Nơi đây có tới 70 công trình kiến trúc đền tháp của nền văn minh Chămpa.Tất cả được kết tinh trong những di chứng vật chất trường tồn, chứa đựng những giá trị về lịch sử, văn hóa, kiến trúc, nghệ thuật, tạo lập trong một thời gian dài suốt 9 thế kỷ (từ thế kỷ thứ IV đến thế kỷ XIII), được đánh giá ngang hàng với các di tích nổi tiếng trong khu vực Đông Nam á như Ăngko, Pagan, Bôrôbudua. Khu Di tích Chăm Mỹ Sơn ngoài chức năng hành lễ, giúp các vương triều tiếp cận với các Thánh thần, Mỹ Sơn còn là trung tâm văn hóa và tín ngưỡng của các triều đại Chămpa và là nơi chôn cất các vị vua, thầy tu nhiều quyền lực.
Năm 1885, Di tích Thánh địa Mỹ Sơn Mỹ Sơn được phát hiện bởi một toán lính Pháp. Năm 1898 - 1899, hai nhà nghiên cứu người Pháp là L.Finot và L.de Lajonquière và nhà kiến trúc sư kiêm khảo cổ học H. Parmentier tới đây với mục đích nghiên cứu văn bia và nghệ thuật kiến trúc, điêu khắc Chăm. Những năm 1903-1904 với những tài liệu cơ bản nhất về bia ký và nghệ thuật kiến trúc được hoàn thành.
Khu Di tích Chăm Mỹ Sơn là trung tâm văn hóa và tín ngưỡng của triều đại Chămpa |
Kazimiers - Kwiatkowski- Kiến trúc sư tài ba nhiều năm gắn bó với Mỹ Sơn đã thốt lên “người Chămpa cổ đã gửi tâm linh vào đất đá; và đã biết dựa vào thiên nhiên để làm nên một Mỹ Sơn tráng lệ - thâm nghiêm - hùng vĩ. Đây là một bảo tàng kiến trúc điêu khắc nghệ thuật vô giá của nhân loại mà sẽ còn lâu chúng ta mới hiểu.
Thời gian và chiến tranh đã tàn phá di tích nặng nề, tuy vậy những gì còn tồn tại ở Mỹ Sơn vẫn đóng một vài trò cực kỳ quan trọng trong di sản lịch sử văn hóa kiến trúc nghệ thuật thế giới.
Mỗi ngôi đền tháp ở Mỹ Sơn có 3 bộ phận đó là: đế tháp, thân tháp và mái tháp.
Thân tháp: Tượng trưng cho thế giới tâm linh, nơi con người gột rửa bụi trần được thoát tục để có thể tiếp xúc với tổ tiên và hoà nhập với thần linh.
Mái tháp: tượng trưng cho giới thần linh, có ba tầng càng lên cao càng thu hẹp. Mỗi tầng lại mô phỏng đầy đủ cấu trúc cửa chính và cửa giả giống tầng dưới, được trang trí những ngẫu tượng, vật cưỡi của các vị thần trong Ấn Độ Giáo như: chim thần, ngỗng thần, bò thần, voi, sư tử...
Nghệ thuật kiến trúc tháp Chàm tại Mỹ Sơn hội tụ được nhiều phong cách |
Trong tổng 225 di tích Chăm được phát hiện tại Việt Nam, riêng Mỹ Sơn có khoảng 70 đền tháp, 32 bi ký tồn tại ở dạng này hay dạng khác. Đền tháp ở đây tuy không còn nguyên vẹn nhưng nó vẫn là những cứ liệu tốt nhất để tìm hiểu quá trình phát triển của nghệ thuật Chăm.
Nghệ thuật điêu khắc Chăm ảnh hưởng sâu sắc bởi Ấn Độ nhưng phát triển tính bản địa và tính dân tộc đậm nét. Tất cả tạo nên vẻ độc đáo, sức hẫp dẫn kỳ lạ. Điêu khắc nơi đây xuất hiện hình ảnh thầy tu, vũ nữ khắc kỷ và khoái lạc nhưng nổi bật lên là đặc điểm về sức sống mãnh liệt của con người với nội tâm lúc bay bổng sảng khoái, lúc trầm tĩnh ưu tư, lúc trăn trở day dứt...
Năm 199, Khu di tích Chăm Mỹ Sơn được công nhận là Di sản văn hóa thế giới |
Hội nghị lần thứ 23 của Ủy ban Di sản Thế giới họp tại Marrakesh (Morocco) ngày 01 tháng 12 năm 1999 đã công nhận Khu Di tích Chăm Mỹ Sơn là Di sản văn hóa thế giới với tiêu chí các tiêu chí: 1. Là điển hình nổi bật về sự giao lưu văn hóa với sự hội nhập vào văn hóa bản địa. 2. Những ảnh hưởng văn hóa bên ngoài, đặc biệt là nghệ thuật kiến trúc Ấn Độ giáo từ tiểu lục địa Ấn Độ và 3. Phản ảnh sinh động tiến trình phát triển của lịch sử văn hóa Chămpa trong lịch sử văn hóa Đông Nam Á.
>>> Xem thêm:
1. Xôn xao cây bồ đề ở Vĩnh Long, dù nhiều tiền cũng không thể mua
2. Chuyện chưa kể ở làng nghề mưu sinh bằng vỏ trai, vỏ ốc gần 1000 năm
2. Chiêm ngưỡng vẻ đẹp mê hồn của 8 di sản thế giới tại Việt Nam