Sẽ ra sao nếu Nga đưa ra một thỏa thuận?

0:00 / 0:00
0:00
(Ngày Nay) - Làm thế nào để kết thúc một cuộc chiến tranh mà không ai có khả năng chiến thắng? Hai cuộc chiến tranh thế giới của thế kỷ 20 là một nguồn vô tận của các tiền lệ và loại suy.
Sẽ ra sao nếu Nga đưa ra một thỏa thuận?

Quay trở lại năm 1938, thời điểm Hiệp ước Munich ra đời với sự chấp thuận của Anh và Pháp về việc Đức quốc xã sẽ được sáp nhập một phần lãnh thổ của Tiệp Khắc. Cụm từ “Hiệp ước Munich” đã trở thành cách hiểu ngầm cho “sự xoa dịu”.

Hậu quả của Thế chiến II đã tòa án Nuremberg, bao gồm các phiên tòa xét xử công khai các nhà lãnh đạo còn sống của chế độ Đức Quốc xã. "Tòa án Nuremberg" từ đó được hiểu như "đầu hàng vô điều kiện."

Ngược lại, kết cục của Thế chiến I không rõ ràng và đầy đủ. Chính quyền Berlin đã không thất thủ vào tháng 11 năm 1918. Thay vào đó, nước này trải qua một cuộc cách mạng chấm dứt chế độ quân chủ, Hoàng đế Wilhelm II phải sống lưu vong. Các điều khoản khắc nghiệt của hòa bình, buộc nước Đức chi trả phí tổn chiến tranh cho quân đồng minh, đã trở thành điều kiện tiên quyết cho sự trỗi dậy của Adolf Hitler và cuộc đại chiến sau đó. Hòa ước Versailles năm 1919 trớ trêu thay lại là một hiệp định hòa bình dẫn đến chiến tranh.

Câu hỏi bây giờ là liệu cuộc chiến tranh lớn đầu tiên trong thế kỷ 21 của châu Âu sẽ chấm dứt như thế nào. Học giả người La Mã Cicero từng cho rằng một nền hòa bình phi nghĩa tốt hơn một cuộc chiến tranh chính nghĩa. Các cuộc đàm phán đang diễn ra giữa Ukraine và Nga sẽ là phép thử cho nhận định này.

Sự kháng cự dũng cảm của người Ukraine đã ngăn cản bước tiến của quân đội Nga. Khi ra lệnh đưa quân sang Ukraine, Tổng thống Nga Vladimir Putin có lẽ không nghĩ tới điều này. Nếu đang suy nghĩ một cách chiến lược, nhà lãnh đạo 68 tuổi này hẳn sẽ muốn cắt giảm tổn thất của mình và tìm cách kết thúc cuộc chiến. Các mục tiêu chính trị lớn hơn của ông đã nằm ngoài tầm với. Nga không thể kiểm soát Ukraine và sẽ khó có thể phân chia một quốc gia phản đối sự chiếm đóng của Nga. Moscow sẽ phải trải qua những tổn thất quân sự, cùng với các lệnh trừng phạt kinh tế, những yếu tố này sẽ đặt ra gánh nặng lớn cho chính quyền Putin. Nhưng bất cứ điều gì xảy ra ở Ukraine, Nga vẫn sẽ là một cường quốc hạt nhân và sẽ duy trì lực lượng quân sự quy ước lớn nhất châu Âu.

Ukraine đã có một lực lượng phòng thủ đáng gờm, nhưng không thể đảo ngược sự thống trị quân sự tổng thể của Nga hoặc ngăn chặn các cuộc pháo kích và ném bom vào các mục tiêu quân sự. Hành động cân bằng ngoại giao của Ukraine - giữa việc duy trì chủ quyền và chấm dứt một cuộc chiến tranh tàn khốc - sẽ đặc biệt khó khăn. Vũ khí từ phương Tây sẽ chỉ củng cố vị thế đàm phán của Ukraine. Nhưng nếu không có sự tham gia trực tiếp của họ vào cuộc chiến, Ukraine sẽ không được hưởng một chiến thắng hoàn toàn và Nga sẽ không phải chịu một thất bại hoàn toàn.

