, những nhà máy khôngđèn cũngđangdần trở thành khái niệm quen thuộc tại phương Tây. Nhà máy của Siemens tại Amberg chuyên sản xuất Bộ điều khiển logic khả trình (PLC) là một ví dụ điển hình, với hơn 75% quy trình sản xuất được tự động hóa, với sự can thiệp của con người ở mức tối thiểu. Thông qua việc ứng dụng AI trong sản xuất, nhà máy vận hành với tỷ lệ chất lượng sản phẩm lên tới 99,99885%. Các thuật toán AI liên tục giám sát dây chuyền lắp ráp, đảm bảo mỗi đơn vị sảnphẩmđược chế tạo với độ chính xác tuyệt đối. Tại Hà Lan, công ty Philips sử dụng mô hình kể trên để sản xuất dao cạo điện. Nhà máy sử dụng 128 robot do Adept Technology chế tạo. Trong toàn nhà máy, chỉ có chín nhân viên con người đảm nhiệm công đoạn giám sát cuối cùng của quy trình sản xuất. Những “nhà máy không đèn” là những tổ hợp sản xuất tự động hoàn toàn, được trang bị các hệ thống hiện đại và vận hành thông qua phần mềm Quản lý vận hành sản xuất (MOM). Chức năng chính của MOM là điều phối mọi hoạt động sản xuấtmà không cần sự can thiệp trực tiếp của con người. Dù quá trình này diễn ra tự động, MOM vẫn cung cấp các số liệu và dữ liệu chi tiết về quy trình để con người có thể giám sát từ xa, nhận cảnh báo khi có vấn đề, và can thiệp bổ sung nếu xảy ra sự cố ngoài ý muốn. Nhờ vận hành hoàn toàn bằng máy móc, trong điều kiện lý tưởng, hệ thống sản xuất hoàn toàn có thể vận hành liên tục trong nhiều ngày liên tiếp mà không có sự gián đoạn như nghỉ giải lao, thay ca, ăn uống… Với sự chính xác của máy móc và công nghệ, dây chuyền sản xuất được hạn chế tối đa “thời gian chết”, tối ưu hóa sản lượng và giảm thiểu tỷ lệ sản phẩm lỗi. Ngay cả trong những tình huống bất ngờ LÝ QUỐC THỊNH Tại Nhật Bảnnhàmáy FANUCđãvậnhành theomôhìnhnhàmáy khôngđèn. NGAYNAY.VN 6 CHUYÊNĐỀ Số453 | ThứNăm, ngày 30/10/2025
những nhà máy không đèn như dịch bệnh, các nhà máy không đèn vẫn có thể vận hành ổn định, qua đó giảm rủi ro gián đoạn chuỗi cung ứng. Nghị quyết 57 soi đường Tuy nhiên, để có được những nhà máy không đèn hoạt động trơn tru ở quy mô lớn là cả lộ trìnhdài.Một trong những bài toán cần cân nhắc là chi phí đầu tư ban đầu, khi các công đoạn xây dựng hệ thống AI, dữ liệu, phần mềm điều khiển, an ninh mạng, bảo trì và lắp đặt robot… đòi hỏi mức đầu tư cao, thậm chí lớn gấp nhiều lần nhà máy truyền thống. Đó là lý do các cái tên tiêu biểu được đề cập khi nhắc tới những nhà máy không đèn là Siemens, Philips hay Xiaomi - những thương hiệu nổi tiếng toàn cầu thay vì những doanh nghiệp vừa và nhỏ. Trở ngại lớn hơn đối với việc hiện thực hóa các nhà máy không đèn là công nghệ lõi. Nếu không làm chủ được công nghệ lõi (AI, robot, phần mềm...), doanh nghiệp sẽ hoàn toàn phụ thuộc vào nhà cung cấp nước ngoài. Không chỉ cần công nghệ quốc tế, các doanh nghiệp còn lệ thuộc vào đội ngũ kỹ sư quốc tế có năng lực và kinh nghiệm trong các lĩnh vực liên quan AI, IoT, lập trình, dữ liệu… để giám sát, điều phối, xử lý sự cố. Đây là những bài toán đã được Nghị quyết 57 xác định cần sớm giải quyết, và đưa ra những giải pháp mang tính định hướng, soi đường. Về quan điểm chỉ đạo, Bộ Chính trị xác định “phát triển nhanh và bền vững, từng bước tự chủ về công nghệ, nhất là công nghệ chiến lược; ưu tiên nguồn lực quốc gia đầu tư cho phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số”. Việc phát triển hạ tầng được chú trọng, với mục đích tới năm2023Việt Namsở hữu “hạ tầng công nghệ số tiên tiến, hiện đại, dung lượng siêu lớn, băng thông siêu rộng ngang tầm các nước tiên tiến; từng bước làm chủ một số công nghệ chiến lược, côngnghệ sốnhư: AI, Internet vạn vật (IoT), dữ liệu lớn, điện toán đám mây, chuỗi khối, bán dẫn, công nghệ lượng tử, nano, thông tin di động 5G, 6G, thông tin vệ tinh và một số công nghệ mới nổi”. Về phần con người, Nghị quyết 57 cũng hướng đến việc giải quyết hạn chế về nguồn cung nhân lực chất lượng cao cũng như sự chênh lệch lớn về giáo dục đào tạo liên quan tới công nghệ giữa thành thị và nông thôn. Nghị quyết 57 yêu cầu“tăng cường đầu tư, đổi mới, nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo, bảo đảm nguồn nhân lực chất lượng cao đáp ứng yêu cầu phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia”, đồng thời “xây dựng một số trường, trung tâm đào tạo tiên tiến chuyên sâu về trí tuệ nhân tạo; có cơ chế đặc thù về hợp tác công tư trong đào tạo nhân lực công nghệ số; xây dựng nền tảng giáo dục, đào tạo trực tuyến, mô hình giáo dục đại học số, nâng cao năng lực số trong xã hội”. Tất cả những định hướng và giải pháp trọng tâm của Nghị quyết 57 không nằm ngoài mục tiêu tối thượng là đưa đất nước đi lên bền vững, tự chủ và nâng cao năng lực cạnh tranh trên tầmquốc tế. Hình ảnh“nhàmáy không đèn” được hướng đến không chỉ đơn thuần là tự động hóa sản xuất, mà là tuyên ngôn cho việc làm chủ công nghệ lõi, làmchủ tương lai sản xuất, giúp Việt Nam vươn mình từ vai trò công xưởng lắp ráp trung tâm sản xuất thông minh và đón thêm nhiều “đại bàng” làm tổ. Đảng và Nhà nước đã xác định phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là mệnh lệnh hàng đầu, là ưu tiên quốc gia. Vì lẽ đó, tất cả các thành phần trong xã hội: từ cộng đồng doanh nghiệp lớn nhỏ đến từng người dân…. đều có thể an tâm rằng mọi chính sách hỗ trợ, cơ chế ưu đãi và kế hoạch đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao sẽ được triển khai đồng bộ, tạo điều kiện thuận lợi nhất để phát triển, đóng góp cho đất nước. “Nghị quyết 57” soi rọi con đường cho đất nước vượt qua những thách thức về vốn và công nghệ, đưa đất nước vững vàng tiến vào Kỷ nguyên vươn mình, thịnh vượng.n Nhàmáy Philip sửdụng robot hiệnđại. Xiaomi TrungQuốc với nhàmáy hiệnđại khôngbóngngười. “Phát triển nhanh và bền vững, từng bước tự chủ về công nghệ, nhất là công nghệ chiến lược; ưu tiên nguồn lực quốc gia đầu tư cho phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị NGAYNAY.VN 7 CHUYÊNĐỀ Số453 | ThứNăm, ngày 30/10/2025
6 Nghị quyết này đang được kì vọng trở thành “cú hích” mạnh mẽ, tạo hành lang pháp lý quan trọng, khơi thông các nguồn lực để Thủ đô bứt phá trong phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Chủ động phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo Hà Nội đặt mục tiêu tăng trưởng kinh tế ở mức hai con số và nâng thu nhập bình quân đầu người lên 12.000 - 13.000 USD vào năm 2030. Để hiện thực hóa mục tiêu đầy tham vọng này, thành phố chính thức thông qua 6 Nghị