Kỵ binh Cataphract - Kiệt tác dũng mãnh thời cổ đại

Với bộ giáp nặng nề bọc kín thân, kỵ binh Cataphract được ví như những “cỗ xe tăng” thời cổ đại, mạnh mẽ không gì cản nổi và là nỗi ác mộng của 10.000 người La Mã sống sót sau thảm kịch tại Carrhae.
Kỵ binh Cataphract - Kiệt tác dũng mãnh thời cổ đại
Kỵ binh Cataphract - Kiệt tác dũng mãnh thời cổ đại - anh 1

Kỵ binh Cataphract - Kiệt tác dũng mãnh thời cổ đại. Ảnh minh họa

Cataphract hay thiết kỵ là tên gọi của một loại kỵ binh nặng của phương Đông, trang bị bởi một bộ áo giáp dạng lưới hoặc/và dạng vảy cá che kín toàn thân và cả con ngựa.

Cataphract thường được các bộ lạc du mục và các triều đại phía đông Iran, các vương quốc ở Trung Cận Đông thời cổ đại sử dụng.

Sau này, những người Hy Lạp và La Mã cũng học tập và tạo nên các đội Cataphract của mình.

Cuối cùng Capatphract lan đến các quốc gia Đông Âu và Nga. Cụ thể, một số quốc gia, dân tộc có các đội quân Cataphract "nổi tiếng" là đế chế Ba Tư Achaemenid, đế chế Ba Tư Parthia, vương quốc Pergamum, vương quốc Armenia cổ đại, người Sarmatian ở Iran, đế chế Seleucid, đế chế Ba Tư Sassanid, đế chế La Mã và đế chế Byzantine.

Kỵ binh Cataphract - Những “cỗ xe tăng” thời cổ đại

Trong ngôn ngữ cổ đại, từ “Cataphract” được người La Mã và Hy Lạp sử dụng để mô tả những kỵ binh siêu nặng trên chiến trường.

Kỵ binh Cataphract - Kiệt tác dũng mãnh thời cổ đại - anh 2

Kỵ binh Cataphract được ví như những “cỗ xe tăng” thời cổ đại. Ảnh minh họa

Thông thường, kỵ binh được chia làm 2 loại: kỵ binh nặng và kỵ binh nhẹ. "Nặng""nhẹ" là khái niệm dùng để chỉ lượng trang bị mà một kỵ binh mang theo, đó có thể là áo giáp, vũ khí, mũ mão, áo choàng sắt cho ngựa.

Nhưng với riêng các Cataphract, lượng trang bị mà họ mang nhiều hơn quá mức so với một kỵ binh nặng thông thường. Vì thế, người ta gọi Cataphract là lớp kỵ binh siêu nặng.

Nếu như các kỵ binh Hetairoi (kỵ binh dưới thời Alexander Đại đế) thường được trang bị áo giáp ngực thì Cataphract lại vận giáp kín người bao gồm: mặt nạ, bọc tay, bọc chân và toàn bộ những phần cơ thể còn lại.

Tuy nhiên không có gì là hoàn hảo và các Cataphract cũng vậy. Sự nặng nề của bộ giáp khiến cho việc xoay trở vô cùng khó khăn. Do vậy, kỵ binh Cataphract chậm chạp hơn nhiều lần so với các kỵ binh khác. Nhất là vào thời cổ đại, khi bàn đạp trên ngựa chưa được phát minh, việc điều khiển được những chú ngựa Nisean siêu khỏe càng trở nên khó khăn hơn.

Kỵ binh Cataphract - Kiệt tác dũng mãnh thời cổ đại - anh 3
Ảnh minh họa

Chưa kể có vậy, ngay cả những chú ngựa cũng được bọc trong những bộ giáp dày và nặng nề.

Các học giả cổ sau này đều viết về Cataphract như thể đó là một tuyệt tác của thế giới cổ đại. Sallust (86 - 34TCN) nói “Bộ mặt của kỵ binh Cataphract chính là sắt” trong khi Ammianus Marcellinus (mất năm 350) lại cho rằng:"Những vòng tròn thép bọc vòng quanh cơ thể sẽ hoàn toàn che kín dù là bó cơ nhỏ nhất của chiến binh”.

Hoàng đế La Mã Aurelian khi lần đầu nhìn thấy các kỵ binh của Đế chế Palmyrene trong trận Emesa năm 270 đã phải thốt lên: “Họ quá tự tin vào những bộ giáp nhưng quả thực chúng thật sự chắc chắn và an toàn”. Nhiều tài liệu cho biết, dưới những lớp giáp sắt, các kỵ binh còn mặc thêm giáp làm bằng da thú hoặc hợp kim đồng.

Kỵ binh Cataphract - Nỗi khiếp sợ của người La Mã

Được trang bị tới "tận chân răng" như vậy nhưng trong thời kỳ đầu, những ghi chép về Cataphract cho thấy họ toàn… thua chứ ít khi nào thắng.

Bởi một lẽ chưa một danh tướng nào biết sử dụng Cataphract cho đến tận trận Carrhae giữa Cộng hòa La Mã và Đế chế Parthia.