Nếu đã đạt được một thỏa thuận thương lượng, cả Ukraine và Nga đều sẽ phải giải quyết để đạt được lợi ích lẻ tẻ và mong manh. Trong cuộc chiến này, sẽ không có "Hiệp ước Munich", không có "Tòa án Nuremberg", và không có "Hòa ước Versailles".

Lịch sử gần đây cung cấp một ví dụ tương tự khác cho các bên: các thỏa thuận Minsk, bao gồm hai thỏa thuận được ký vào năm 2014 và 2015 nhằm chấm dứt giao tranh giữa Ukraine và phe ly khai do Nga hậu thuẫn. Chiến dịch quân sự của Nga tại Ukraine đã chứng minh sự bất cập của các thỏa thuận Minsk, thể hiện một hình thức quản lý khủng hoảng khiến tất cả mọi người khó chịu và không làm hài lòng ai, trì hoãn và thậm chí có thể làm trầm trọng thêm các vấn đề cơ bản của Ukraine.

Mỹ và châu Âu không có chiến tranh với Nga và không thể áp dụng mô hình Nuremberg hoặc Versailles cho cuộc xung đột cụ thể ở châu Âu này. Vì vậy, nhiệm vụ của họ là làm tốt hơn Minsk. Các biện pháp trừng phạt của phương Tây đối với Nga và hỗ trợ quân sự cho Ukraine cung cấp đòn bẩy thực sự.

Washington và các đồng minh châu Âu nên sử dụng và mở rộng đòn bẩy này nếu Nga không có động thái nhượng bộ. Liên minh xuyên Đại Tây Dương không thể ra lệnh cho Putin. Nó chỉ có thể hỗ trợ Ukraine trong việc điều hướng đến một nền hòa bình có lẽ là không thỏa đáng. Thực tế khiêm tốn này phải là điểm khởi đầu cho chính sách và ngoại giao.

Tại sao Minsk thất bại?

Thông qua các cuộc đàm phán Minsk, ông Putin hy vọng đảm bảo sự trung lập của Ukraine đối với các điều khoản của Nga và thỏa hiệp chủ quyền của Ukraine bằng cách tạo ra một khu bán tự trị ở phía đông của đất nước. Thay vào đó, sau khi thỏa thuận Minsk được ký kết, Ukraine đã củng cố mối quan hệ ngày càng chặt chẽ hơn với Mỹ, NATO và các nước Tây Âu. Một đường dây liên lạc được hình thành ở phía đông đất nước giữa Ukraine và Nga. Với chi phí đáng kể, Nga đã giành được lãnh thổ khiến nước này không có đòn bẩy thực sự nào đối với tương lai địa chính trị của Ukraine.

Trong khi đó, Mỹ và các nước châu Âu đã áp đặt các lệnh trừng phạt đối với Nga, cam kết sẽ không dỡ bỏ các lệnh trừng phạt này cho đến khi Nga rút quân khỏi miền đông Ukraine và kết thúc chiến tranh, mặc dù Nga vẫn không bị khuất phục trên chiến trường. Putin không thể bình thường hóa quan hệ với phương Tây trừ khi ông thực hiện hiệp định Minsk theo các điều kiện của họ, điều mà ông không có ý định làm. Nhưng các lệnh trừng phạt không gây bất ổn cho Nga và không đủ mạnh để buộc Moscow chấp nhận các điều khoản của phương Tây.

Sự sụp đổ của các thỏa thuận Minks đến từ nhiều phía. Các bên ký kết thỏa thuận bao gồm Pháp, Đức, Nga và Ukraine. Hai chính quyền Paris và Berlin đã cam kết một cách khoa trương về thỏa thuận nhưng không thực thi được nhiều, và tác động của các lệnh trừng phạt suy yếu theo từng năm. Washington cũng tự mãn và lười biếng tương tự. Hỗ trợ quân sự của Mỹ đã đổ vào Ukraine khi chính quyền của Tổng thống Donald Trump đồng ý cung cấp viện trợ vũ khí quân sự. Tuy nhiên, bất chấp những lời hứa trước đó, Ukraine không bao giờ có cơ hội gia nhập NATO hoặc bất kỳ liên minh nào khác: không có cam kết hiệp ước nào từ Mỹ hoặc từ một cường quốc bên ngoài.

