Chính quyền Biden đã chọn đường lối đối ngoại cực kỳ cứng rắn với Trung Quốc và Nga trong tuần qua, một động thái gây bất ngờ dư luận. Các cuộc tranh cãi công khai giữa 3 nước nổ ra khi ông Biden mô tả người đồng cấp Nga Vladimir Putin là "kẻ sát nhân" trong khi hai quan chức ngoại giao hàng đầu lại có màn "đấu khẩu" với phái đoàn cấp cao Trung Quốc tại Alaska.
Cả Moscow và Bắc Kinh đều đăng đàn đáp trả Washington, hàng loạt động thái này đã đẩy căng thẳng leo thang tới mức khó giải quyết được nếu không có các cuộc thảo luận căng thẳng ở cấp lãnh đạo và những nhượng bộ lớn từ tất cả các bên.
Mặc dù những bình luận gay gắt của ông Biden nhắm vào Tổng thống Nga phản ánh sự thay đổi cách tiếp cận hòa giải thường thấy của ông Trump đối với Điện Kremlin, trong khi lời chỉ trích gay gắt nhắm vào Trung Quốc của Ngoại trưởng Antony Blinken và cố vấn an ninh quốc gia Jake Sullivan đã lặp lại đường lối cứng rắn của chính quyền trước đó đối với Bắc Kinh.
Các động thái đối ngoại tương phản cho thấy Tổng thống Biden không còn coi Nga là một đối thủ yếu kém như xưa cũng như bác bỏ các cáo buộc trong chiến dịch bầu cử năm 2020 của cựu Tổng thống Donald Trump rằng ông rằng ông không đủ cứng rắn với Trung Quốc.
Khi đưa ra quan điểm mạnh mẽ đối với Nga, Biden đã nhấn mạnh rằng những ngày Mỹ "nhún nhường" Putin đã chấm dứt. Trong cuộc phỏng vấn với hãng thông tấn ABC phát sóng hôm thứ Tư, ông Biden khẳng định ông tin rằng Tổng thống Putin là một "kẻ sát nhân".
Ngay sau đó Nga đã triệu hồi đại sứ từ Mỹ về nước để thảo luận các phương án đáp trả.
Ông Putin sau đó đã phản pháo lại bằng cách chỉ ra lịch sử nô lệ của nước Mỹ, giai đoạn tàn sát của người thổ dân bản địa và hai vụ ném bom nguyên tử xuống Nhật Bản trong Thế chiến thứ hai.
Chỉ một ngày sau cuộc phỏng vấn của ông Biden, tại hội nghị ngoại giao Trung-Mỹ diễn ra tại Alaska, hai nhà ngoại giao hàng đầu của Trung Quốc đã phản ứng theo cách tương tự trước những lời chỉ trích từ cặp đôi Blinken và Sullivan về các vấn đề tại Tân Cương, Tây Tạng và các hành động gây hấn ở Hong Kong, Đài Loan và Biển Đông.
Nhà ngoại giao cấp cao Dương Khiết Trì và Ngoại trưởng Vương Nghị cáo buộc Mỹ "đạo đức giả" khi lên án Trung Quốc trong khi đang vật lộn với các vấn đề nội bộ của nước này, bao gồm nạn phân biệt chủng tộc và bất ổn chính trị sau cuộc bầu cử năm 2020 .
Blinken và Sullivan đã phản ứng dữ dội trước những bình luận đó và trả lời rằng nước Mỹ không hoàn hảo nhưng đang tìm cách giải quyết những vấn đề như vậy một cách công khai và trung thực. Cố vấn cấp cao Jake Sullivan cho biết sự sẵn sàng đối mặt với những thiếu sót là “nước sốt bí mật” cho công thức thành công của người Mỹ.
Trước hội nghị này, Mỹ đang tìm cách điều chỉnh lại quan hệ Mỹ-Trung cũng như củng cố nền kinh tế Mỹ và cải thiện quan hệ với các đồng minh dân chủ ở châu Á như Australia, Nhật Bản và Hàn Quốc.
“Tôi phải nói với các ngài, những gì tôi đang nghe rất khác với những gì các ngài đã mô tả”, Ngoại trưởng Blinken nói với phái đoàn Trung Quốc. “Tôi nhận được sự hài lòng sâu sắc rằng nước Mỹ đã trở lại, rằng chúng tôi đang gắn kết trở lại với các đồng minh và đối tác của mình. Tôi cũng nhận được sự quan ngại sâu sắc về một số hành động mà chính phủ của các ngài đã thực hiện".
Tại châu Âu, chính quyền Biden cũng đang áp dụng chiến lược tương tự nhằm lấy lòng các đồng minh lâu năm, vốn có thái độ thù địch với Nga.
Ông Blinken sẽ tới Brussels vào thứ Hai tuần sau để đàm phán với các quan chức NATO và Liên minh châu Âu nhằm nối lại quan hệ sau nhiệm kỳ của Trump. Hai cường quốc Pháp và Đức được cho là rất phật lòng sau những đòi hỏi của chính quyền Trump liên quan tới vấn đề thương mại và quân sự.
Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết, chuyến sắp tới nhằm mục đích nhấn mạnh “quyết tâm củng cố liên minh xuyên Đại Tây Dương và củng cố mối quan hệ của chúng ta với các đồng minh thông qua NATO” nhằm hướng tới những thách thức mà cả Nga và Trung Quốc đang đặt ra.
Mối quan hệ của Nga với Mỹ và EU đã xuống mức thấp nhất từ thời hậu Chiến tranh Lạnh sau khi Nga sáp nhập bán đảo Crimea của Ukraine vào năm 2014, can thiệp vào hai cuộc bầu cử của Mỹ, bắt giam nhà lãnh đạo đối lập Alexei Navalny.
Sau đó, văn phòng giám đốc tình báo quốc gia Mỹ đã công bố một báo cáo cho thấy Tổng thống Putin đã ủy quyền các hoạt động gây ảnh hưởng để giúp Trump tái đắc cử. Chính quyền Biden cảnh báo rằng Nga sẽ sớm phải đối mặt với các lệnh trừng phạt vì nỗ lực gây ảnh hưởng đến cuộc bầu cử.
"Putin sẽ phải trả giá", ông Biden khẳng định trên sóng truyền hình.