quyết chuyên đề, xác định khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo là trụ cột phát triển, đồng thời là động lực then chốt nhằm nâng cao năng suất lao động, năng lực cạnh tranh và khả năng tự chủ về công nghệ củaThủ đô. Ông Lê Hồng Sơn, Phó Chủ tịch Thường trực UBND thành phố Hà Nội cho biết, việc xây dựng 6 Nghị quyết chuyên đề là bước đi mang tính chiến lược, nhằm thể chế hóa Nghị quyết số 15 của Bộ Chính trị về phương hướng, nhiệmvụ phát triểnThủ đôHà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm2045. Đồng thời, đây cũng là hành động cụ thể hóa các định hướng lớn tại Nghị quyết số 57 của Bộ Chính trị. Đây là lần đầu tiên Hà Nội xây dựng một “bộ lục” nghị quyết đồng bộ, toàn diện về các lĩnh vực cốt lõi, đóng vai trò nền tảng trong tiến trình phát triển bền vững và hội nhập sâu rộng. Sáu Nghị quyết chuyên đề về khoa học công nghệ và đổi Với 6 Nghị quyết này, năm 2025 Hà Nội dành khoảng 1.000 tỷ để đầu tư phát triển khoa học công nghệ. Năm 2026, Hà Nội sẽ dành khoảng 6.000tỷ (tănggấp6 lần), chiếm khoảng hơn 7% tổng chi cho khoa học công nghệ. Đây là con số lớn so với mặt bằng chung cả nước, thể hiện quyết tâm của Thành phố trong việc nâng cao năng lực nội sinh và tận dụng cơ hội từ cáchmạng công nghiệp lần thứ tư. Sau khi được ban hành, đi vào đời sống, 6 nghị quyết chuyên đề sẽ từng bước hoàn thiện cấu trúc hệ sinh thái đổi mới sáng tạo của Hà Nội, từ khung pháp lý, thiết chế hỗ trợ cho đến các công cụ thực thi cụ thể - tạo nền tảng vững chắc cho phát triển bền vững và hội nhập sâu rộng trong thời kỳmới. Cơ chế quan trọng hơn tiền bạc Trên thực tế, hệ sinh thái đổi mới sáng tạo của Hà Nội đang từng bước hình thành rõ nét, nhưng vẫn còn những điểm yếu cần khắc phục, như đội ngũ chuyên gia đầu ngành còn mỏng, cơ chế thu hút và giữ chân nhân tài chưa thực sự hấp dẫn... Tại hội thảo “Xây dựng các nghị cơ sở thị trường (sàn giao dịch công nghệ), thiết chế trung gian (trung tâm đổi mới sáng tạo), đến chính sách toàn diện (nghị quyết đặc thù) và định hướng đầu tư (phát triển hệ sinh thái). Đáng chú ý, một nghị quyết riêng biệt về phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp sáng tạo cũng đang được xây dựng. Nghị quyết này sẽ tạo điều kiện thúc đẩy hoạt động ươm tạo, đào tạo, tư vấn, thử nghiệm công nghệ, kết nối đầu tư và sản xuất sản phẩm mẫu... góp phần xây dựng hệ sinh thái khởi nghiệp năng động, hiện đại tại Thủ đô. Hai nghị quyết còn lại do Sở Tài chính và Ban Quản lý các Khu công nghệ cao, khu công nghiệp thành phố Hà Nội chủ trì xây dựng. HẠNH NGUYÊN Thành phố Hà Nội mới đây đã thông qua 6 Nghị quyết chuyên đề về cụ thể hóa Luật Thủ đô 2024 tại Kỳ họp 26 HĐND TP Hà Nội. Sáu nghị quyết đưa Hà Nội mới sáng tạo, chuyển đổi số - hình thành chuỗi phát triển tuần hoàn, liền mạch và khép kín, gồm3 đột phá lớn. Một là, khơi thông hành lang pháp lý cho cái mới, khuyến khích tư duy dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm - chấp nhận rủi ro có kiểm soát để vươn lên trong chuỗi giá trị đổi mới sáng tạo, gồm hai Nghị quyết: Nghị quyết về chính sách thử nghiệm có kiểm soát – sandbox và Nghị quyết về chính sách phát triển khoa học và công nghệ, chuyển từ “quản lý hành