Thú vị nghệ sĩ Pháp diễn Kiều

Truyện Kiều ăn vào máu người Việt lâu nay được tái hiện mới mẻ, sinh động trong vở nhạc kịch Kim Vân Kiều của đoàn nghệ sĩ nhà hát L’Attrape (Paris, Pháp).
Nghệ sĩ Pháp chuyển soạn “Truyện Kiều” thành nhạc kịch “Kim Vân Kiều”. Ảnh: NGUYÊN KHÁNH
Nghệ sĩ Pháp chuyển soạn “Truyện Kiều” thành nhạc kịch “Kim Vân Kiều”. Ảnh: NGUYÊN KHÁNH

KIỀU ĐA QUỐC TỊCH

Đoàn nghệ sĩ - diễn viên - ca sĩ opera chuyên nghiệp của Nhà hát L’Attrape Théâtre (Paris -Pháp) từng diễn năm suất Kim Vân Kiều ở Pháp trước khi diễn thêm ba suất ở Việt Nam. Trung tâm Văn hóa nghệ thuật TPHCM phối hợp Viện Pháp, Sân khấu kịch Quốc Thảo đưa nhạc kịch này về Việt Nam. Bên cạnh dàn nghệ sĩ Pháp, hai anh em nghệ sĩ Mai Thanh Sơn, Thanh Thành Nam không chỉ biểu diễn nhạc cụ dân tộc như trống, sáo, đàn nguyệt, đàn bầu mà còn thửa riêng những sáng tác cho vở diễn.

Bản diễn ở Trung tâm Văn hóa Pháp tối 25/9 có phụ đề tiếng Việt. Không cần phụ đề, khán giả vẫn cảm nhận rõ tinh thần Truyện Kiều của Nguyễn Du qua những nhân vật kinh điển như Kiều, Vân, Tú Bà, Hoạn Thư, Sở Khanh, Kim Trọng, Từ Hải, vãi Giác Duyên. Tác phẩm thơ đồ sộ 3.254 câu nay được gói gọn trong khoảng 1 tiếng 40 phút trên sân khấu, vẫn toát lên cuộc đời truân chuyên “thanh lâu hai lượt, thanh y hai lần” của nàng Kiều.

Đạo diễn Christopher Thiry chắt lọc cốt truyện cô đọng nhất và xuyên suốt tác phẩm: Kiều phải bán mình chuộc cha, định mệnh được báo trước qua cuộc gặp gỡ với Đạm Tiên. Ba tai họa của Kiều liên quan tới Tú Bà, Sở Khanh và Hoạn Thư. Ba tình yêu với Kim Trọng, Thúc Sinh và Từ Hải. Màn báo ân báo oán của Kiều, Kiều ân hận vì đẩy Từ Hải tới chỗ chết. Kiều gieo mình xuống sông Tiền Đường nhưng không chết, sau này được đoàn tụ gia đình.

“Rất mạo hiểm và phấn khích khi dàn dựng tác phẩm phong phú, tuyệt vời như Truyện Kiều”, đạo diễn Christopher Thiry nói. Điều may mắn, vị đạo diễn này nhìn thấy ở tác phẩm gốc chính là tính nhân văn. Vì lẽ đó dù là Kiều hiện thân trên sân khấu Pháp hay Việt đều gợi sự rung cảm của người xem về thân phận con người, đặc biệt thân phận người phụ nữ hứng chịu chồng chất đau khổ dập vùi. 

Không chỉ mình nàng Kiều bước ra từ truyện của Nguyễn Du, khán giả bắt gặp nàng Kiou châu Phi bị ức hiếp hay nàng Kiều với tên Kiew ở nước Mỹ thời hiện đại. Kiều dưới con mắt của đạo diễn là hiện thân của sắc đẹp, sự thông minh, đau khổ và lòng tốt. Đạo diễn kể lại, một người bạn gốc Việt của ông ở Paris giới thiệu tác phẩm của Nguyễn Du cho ông đọc. Bản dịch và phân tích Kiều của Nguyễn Văn Vĩnh, Nguyễn Khắc Việt giúp Thiry thấm tinh thần của Nguyễn Du, làm nên bản chuyển soạn nhạc kịch vừa quen vừa lạ với khán giả Việt. 

