Tuy nhiên, bối cảnh đương đại cũng đưa đếnnhiềutháchthức, khiến di sản phải đối mặt với những bất cập, mâu thuẫn, dẫn đến nhiều thực hành, lễ hội vẫn chưa được quan tâm đúng mức, không phát huyđượcgiá trịmột cách hữu hiệu, vững bền. Diệnmạomới của di sản văn hóa phi vật thể Theo thống kê của Cục Di sản Văn hóa, bên cạnh 14 di sản được UNESCO ghi danh, hiện cả nước ta có hơn 400 di sản đã được đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Các di sản không chỉ đa dạng về loại hình mà còn góp phần không nhỏ vào sự phát triển kinh tế, xã hội của nhiều địa phương. Thông qua việc ghi danh của UNESCO và Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, các di sản đã nhận được sự quan tâm lớn từ các cấp chính quyền, các cộng đồng chủ thể nói riêng và của toàn xã hội nói chung. Cũng từ bước đệm ghi danh, với sự cố gắng của Nhà nước và các cộng đồng, trong những năm vừa qua, di sản văn hóa phi vật thể đãmangmột diện mạo mới. Các di sản được phục hồi mạnh mẽ, được biên chép, sưu tầm, nghiên cứu, quảng bá; được nuôi sống và truyền dạy trong các sinh hoạt cộng đồng cũng như các không gian sân khấu biểu diễn. Từ góc nhìn chính quyền, các danh hiệu là cơ sở pháp lý để các ban ngành nhận thức được giá trị các di sản có mặt trên địa bàn, từ đó ưu tiên đầu tư nguồn lực vật chất và con người vào công tác bảo vệ, phát huy giá trị di sản; góp phần hiện thực hóa các điều khoản về công tác bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể theo Công ước UNESCO 2003 và Luật Di sản văn hóaViệt Nam. Ở trong các cộng đồng, sự ghi danh khiến người dân có cách nhìn mới về di sản, củng cố, gia tăng niềm tự hào cũng như đưa lại cho cộng đồng chủ nhân một nhận thức mới về giá trị di sản mà họ nắm giữ, thực hành. Niềm tự hào, nhận thức mới này đóng vai trò đặc biệt trong việc bảo vệ di sản bởi nó là chất xúc tác để nhiều nhóm cộng đồng tham gia một cách chủ động, có ý nghĩa và tự nguyện vào công tác bảo vệ, phát huy di sản. Cần hiểu đúng về ghi danh Bên cạnh những kết quả tốt đẹp từ việc thực hành và bảo vệ di sản sau ghi danh, cũng cần phải nhìn nhận rằng vẫn còn tồn tại nhiều thách thức, bất cập, tạo ra hiệu ứng và hệ quả không mong đợi đối với sự phát triển bền vững của di sản. PGS.TS Nguyễn Thị Hiền, nguyên Phó Viện trưởng Viện Văn hóa Nghệ thuật Quốc gia, thành viên Hội đồng Thẩm định Công ước 2003 (nhiệm kỳ 2017-2022) UNESCO, một trong những chuyên gia hàng đầu về di sản phi vật thể cho biết, theo quản lý các cấp, cơ quan truyền thông, đã vô tình tạo ra những hiểu lầm, ngộ nhận về hoạt động ghi danh di sản. Hệ lụy khiến nhiều cá nhân, cộng đồng cho rằng một khi được ghi danh thì di sản đó vượt ra khỏi địa phương, có giá trị cao hơn những di sản khác. Ở một số di sản, việc ghi danh khiến nghệ nhân, người trong cuộc lo ngại sẽ mất đi quyền thực hành, quản lý các sự kiện đã thuộc về cộng đồng hàng trăm năm qua. Nghiêm trọng hơn, sự hiểu lầm còn tạo ra những mâu thuẫn khó hóa giải từ việc so sánh các di sản, tranh chấp giữa các cộng đồng liên quan đến di sản. Đơn cử trường hợp ghi danh Lễ giỗ Bà Hoàng Phi Yến tại Côn Đảo vào Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, đã vấp phải sự phản đối của một bộ phận học giả về lịch sử, văn hóa và dòng họ Nguyễn Phước tộc. Cụ thể, dựa trên truyền thuyết của người dân trên đảo, Bà được cho là Hoàng Quý Phi của vua Gia Long. Nhưng các chuyên gia và Phát huy di sản văn hóa phi vật thể và câu chuyện “ghi danh” NGUYỆT LINH tinh thần Công ước 2003 của UNESCO, việc ghi danh di sản nhằm nâng cao nhận thức của người dân và chính quyền sở tại, đóng góp vào việc bảo vệ và phát huy giá trị di sản một cách tốt nhất. Tuy nhiên tại Việt Nam, nội dung trên chưa được phổ biến một cách chính xác, cụ thể, rộng rãi. Theo đó, cách tuyên truyền, đưa tin của một bộ phận chuyên viên, cán bộ Là quốc gia sở hữu số lượng di sản văn hóa phi vật thể hàng đầu trong khu vực, Việt Namđang có thời cơ thuận lợi để đẩy mạnh kết nối văn hóa với phát triển kinh tế, xã hội. Việcghi danhdi sảnnhằmnângcao nhậnthức củangười dânvàchínhquyền sởtại, đónggópvàoviệcbảovệvàphát huygiátrị di sảnmột cáchtốtnhất. NGAYNAY.VN 20 VĂNHÓA - DI SẢN SỐĐẶCBIỆT
RkJQdWJsaXNoZXIy MTA3Mzg1MA==