Chiến dịch quân sự của Nga hồi tháng 2 được ông Putin thúc đẩy bởi một tầm nhìn theo chủ nghĩa xét lại về mối quan hệ lịch sử của Ukraine với Nga và từ sứ mệnh chấm dứt địa vị nhà nước Ukraine. Nhưng cuộc chiến này cũng được truyền cảm hứng bởi sự thất vọng hơn của tổng thống Putin đối với các thỏa thuận Minsk. Mặc dù quân đội Nga đã giành chiến thắng trong các trận chiến vào năm 2014 và 2015, nhưng Điện Kremlin đang thất bại trong cuộc chiến vì tương lai của Ukraine.

Ông Putin tin rằng việc nhanh chóng lật đổ chính quyền Kyiv sẽ làm thay đổi tình trạng này và kéo Ukraine quay trở lại với Nga. Tổng thống Nga hiểu rằng chiến dịch lần này sẽ không dẫn đến một cuộc chiến tranh rộng lớn giữa các cường quốc bởi vì châu Âu và Mỹ Kỳ chỉ cam kết hời hợt với Ukraine. Nếu phương Tây thực sự cam kết, họ sẽ không để Minsk rơi vào tình trạng hiện tại.

Những lần bội ước

Sức kháng cự của Ukraine đã khiến Điện Kremlin phải suy nghĩ lại về mục tiêu chiến tranh của mình. Ông Putin bắt đầu cuộc chiến với mục tiêu tối đa là lật đổ chính phủ Ukraine. Mục đích của cuộc chiến là "phi phát xít hóa" Ukraine, theo cách nói của Putin, có nghĩa là thay đổi chế độ.

Căn cứ vào tình hình hiện tại, việc chiếm Kyiv có thể trở thành bất khả thi đối với các lực lượng Nga và bằng cách thu hẹp cuộc đàm phán về việc phi phát xít hóa, Putin đã ra dấu hiệu rằng ông có thể chấp nhận chính phủ của Tổng thống Volodymyr Zelensky làm đối tác hợp pháp trong các cuộc đàm phán. Nhưng đây cũng có thể là một cái bẫy đối với Kyiv, một khoảng thời gian tạm dừng trước khi Nga quay trở lại với một loạt các yêu cầu leo ​​thang. Putin bằng mọi giá sẽ sử dụng bất kỳ lãnh thổ nào mà lực lượng Nga đã chiếm đóng trong những tuần gần đây làm con bài thương lượng.

Tổng thống Nga Putin có thể có 3 mục tiêu cốt lõi vào thời điểm này. Một là chính thức hóa việc sáp nhập Crimea vào Nga, một thành tựu đặc sắc trong nhiệm kỳ tổng thống của ông. Có lẽ việc sáp nhập các vùng Donetsk và Luhansk sẽ được xếp vào nhu cầu này. Ngoài ra, Nga cũng có thể thúc đẩy xây dựng một cây cầu trên bộ từ Moldova đến thành phố cảng Mariupol, tùy thuộc vào diễn biến của cuộc chiến.

Mục đích thứ hai là thiết lập tính trung lập của Ukraine, có nghĩa là nước này không có khả năng gia nhập NATO và tham gia vào các liên minh hiệp ước mà nước này lựa chọn hoặc "phi quân sự hóa", như Putin đã nói, có lẽ là loại bỏ năng lực quân sự của nước này. Thật vậy, Putin có thể tìm kiếm cả hai kết quả đó. Trong một kịch bản kém quyết liệt hơn, sự trung lập cũng có thể đồng nghĩa với những hạn chế đối với một số hệ thống vũ khí và việc cấm các căn cứ nước ngoài đặt tại Ukraine.