chính”sang“đặt hàng theo kết quả”. Hai là, hình thành thị trường công nghệ hiện đại, kết nối nhà khoa học - doanh nghiệp - Nhà nước, gồm hai Nghị quyết: Nghị quyết về Sàn Giao dịch Công nghệ Hà Nội và Nghị quyết về hình thành Trung tâm Đổi mới sáng tạo Hà Nội (HIC) - hạt nhân điều phối hệ sinh thái sáng tạo. Ba là, tạo nguồn lực tài chính cho đổi mới sáng tạo, gồm hai nghị quyết: Nghị quyết về Quỹ Đầu tư mạo hiểm Hà Nội và Nghị quyết về Chính sách đầu tư và hỗ trợ hệ sinh thái đổimới sáng tạo - xác định đây là “đường băng” cho startup phát triển. Trong số 6 Nghị quyết quan trọng đang được xây dựng, có 4 nghị quyết do Sở KhoahọcvàCôngnghệHàNội chủ trì thammưu, đóng vai trò đặt nền móng cho các trụ cột phát triển chiến lược. Mỗi nghị quyết trong “bộ lục” tương ứng với một mắt xích trong chuỗi giá trị đổi mới sáng tạo, từ cơ chế tài chính (nghị quyết về quỹ đầu tư mạo hiểm), hạ tầng thử nghiệm (sandbox), Năm2025, Hà Nội khởi công KhuCôngnghệ cao sinhhọc,mở rabước tiếnmới chokhoahọc - côngnghệ. NGAYNAY.VN 8 CHUYÊNĐỀ Số453 | ThứNăm, ngày 30/10/2025
quyết của HĐND Thành phố phục vụ phát triển khoa học, công nghệ gắn với triển khai thi hành Nghị quyết số 57 của Bộ Chính trị và Luật Thủ đô”, rất nhiều chuyên gia, nhà khoa học đã nêu ý kiến tâm huyết, thẳng thắn về 6 nghị quyết này. GS.TSKH Nguyễn Đình Đức, nguyên Chủ tịch Hội đồng trường Đại học Công nghệ - Đại học Quốc gia Hà Nội bày tỏ quan điểm: “Tôi cho rằng thể chế là yếu tố vô cùng quan trọng. Thể chế đúng và trúng sẽ khơi thông mọi nguồn lực. Hà Nội hiện có rất nhiều trường đại học, viện nghiên cứu lớn, nhưng thành phố chưa thể đầu tư, đồng hành một cách hiệu quả. Nhờ có Luật Thủ đô, đây sẽ là bước tiến lớn giúp Hà Nội kết nối và khai thác sức mạnh từ đội ngũ trí thức, các trường, viện”. Nhưng ông Nguyễn Đình Đức trăn trở nhất về thể chế: “Hiện nay 6 dự thảo Nghị quyết về cơ bản đã hoàn thiện, nhưng có một thực tế: Nhà khoa học thường không muốn “đề xuất” vì ngại trách nhiệm, thủ tục phức tạp. Nhưng nếu được giao nhiệm vụ, họ sẽ sẵn sàng nhận và tìm mọi cách để hoàn thành. Ngày xưa, nhà khoa học Trần Đại Nghĩa được Bác Hồ giao nhiệm vụ nghiên cứu, chế tạo súng Bazooka dựa theo mẫu có sẵn của Mỹ do Đồng Minh cung cấp. Dù gian khổ, thiếu thốn mọi thứ nhưng được trao niềmtin, trao trách nhiệm ông đã tìm mọi cách để hoàn thành nhiệm vụ. Còn bây giờ, một nhà khoa học muốn đề xuất phải qua “xin phép” đủ cấp, từ thủ trưởng đơn vị đến cô kế toán, nên rất khó. Tôi cho rằng, cơ chế quan trọng hơn cả tiền bạc. Nếu lãnh đạo giao trách nhiệm, trao niềm tin, để nhà khoa học thực sự là “tổngcông trình sư”, chắc chắn họ sẽ làm được. Ngược lại, có tiềnmà cơ chế rườm rà thì vẫn “chịu chết”. “Quan trọng nhất vẫn là công khai, minhbạchvàthayđổi tư duy. 6 nghị quyết là tâmhuyết của lãnh đạo thànhphốvàgiới khoa học. Nếu thành phố dành sự quan tâm, động viên, khích lệ, thì niềm tin ấy sẽ trở thành động lực để các nhà khoa học cống hiến và biến khát vọng thành hiện thực”, ông Đức nhấn mạnh. Còn với TS. Phạm Đức Nghiệm - Phó Cục trưởng Cục khởi nghiệpvàDoanhnghiệpcông nghệ (Bộ Khoa học và Công nghệ): “Nhìn tổng thể, 6 nghị quyết của thành phố được xây dựng theo đúng phương châm “6 rõ” mà Chính phủ đã đề ra: Rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm, rõ thẩm quyền, rõ thời gian và rõ kết quả. Các nghị quyết khá đồng bộ, hoàn thiện và nếu được ban hành sớm sẽ tạo rabước phát triểnđột phá cho Hà Nội trong lĩnh vực khoa học – công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Tuy nhiên, để 6 Nghị quyết này triển khai hiệu quả, ông Nghiệm đưa ra 3 góp ý gửi đến lãnh đạo thành phố. Điều đầu tiên cũng là cơ chế - cơ chế giám sát. “Khi đã có chính sách đột phá, biện pháp thực hiện càng cần đổi mới. Nên tăng cường giám sát bằng công cụ trực tuyến (online), thay vì dựa quá nhiều vào thủ tục hành chính bứt phá bằng công nghệ truyền thống. Ví dụ, việc áp dụng nhật ký nhiệm vụ, nhật ký đề tài, dự án có thể giúp kiểm soát được tiến độ và kết quả qua môi trường online, giảm bớt gánh nặng thủ tục cho các đơn vị thực hiện và cho nhà khoa học”. Điều thứ hai là chọn trọng tâm, trọng điểm. Theo ông Nghiệm, trong quá trình triển khai, thành phố cần có sự lựa chọn chiến lược, tập trung vào những dự án đột phá, có sức lan tỏa lớn, phải ưu tiên chọn những doanh nghiệp lớn, có năng lực thực sự, cũng như những nhà khoa học uy tín, có khả năng dẫn dắt để tạo ra kết quả rõ ràng và thuyết phục. Cuối cùng là lòng tin - đây là yếu tố rất quan trọng nhưng cũngvô cùng khó. Ông Nghiệm phân tích: “Lịch sử dân tộc ta đã để lại một minh chứng sinh động: Cách đây hơn 2000 năm, một cậu bé 3 tuổi ở làng Gióng xin được ăn “ba nong cơm, bảy nong cà” để ra trận diệt giặc Ân. Không ai biết chắc“cậu bé”ấy có thực hiện được lời hứa hay không, nhưng dân làng vẫn góp gạo, cho “cậu bé” ăn đủ như yêu cầu, và kết quả là “cậu bé” đã đánh tan giặc Ân. Đó là một minh chứng cho sức mạnh của niềmtin”. Qua đó cho thấy, nếukhôngđặt lòng tinvàocác nhà khoa học, nếu không tạo niềmtinđể thuhút chuyêngia giỏi, thì rất khó để chính sách đi vào cuộc sống. Nhân tài là yếu tố quyết định thành bại của chính sách. Có cơ chế hay đến đâu, nhưng thiếu niềm tin và thiếu nhân tài thì nghị quyết vẫn khó thành công.n Ảnhminhhọa. 6 nghị quyết là tâm huyết của lãnh đạo thành phố và giới khoa học. Nếu thành phố dành sự quan tâm, động viên, khích lệ, thì niềm tin ấy sẽ trở thành động lực để các nhà khoa học cống hiến và biến khát vọng thành hiện thực. Ông Nguyễn Đình Đức NGAYNAY.VN 9 CHUYÊNĐỀ Số453 | ThứNăm, ngày 30/10/2025
Khoảng trống pháp lý Trước những bước chuyển mình mạnh mẽ của công nghệ, đặc biệt là Trí tuệ nhân tạo, xây dựng Luật AI được xem là bước đi kịp thời, thể hiện tinh thần chủ động, tư duykiến tạo thểchếcủaChính phủ và Quốc hội. Dự kiến Dự thảo Luật Trí tuệ nhân tạo trình Quốc hội cho ý kiến vào kỳhọp thứ10 trong thángnày. Việc xây dựng Luật AI tại Việt Nam diễn ra trong bối cảnh công nghệ AI đã tác động đếnmọi lĩnh vực của đời sống xã hội. Từ y tế, giáo dục, giao thông đến nông nghiệp, tài chính và quản trị đô thị, AI đang chứng minh vai trò là “phương thức sản xuất mới”, như được khẳng định trong Luật Công nghiệp công nghệ số năm 2025. Tuy nhiên, sự phát triển chóng mặt của công nghệ này cũng kéo theo những thách thức lớn lao, đòi hỏi một khung pháp lý đồng bộ để vừa thúc đẩy đổi mới vừa kiểmsoát rủi ro. Theo Chỉ số