RẰNG QUEN THÌ THẬT LÀ QUEN

Sân khấu bày biện đơn sơ. Chiếc dương cầm cạnh chiếc bàn để nhạc cụ dân tộc Việt, hai chiếc trống cái do hai nghệ sĩ gõ Việt Nam đảm nhiệm. Cả thảy tám nghệ sĩ trở thành trung tâm của nhạc kịch. Chừng ấy nghệ sĩ nhưng hóa thân đủ nhân vật tiêu biểu. Một nghệ sĩ sắm ba vai là chuyện nhỏ. Chẳng hạn Guillaume Francois đảm ba vai Kim Trọng, Thúc Sinh, Từ Hải. Odile Heimburger vào vai Đạm Tiên, Hoạn Thư, Kiều nước Mỹ, Thúy Vân. Pascal Durozier đóng Tú Bà, cậu con trai tật nguyền, Vương Viên Ngoại, Boko, Nguyễn Du.

Khán giả ít tiếp xúc với sân khấu thử nghiệm có phần lạ lẫm. Đạo diễn không cần căng phông bạt, chuyển cảnh phức tạp mà khán giả vẫn nhận thấy sự biến chuyển của bối cảnh, không gian đi theo diễn biến tâm lý nhân vật. Đạo diễn sử dụng thủ pháp sân khấu tối giản và ước lệ. Người dẫn chuyện và diễn viên khi hết màn có thể ngồi ghế nghỉ ngay phía sát cánh gà, để tới lượt lại bật dậy nhập vai như không.

Nghệ sĩ đa tài, đa năng là một trong những yếu tố làm nên một bản Kim Vân Kiều sống động. Nghệ sĩ thuần thục cả thoại, múa đương đại, khiêu vũ, hát lẫn phô diễn khả năng opera điêu luyện là điều không đơn giản. Tình yêu, bất hạnh, bạo lực, hy vọng và hạnh phúc đều dễ dàng được chuyển tải qua ánh mắt, vũ đạo hay lời hát lay động lòng người. 

Cảm giác lạ lẫm khi nhìn nghệ sĩ Pháp đóng Kiều nhanh chóng qua đi, khán giả tập trung vào sự hóa thân của họ. Nhạc cụ Việt như trống, sáo hòa quyện với dương cầm, vĩ cầm trong suốt vở diễn. Đạo diễn còn để Guillaume Francois dù không biết tiếng Việt vẫn gắng tập hát Dạ cổ hoài lang đầy cảm xúc.

Sarah Bloch xứng đáng nhận lời ngợi khen khi đảm vai Kiều. Nhìn Sarah diễn khán giả cảm nhận được ngay một nàng Kiều đa sầu đa cảm, tài năng, xinh đẹp nhưng hứng chịu chuỗi bất hạnh của tạo hóa. Giọng hát trữ tình truyền cảm, kỹ thuật biểu diễn chuyên nghiệp lôi cuốn khán giả.

Không đọc phụ đề khán giả vẫn dễ dàng đoán được ai Tú Bà, Hoạn Thư hay Sở Khanh hiện hữu trên sân khấu. Tú Bà do nam nghệ sĩ Pascal Durozier thủ diễn toát lên sự độc ác, mưu mô nhưng cũng đầy hài hước. Tinh thần hài hước trong bản diễn này đôi khi khiến khán giả Việt tròn mắt hoặc bật cười thú vị vì hành xử rất “tây”. Ấy là khi Kim-Kiều gặp nhau tình tự, Kim tạm biệt Kiều về quê chịu tang.

Không minh họa Truyện Kiều, đạo diễn người Pháp nhìn tác phẩm dưới con mắt của người Pháp và độ lùi lịch sử hàng trăm năm. Vì vậy Kim Vân Kiều vượt qua tính cá biệt của một quốc gia, vở diễn mang tính phổ quát cao hơn khi đề cập số phận con người. Ở đâu chẳng có những bất công, đau khổ nhưng trên hết là vẻ đẹp của sự bao dung, lòng tốt.

Đạo diễn nhắc tới quan niệm “chữ tài chữ mệnh khéo là ghét nhau”, phân tích, mổ xẻ và đưa ra quan điểm đầy bất ngờ. Nếu ở phần đầu Đạm Tiên trong cuộc hội ngộ với Kiều cảnh báo về cuộc đời sóng gió, sự bất công trong xã hội với những người “tài năng, sắc đẹp như thế nhưng vẫn phải đau đớn”. Trong đoạn cuối, cậu con trai tật nguyền nói thay thông điệp đạo diễn: Ông trời công bằng lắm đó. Hạnh phúc thực sự đến từ mình. Đó chính là lí do Kiều được chấm dứt tai họa sau 15 năm, sống hạnh phúc về sau.

