NGAYNAY.VN Xuân 75 ĐỜI SỐNG ta’, nhưng thật ra không phải vậy”. Việc cố gắng dịch thuần Việt nhất, hay dịch sát với ngôn ngữ gốc nhất nên được cân đo đong đếm và kết hợp nhịp nhàng, tôn trọng tính nguyên gốc và tránh gây hiểu nhầm về mặt thông tin. Không thể làm giàu bằng nghề dịch sách Khi được hỏi liệu nhuận dịch có tương xứng với công sức bỏ ra không, Trang Rose thẳng thắn: “Nếu được quyết, mức thù lao cho thời gian và chất xám của tôi sẽ tăng gấp năm lần. Xét cho cùng, số tiền nhận được trong 6 tháng (cho việc dịch một cuốn) không bằng tiền lương một tháng của nghề chính hiện tại.” Với Trang, dịch sách khó lòng được coi là một nghề tay trái, chứ không bàn đến việc có thể sống nhờ sách dịch không. Cách đây 13 năm, cuốn đầu tiên mà Trang nhận dịch cho công ty Nhã Nam có tên“Người truyền ký ức”- tác giả Lois Lowry. Tác phẩm từng đạt giải Boston GlobeHorn Book này rất được độc giả Việt Nam đón nhận, và cũng mới được tái bản vào năm 2020. Dù bản dịch của Trang sau nhiều năm vẫn giữ nguyên giá trị và tiếp tục “sinh lời”, nhưng dựa theo hợp đồng với phía xuất bản, sau khi bàn giao bản thảo, dịch giả không còn liên quan, cũng “không được thông báo mỗi lần tái bản, hay nhận được thêm bất cứ khoản bổ sung nào”, Trang Rose chia sẻ. Với dịch giả, sự “làm giàu” cho bản thân diễn ra trong thời gian tâm huyết chăm chút cho bản dịch, còn mọi chuyện từ sau khi xuất bản đã không còn ảnh hưởng đến họ. Như vậy, dù độc giả có yêu thích tác phẩm đến đâu, cũng khó lòng khiến họ “giàu hơn” mức hiện tại. Nếu không có đam mê, dịch giả khó lòng tâm huyết với bản dịch của mình trước mức nhuận dịch vô cùng khiêm tốn hiện tại. Điều này vô hình trung kéo theo sự ra đời của lực lượng những người dịch đầu tư vừa phải, bản dịch vừa phải, chất lượng cũng vừa phải nốt, chưa kể đến vô vàn đầu sách vô thưởng vô phạt với chất lượng rất tồi. Nhưng, việc đãi cát tìm vàng để ra một đội ngũ dịch giả tâm huyết sẵn sàng “xới tung cả thế giới” như Trang Rose, dường như cũng chẳng dễ dàng. n năm. Riêng bộ “Vật chất Tối của Ngài” đã tiêu tốn của Trang hết một năm trời cả nghiên cứu lẫn dịch thuật. Theo Trang, đối với dịch giả, đặc biệt là dịch sách văn học, khả năng sử dụng thành thạo và linh hoạt ngôn ngữ đích (tiếng Việt) quan trọng hơn giỏi ngôn ngữ nguồn. Với sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ, thế giới trở nên ngày càng phẳng, việc tiếp cận các công cụ hỗ trợ dịch thuật và tài nguyên để tra cứu cũng nhờ vậy mà trở nên dễ dàng hơn nhiều so với chục năm trước. Có thể vận dụng được sức mạnh ngôn ngữ để đưa độc giả bước chân vào những kỳ ảo của dòng fantasy đòi hỏi một quá trình liên tục đọc sách, nghe tin và học hỏi về các cách biểu đạt, dùng từ. Tuy nhiên, việc diễn giải thuần Việt quá mức, hay phóng tác quá đà có lúc sẽ phá hỏng sự đa dạng văn hóa và ý muốn truyền đạt của tác giả. “Có khi đọc xong bản dịch phóng tác, người đọc sẽ cảm thấy rất gần gũi và nghĩ: ‘À hóa ra đất nước họ cũng giống chúng bảo rằng ‘không’, rất dễ đọc và dễ hiểu. Nhưng nếu hỏi dịch có dễ không, thì câu trả lời sẽ là: khó vô cùng”. Thế giới trong bộ sách rất rộng lớn, bên cạnh những lý thuyết thực tế, tác giả đặt ra rất nhiều giả thuyết riêng. Trang đã phải dành thời gian tìm hiểu, tra cứu tư liệu của rất nhiều thể loại, từ thiên văn, khoa học viễn tưởng, vật lý lượng tử, thần học, triết lý… để có thể hoàn toàn thấu hiểu các lớp nghĩa, những thủ pháp lột tả bản chất của sự sống nằm trong một vũ trụ đa nguyên giả tưởng đầy những siêu kết nối, sau cùng diễn giải ra với ngôn ngữ tiếng Việt trong sáng nhất. “Dịch có đầu tư trước hết là để làm giàu kiến thức cho chính bản thân. Có sẵn đam mê tìm hiểu về thế giới, nên tôi sẵn sàng đọc rất nhiều. Lắm khi ‘vào guồng’, đọc được một lý thuyết lại khiến muốn tìm hiểu kỹ càng hơn, rồi từ một lại dẫn ra vô vàn lý thuyết và thông tin mới”. Trang luôn có cảm giác nếu bản thân không tìm hiểu cặn kẽ, thì bản dịch của mình sẽ trở nên hời hợt, hoặc cô sẽ vô tình bỏ sót chi tiết nào đó, dẫn đến không thể cắt nghĩa được các kết nối một cách chính xác, trọn vẹn. Thời gian dịch một cuốn (khoảng 700 chữ) của Trang thường kéo dài nửa “Vật chất Tối củaNgài” đãhai lầnđược chuyển thể thànhphimvànhậnđược nhiềugiải thưởngdanhgiá, trongđó cóHuân chươngVănhọc Carnegie 1995. Bộ sách gồmba tập, phát hành từnăm1995đến2000, được dịch sanggần30ngônngữ tại hơn100quốc gia, danh tiếng sánhngangvới BiênNiênSửNarnia, ChúaTểNhữngChiếc Nhẫn, TròChơi VươngQuyền. Năm2021, bộ sáchđãđược ramắt tại Việt NambởiWings Books, thươnghiệu sách trẻ củaNXBKimĐồng, bảndịch củaTrangRose. TrangRosemấtmột nămđểhoàn thiện bảndịch cho“Vật chấtTối củaNgài” TrangRose (tên thật: NguyễnQuỳnhTrang) bắt đầusựnghiệpdịchsách từnăm2006với bộ truyện“Hikaru - Kì thủcờvây” (NXBKimĐồng). Chođếnnay, gia tài dịch thuật củacôđã lênđến consố40, baogồmtruyện tranh, sáchkhoahọc và tiểu thuyết, chủyếu thuộcdòng fantasy. Các tácphẩmdịchnổibậtbaogồm: series“Vật chất tối củaNgài”, “BụiKí I” (NXBKimĐồng), “Người truyềnkýức” (NhãNam-NXBHộiNhàvăn), “NướcchoVoi” (NhãNam-NXBLaoĐộng)…
RkJQdWJsaXNoZXIy MTA3Mzg1MA==