sẵn sàng AI của Oxford Insights năm2024, Việt Nam xếp hạng 51/188 quốc gia, đứng thứ 9 tại Đông Á và thứ 5 trongASEAN. Đây là một vị trí đáng khích lệ nhưng cũng lộ rõ khoảng cách so với các cường quốc công nghệ như Mỹ, Trung Quốc hay Việc xây dựng Luật Trí tuệ nhân tạo (AI) không chỉ là nhu cầu cấp thiết nhằm kiểm soát rủi ro về an ninh và đạo đức, mà qua đó còn tạo ra hành lang pháp lý an toàn, minh bạch để thúc đẩy đổi mới sáng tạo, bảo vệ quyền lợi người dân và củng cố chủ quyền số của Việt Nam trong kỷ nguyên mới. Singapore. Dự báo từ các tổ chức quốc tế cho thấy, nếu triển khai đồng bộ, AI có thể đóng góp tới 79,3 tỷ USD vào nền kinh tế Việt Nam vào năm 2030, tương đương 12%GDP. Thực tế tại Việt Nam cho thấy, thị trường và ứng dụng AI đang phát triển với tốc độ chóng mặt. Khoảng 42% dân số và 65% doanh nghiệp vừa và nhỏ đã ứng dụng các giải pháp AI. Vốn đầu tư vào các doanh nghiệp AI trong nước cũng tăng mạnh, từ 10 triệu USDvàonăm2023 lên80triệu USD trong năm 2024, phản ánh sự sôi động của hệ sinh thái khởi nghiệp AI. Ngoài ra, Việt Nam có lợi thế với dân số trẻ, năng động, am hiểu công nghệ, và là một thị trường có tỷ lệ chấp nhận công nghệ mới cao. Tuy nhiên, tốc độ ứng dụng nhanh chóng này đã làm lộ rõ những điểm nghẽn và khoảng trống pháp lý nghiêm trọng mà hệ thống luật hiện hành chưa thể bao quát. Thách thức lớn nhất là vấn đề dữ liệu, được ví là “nhiên liệu” sống còn của AI. Dù có hơn 80 triệu người dùng internet và hàng triệu doanh nghiệp, nhưng hệ thống quản trị dữ liệu trong nước chưa thực sự đồng bộ, thiếu quy chuẩn thống nhất. Thiếu một chuẩn dữ liệu chung khiến việc liên thông và phát triển ứngdụngAI trởnên khó khăn, làmgiảmkhả năng cạnh tranh của các doanh nghiệp AI nội địa. Các vấn đề rủi ro về an toàn và đạo đức, lan truyền thông tin sai lệch cũng là mối lo ngại thường xuyên được đề cập tới. Thiếu quy định rõ ràng về minh bạch thông tin cũngkhiếnngười dùngkhông được bảo vệ đầy đủ và khó khăn trong việc truy cứu trách nhiệmkhi xảy ra sự cố. “AI phải trở thành hạ tầng trí tuệ quốc gia” Dù Việt Nam đã có Chiến lược AI quốc gia được ban hành năm 2021, nhưng AI là lĩnh vực thay đổi rất nhanh, đòi hỏi cơ chế thử nghiệm và chính sách ưu đãi linh hoạt hơn để tránh sự “cứng nhắc trong pháp lý sẽ bóp nghẹt sáng tạo” như nhận định của các chuyên gia. TS. Trần Văn Khải, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội khẳng định: “Việc ban hành Luật AI nhằm thúc đẩy phát triển an toàn, kiểm soát rủi ro và bảo vệ người dân. Giai đoạn này là thời điểm phù hợp để tạo hành lang pháp lý cho phát triển và quản lý AI”. ÔngTrầnVănKhải chobiết thêm, đây làmột trong những đạo luật đầu tiên củaViệt Nam trong lĩnh vực AI, tạo nền tảng pháp lý cho nghiên cứu, phát triển, ứng dụng và quản trị AI một cách an toàn, có trách nhiệm và nhân văn. Dự thảo luật được xây dựng theo hướng tìm điểm cân bằng hợp lý giữa quản lý và khuyến khích phát triển, bảo đảm minh bạch, khả thi và tiệmcận chuẩnmực quốc tế. MAI PHƯƠNG Đặt nềnmóng cho kỷ nguyên Robot trí tuệnhân tạođầu tiên củaViệt Namcó tênTrí Nhân. NhàmáyAI đầu tiên tại Việt Nam. NGAYNAY.VN 10 CHUYÊNĐỀ Số453 | ThứNăm, ngày 30/10/2025
RkJQdWJsaXNoZXIy MTA3Mzg1MA==