Phải đến năm 53 TCN, người ta mới biết đến sức mạnh kinh hồn của các Cataphract. Khoảng 1.000 Cataphract và 9.000 xạ kỵ của Đế chế Parthia dưới sự chỉ huy thiên tài của Surena đánh tan 40.000 quân La Mã của Marcus Linus Crassus (một trong tam hùng La Mã thời đó, bên cạnh Pompey Magnus và Gaius Julius Caesar) mà chỉ thiệt hại có vỏn vẹn hơn… 100 người.

Người La Mã không coi kỵ binh Macedonia – truyền nhân của Alexander Đại đế ra gì, nhưng họ lại luôn e dè sức mạnh của các Cataphract. Vào thế kỷ II, người La Mã đưa Cataphract vào trong quân đội như một phần không thể thiếu.

Đế chế Byzantine (Đông La Mã) xây dựng lực lượng Cataphract mang tên Athanatoi lên tới 10.000 người vào những năm thịnh vượng. Cataphract trên chiến trường vẫn luôn giữ được oai phong cùng sự mạnh mẽ và đóng một vai trò vô cùng quan trọng trong nền quân sự của tất cả các nước thời Trung cổ.

Kỵ binh Cataphract trong phim ảnh và game

Trong series game Rome: Total War, Cataphract là đơn vị kỵ binh là mạnh nhất game. Ở bản gốc, Cataphract được đào tạo bởi phe Parthia, phe Armenia. Phe Pontus cũng có một đơn vị gần giống là Capcadocian Cavalry.

Ở bản mở rộng Barbarian Invansion, đế quốc Sassanid sở hữu các đơn vị Clibanarius và Cataphractius mạnh nhất, tiếp đó là đế quốc Đông La Mã. Cataphract được đánh giá là có sức tấn công yếu nhưng phòng thủ cực mạnh và có chỉ số "đột kích" (charging) rất cao.

Trong series Medieval: Total War, Byzantine, Nga và các quốc gia Hồi Giáo có thể đào tạo được các đội Catapharct hoặc các đơn vị kỵ binh có trang bị và chiến thuật gần giống. Cataphract lần này có các chỉ số công thủ cao hơn hẳn các kỵ binh nặng Tây Âu, nhưng charging hơi thấp. Điều đáng tiếc là Kataphractoi của Byzantine chỉ có sức mạnh trung bình khá.

Trong phim Truyền thuyết Jumong, đội kỵ binh áo giáp của nhà Hán cũng có những trang bị như Cataphract. Trong phim Hải thần thì cũng có xuất hiện những bức vẽ của các kỵ binh dạng Cataphract.

Trang Ly (T/h)

Xem thêm:

- Sức mạnh khủng khiếp của kỵ binh Hetairoi Macedonia - Đội quân 'tất thắng' trong lịch sử cổ đại

- 10 bí mật chưa kể về Alexander Đại đế

- Những cường quốc hùng mạnh nhất mọi thời đại

- 10 cuộc vây hãm quân sự khủng khiếp nhất thế giới

Nhóm nhạc BTS tích cực quảng bá văn hóa Hàn Quốc. Ảnh: Bighit Entertainment
Giới trẻ châu Á kể chuyện văn hóa dân tộc
(Ngày Nay) - Người trẻ châu Á ngày nay không chỉ năng động, sáng tạo mà còn luôn ý thức gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc. Họ đang thổi bùng sức sống mới cho văn hóa truyền thống bằng những cách thức độc đáo và đầy cảm hứng.
Ảnh minh họa
Công an Hà Nội cảnh báo 24 thủ đoạn sử dụng công nghệ cao để lừa đảo chiếm tài sản
(Ngày Nay) - Theo Công an TP Hà Nội, tội phạm sử dụng công nghệ cao để lừa đảo chiếm đoạt tài sản vẫn diễn biến phức tạp, các đối tượng thường xuyên thay đổi phương thức, thủ đoạn hoạt động, lợi dụng không gian mạng để thực hiện hành vi phạm tội, gây thiệt hại đặc biệt lớn về kinh tế-xã hội.
Tầng lớp tỷ phú, giàu có tìm nơi tận hưởng cuộc sống “xa xỉ thầm lặng”
Tầng lớp tỷ phú, giàu có tìm nơi tận hưởng cuộc sống “xa xỉ thầm lặng”
(Ngày Nay) -  “Quiet luxury” - sự xa xỉ thầm lặng đang phát triển thành xu hướng sống, phong cách tận hưởng mới của giới thượng lưu. Bắt nguồn từ thời trang, xu hướng này “lấn sân” sang lĩnh vực bất động sản và được giới nhà giàu ưa chuộng. Điều này lý giải vì sao phân khu The Miyabi (thuộc Thành phố đảo Hoàng Gia - Vinhomes Royal Island) được săn đón ngay khi vừa ra mắt .
Ảnh minh họa
WHO ra mắt mạng lưới toàn cầu mới giám sát virus corona
(Ngày Nay) -  Ngày 27/3, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã ra mắt mạng lưới toàn cầu mới về virus corona CoViNet để phát hiện, theo dõi và đánh giá sớm cũng như chính xác các virus SARS-CoV-2, MERS-CoV và các chủng virus corona mới đe dọa nghiêm trọng sức khỏe cộng đồng.