Cuối cùng, ông Putin sẽ muốn hạn chế hoặc ngăn chặn sự hội nhập của Ukraine vào các thể chế châu Âu, đặc biệt là các tổ chức gắn với Liên minh châu Âu.

Về phần mình, Tổng thống Ukraine Zelensky muốn đảm bảo toàn bộ chủ quyền và quyền tự trị của đất nước. Về lý thuyết, điều này sẽ dẫn đến việc rút toàn bộ quân đội Nga khỏi Ukraine, trao trả Crimea cho Ukraine và tiếp tục các mối quan hệ kinh tế với phương Tây.

Tuy nhiên, những kết quả đó sẽ buộc Nga phải thua trong cuộc chiến này. Nga vẫn còn nắm trong tay các mối đe dọa từ vũ khí hóa học, sinh học và vũ khí hạt nhân chiến thuật, chưa kể đến việc áp dụng thêm lực lượng quân sự thông thường. Trước áp lực này, Zelensky phải xác định mức độ thỏa hiệp mà ông ta có thể dung thứ và các công dân Ukraine sẽ chấp nhận. Tổng thống Ukraine sẽ phải cân nhắc trước cái giá của một nền hòa bình phi nghĩa và cái giá của một cuộc chiến tranh chính nghĩa nhưng tàn khốc.

Tổng thống Zelensky có thể có những cân nhắc về Crimea và tư cách thành viên NATO. Dưới góc nhìn của ông, việc Nga sáp nhập Crimea là một sự vi phạm bất hợp pháp chủ quyền của Ukraine. Tuy nhiên, Nga sẽ không bao giờ trả lại Crimea cho Ukraine. Ngoài ra, Crimea có thể ít quan trọng hơn đối với người Ukraine so với các khu vực khác của đất nước hiện đang nằm dưới sự kiểm soát một phần của Nga, điều này có thể khiến việc chấp nhận sự kiểm soát của Nga trên thực tế dễ dàng hơn đối với người Ukraine.

Và mặc dù NATO có thể quyết định chấp nhận Thụy Điển hoặc Phần Lan là thành viên, nhưng NATO sẽ không chấp nhận Ukraine, bất chấp những lời hứa trước đó.

Ông Zelensky đã thể hiện sự sẵn sàng xem xét các lựa chọn thay thế ngoài việc gia nhập NATO, và yêu cầu phương Tây đảm bảo an ninh, nghĩa là những cam kết sẽ thực thi bất kỳ thỏa thuận tiềm năng nào với Nga, đảm bảo rằng mọi thỏa thuận sẽ không trở thành lời nói suông.

Đối với Kyiv, các đảm bảo an ninh ràng buộc về mặt pháp lý, liên quan đến Nga, phương Tây và có khả năng là Thổ Nhĩ Kỳ, là tối quan trọng. Những đảm bảo như vậy sẽ tương đương với việc mở rộng Điều 5 của NATO đối với Ukraine: cam kết tiến hành chiến tranh nếu chủ quyền của Ukraine hoặc các điều khoản của bất kỳ thỏa thuận tiềm năng nào giữa Ukraine và Nga bị vi phạm.

Một cam kết như vậy chắc chắn sẽ là một bước đi đầy ấn tượng và có tiền lệ đối với Mỹ và các đồng minh, vốn đang cố gắng để không bị lôi kéo vào cuộc chiến. Putin có thể không đồng ý, hoặc có thể không đồng ý hoàn toàn. Nhưng những đảm bảo ràng buộc, trái ngược với bản ghi nhớ Budapest (Ukraine từ bỏ vũ khí hạt nhân để đổi lấy chủ quyền) không được thực thi năm 1994, mà Nga đã vi phạm vào năm 2014 bằng cách sáp nhập Crimea, sẽ cung cấp cho tất cả các bên một giải pháp cho vấn đề thiết yếu của an ninh Ukraine.

