Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình sẽ khởi động chuyến thăm chính thức đầu tiên của mình ở Trung Đông trong tuần này với các điểm dừng ở Ả rập Xê út và Ai Cập. Mục đích của chuyến đi được cho là để củng cố mối quan hệ truyền thống giữa hai quốc gia nói trên với Trung Quốc.
Tuy nhiên, đây sẽ không phải là những điểm dừng chân duy nhất của ông Tập Cận Bình, khi nhà lãnh đạo này đã sắp xếp một chuyến thăm ngoài dự kiến đến Iran trong hai ngày từ 22 đến 23 Tháng 1.
Đây được coi là chuyến thăm đầu tiên của một người đứng đầu nhà nước Trung Quốc đến Iran kể từ chuyến thăm và làm việc của chủ tịch Giang Trạch Dân vào năm 2002.
Giới quan sát cho rằng không phải ngẫu nhiên mà Chủ tịch Tập Cận Bình đến thăm đất nước này chỉ ngay sau 1 tuần Iran chính thức thực hiện Kế hoạch Hành động Toàn diện Chung (JCPOA).
Trước đó, ngày 16 tháng 1, Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế xác nhận rằng Iran đã tuân thủ các điều kiện trong việc hạn chế chương trình hạt nhân của mình, và đã được loại bỏ hoàn toàn lệnh trừng phạt.
Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị cũng đã gửi lời chúc mừng tới tất cả các bên liên quan đã có những "bước tiến vững chắc để đưa ra những giải pháp chính trị và ngoại giao cho vấn đề hạt nhân của Iran" và không quên nhắc nhở thế giới rằng Trung Quốc cũng "đóng một vai trò chủ chốt trong suốt quá trình đàm phán."
Mặc dù được coi là tin vui của Iran nhưng với Trung Quốc, JCPOA được cho con dao hai lưỡi trong mối quan hệ với đối tác dầu mỏ lớn nhất ở Trung Đông của mình.
Một mặt, nó sẽ mở ra cánh cửa để tiến tới mối quan hệ sâu sắc hơn giữa hai nước mà Bắc Kinh giờ đây sẽ không cần phải lo lắng đến sự quan ngại của cộng đồng quốc tế như trước kia.
Nhưng mặt khác, với việc Iran được “cởi trói”, Trung Quốc sẽ có thể mất một vị trí đặc quyền trong việc chiếm lĩnh thị trường Iran khi trong thời gian tới sẽ có hàng loạt các công ty châu Âu đang bắt đầu tìm cách lao vào cuộc chơi màu mỡ này.
Động thái trong chuyến thăm của Chủ tịch Tập Cận Bình trong tuần này là một lời nhắc nhở rõ ràng đối với Iran rằng đừng quên Trung Quốc là một người bạn đồng hành của Iran khi đất nước này đang gặp khó khăn trong suốt giai đoạn bị cấm vận, trừng phạt.
Ngoài ra nhà lãnh đạo Trung Quốc cũng phát một tín hiệu đến phần còn lại của thế giới rằng - Trung Quốc “nghiễm nhiên” phải có một chân trong cuộc chạy đua lợi nhuận từ sự thành công trong thỏa thuận mới của Iran.
Nhà kinh tế học người Iran Saeed Leylaz nói với Tân Hoa Xã trong một cuộc phỏng vấn rằng, chuyến thăm Chủ tịch Tập Cận Bình "sẽ giúp Trung Quốc khẳng định vị thế đối tác số một của Iran " khi phải đối mặt với sự cạnh tranh ngày càng tăng từ Châu Âu.
Leylaz cũng lập luận rằng tập trung nguồn lực kinh tế của Trung Quốc thông qua các sắc lệnh tài trợ sẽ là giải pháp có lợi nhất cho nền kinh tế của Iran lúc này.
Trong khi đó, đại sứ Trung Quốc tại Iran, ông Pang Seng hết sức ca ngợi tiềm năng phát triển thương mại Trung Quốc-Iran khi đã đạt tới con số 50 tỷ USD trong năm 2014.
Ông Pang cho biết rằng trong chuyến thăm của Chủ tịch Tập Cận Bình lần này, hai bên sẽ ký thỏa thuận về hợp tác về công nghiệp, dầu khí, và đầu tư trong nhiều lĩnh vực chung.
Ông cũng chỉ ra với tiến trình thực hiện sáng kiến của Trung Quốc "Một Vành Đai, Một Con Đường" sẽ giúp thúc đẩy quan hệ song phương lên tầm cao mới, đồng thời gọi Iran là "đối tác quan trọng" trong dự án.
Sáng kiến "Một Vành Đai, Một Con Đường" nhằm mục đích tạo ra một mạng lưới kinh doanh và cơ sở hạ tầng kết nối giữa Trung Quốc với châu Âu mà Iran sẽ là cầu nối.
Trung Quốc có thể phải đối mặt với nhiều sự cạnh tranh hơn ở Iran trong năm 2016, nhưng thực tế nước này đã có một lợi thế đáng kể tại Iran so với các đối thủ khác.
Mặc dù vậy, Bắc Kinh hiểu rằng động thái củng cố mối quan hệ với Iran ngay lúc này là không thừa. Trung Quốc sẽ tận dụng chuyến thăm của Chủ tịch Tập Cận Bình để đẩy mạnh đầu tư, hợp tác hơn nữa với một trong những nguồn dầu mỏ nhập khẩu lớn nhất của nước này.
Mạnh Kiên