Đạo diễn nhắc tới quan niệm “chữ tài chữ mệnh khéo là ghét nhau”, phân tích, mổ xẻ và đưa ra quan điểm đầy bất ngờ. Nếu ở phần đầu Đạm Tiên trong cuộc hội ngộ với Kiều cảnh báo về cuộc đời sóng gió, sự bất công trong xã hội với những người “tài năng, sắc đẹp như thế nhưng vẫn phải đau đớn”. Trong đoạn cuối, cậu con trai tật nguyền nói thay thông điệp đạo diễn: Ông trời công bằng lắm đó. Hạnh phúc thực sự đến từ mình. Đó chính là lí do Kiều được chấm dứt tai họa sau 15 năm, sống hạnh phúc về sau.

Bản diễn ở Trung tâm Văn hóa Pháp tối 25/9 có phụ đề tiếng Việt. Không cần phụ đề, khán giả vẫn cảm nhận rõ tinh thần Truyện Kiều của Nguyễn Du qua những nhân vật kinh điển như Kiều, Vân, Tú Bà, Hoạn Thư, Sở Khanh, Kim Trọng, Từ Hải, vãi Giác Duyên. Tác phẩm thơ đồ sộ 3.254 câu nay được gói gọn trong khoảng 1 tiếng 40 phút trên sân khấu, vẫn toát lên cuộc đời truân chuyên “thanh lâu hai lượt, thanh y hai lần” của nàng Kiều.

Thú vị nghệ sĩ Pháp diễn Kiều ảnh 1

Nghệ sĩ Pháp hát “Dạ cổ hoài lang”.  Ảnh: NGUYÊN KHÁNH

Theo Tiền Phong
Tranh truyện Hàng Trống - tinh hoa đất Kinh Kỳ
Tranh truyện Hàng Trống - tinh hoa đất Kinh Kỳ
(Ngày Nay) - Những bức tranh dân gian Hàng Trống với nội dung thể hiện các tích truyện dân gian, được các nghệ nhân khắc họa cầu kỳ, tinh xảo, toát lên nét sinh động, ý nhị, trở thành nét tinh hóa văn hóa của vùng đất Kinh Kỳ.
Lượng khách quốc tế tăng, du lịch Hà Nội lấy lại đà tăng trưởng
Lượng khách quốc tế tăng, du lịch Hà Nội lấy lại đà tăng trưởng
(Ngày Nay) - Theo Sở Du lịch Hà Nội, quý I/2024, tổng khách du lịch đến Hà Nội ước đạt 6,54 triệu lượt khách, tăng 10,9% so với cùng kỳ năm trước; trong đó khách du lịch quốc tế ước đạt 1,4 triệu lượt khách, tăng 40%. Tổng thu từ khách du lịch ước đạt 25.487 tỷ đồng, tăng 17,8%.
Trùm tiền ảo bị kết án 25 năm tù
Trùm tiền ảo bị kết án 25 năm tù
(Ngày Nay) - Ngày 28/3, người sáng lập sàn giao dịch tiền điện tử FTX Sam Bankman-Fried đã bị kết án 25 tù vì tội lừa đảo khách hàng và các nhà đầu tư trên nền tảng giao dịch tiền ảo này.
Cửa Lò sẵn sàng cho mùa du lịch biển
Cửa Lò sẵn sàng cho mùa du lịch biển
(Ngày Nay) - Trước thềm mùa du lịch biển, thị xã Cửa Lò (tỉnh Nghệ An) đã đầu tư hàng trăm tỷ đồng chỉ trang đô thị, nâng cấp cơ sở hạ tầng.
Seoul chìm trong bụi mịn
Seoul chìm trong bụi mịn
(Ngày Nay) - Cảnh báo bụi mịn đã được ban bố ở hầu hết các khu vực thuộc tỉnh Gyeonggy và thủ đô Seoul của Hàn Quốc trong sáng 29/3.
Cần tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh giữa thép nhập khẩu và thép trong nước
Cần tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh giữa thép nhập khẩu và thép trong nước
(Ngày Nay) - Nếu áp thuế chống bán phá giá đối với thép cán nóng (HRC) nhập khẩu sẽ khiến nguồn cung ngày càng khan hiếm và vô hình chung sẽ tạo ra thế độc quyền cho doanh nghiệp sản xuất trong nước. Khi đó, các doanh nghiệp trong ngành tôn mạ và ống thép sẽ chịu ảnh hưởng nghiêm trọng và trên hết là người tiêu dùng cũng sẽ phải sử dụng thép nội giá cao.
Hai cựu tổng thống Mỹ ra mặt ủng hộ ông Biden
Hai cựu tổng thống Mỹ ra mặt ủng hộ ông Biden
(Ngày Nay) - Chiến dịch vận động tái tranh cử của Tổng thống Mỹ Joe Biden đã nhận được cú hích nhờ sự hỗ trợ của hai người tiền nhiệm là cựu Tổng thống Bill Clinton và Barack Obama.