Các đảm bảo an ninh song phương hoặc đa phương thực sự sẽ tốt hơn chính sách của NATO là mở cửa với tất cả nhưng đóng cửa cho Ukraine. Việc ngăn chặn Ukraine gia nhập NATO có thể là một giải pháp được Putin chấp thuận. Đồng thời, một đảm bảo an ninh do Mỹ hậu thuẫn cho Ukraine có thể ngăn cản Nga tấn công Ukraine một lần nữa.

Triển vọng hòa bình

Có lẽ các bên sẽ đạt được một món hời lớn có lợi cho Ukraine, nếu Nga tiếp tục tổn thất đáng kể trên chiến trường. Tuy nhiên, nhiều khả năng cuộc chiến này sẽ không dễ dàng thừa nhận một nền hòa bình bền vững.

Nếu Nga nhượng bộ, nước này có thể sẽ nhượng bộ một nền hòa bình tạm thời. Tuy nhiên, một nền hòa bình tạm thời sẽ giúp chính quyền Zelensky tồn tại, mang lại một lệnh ngừng bắn lâu dài và cam kết không xâm phạm độc lập, chủ quyền và quyền tự chủ của Ukraine. Dù không công bằng, nhưng nó thích hợp hơn tất cả các lựa chọn thay thế thực tế.

Chiến tranh đã khiến chính sách đối ngoại của Nga không thể thực hiện được. Ông Putin đang theo đuổi những tham vọng mà nền kinh tế và chính thể Nga sẽ không thể biến thành hiện thực.

Mặc dù về cơ bản ông Putin sẽ không đánh giá lại, nhưng Nga không thể thoát khỏi thực tế rằng mục tiêu của họ đã vượt xa khả năng của mình. Tại một thời điểm nào đó, Putin sẽ gặp một thất bại chính trị của mình do hậu quả của cuộc chiến này. Và khi Putin ra đi, triển vọng cho một nền hòa bình của Ukraine có thể sẽ trở thành hiện thực.

Bài viết thể hiện quan điểm của Liana Fix và Michael Kimmage - hai chuyên gia của tổ chức German Marshall Fund.

Theo Reuters
Nhóm nhạc BTS tích cực quảng bá văn hóa Hàn Quốc. Ảnh: Bighit Entertainment
Giới trẻ châu Á kể chuyện văn hóa dân tộc
(Ngày Nay) - Người trẻ châu Á ngày nay không chỉ năng động, sáng tạo mà còn luôn ý thức gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc. Họ đang thổi bùng sức sống mới cho văn hóa truyền thống bằng những cách thức độc đáo và đầy cảm hứng.
Tầng lớp tỷ phú, giàu có tìm nơi tận hưởng cuộc sống “xa xỉ thầm lặng”
Tầng lớp tỷ phú, giàu có tìm nơi tận hưởng cuộc sống “xa xỉ thầm lặng”
(Ngày Nay) -  “Quiet luxury” - sự xa xỉ thầm lặng đang phát triển thành xu hướng sống, phong cách tận hưởng mới của giới thượng lưu. Bắt nguồn từ thời trang, xu hướng này “lấn sân” sang lĩnh vực bất động sản và được giới nhà giàu ưa chuộng. Điều này lý giải vì sao phân khu The Miyabi (thuộc Thành phố đảo Hoàng Gia - Vinhomes Royal Island) được săn đón ngay khi vừa ra mắt .
Ảnh minh họa
WHO ra mắt mạng lưới toàn cầu mới giám sát virus corona
(Ngày Nay) -  Ngày 27/3, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã ra mắt mạng lưới toàn cầu mới về virus corona CoViNet để phát hiện, theo dõi và đánh giá sớm cũng như chính xác các virus SARS-CoV-2, MERS-CoV và các chủng virus corona mới đe dọa nghiêm trọng sức khỏe cộng đồng.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam Phạm Thu Hằng
Việt Nam hoan nghênh Nghị quyết về việc ngừng bắn tại Dải Gaza
(Ngày Nay) - Ngày 27/3, trả lời câu hỏi của phóng viên đề nghị cho biết phản ứng của Việt Nam trước việc Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc thông qua Nghị quyết 2728 về việc ngừng bắn tại Dải Gaza, Người Phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam Phạm Thu Hằng khẳng định: