Dù chúng ta làm ở cơ quan báo chí lớn hay nhỏ, trên hết vẫn là cung cấp những nội dung dẫn dắt cho xã hội, và có trách nhiệm cho xã hội. NHÀ BÁO LÊ QUỐC MINH quan báo chí và các cơ quan chủ quản là câu chuyện hết sức quan trọng. Nền báo chí của chúng ta là báo chí cách mạng nên mục đích tuyên truyền đường lối chính sách là rất lớn. Báo chí đương nhiên là phải có tính phản biện xã hội, nêu ra những vấn đề bất cập và phản ánh mọi góc cạnh của đời sống. Nhưng bên cạnh đó cũng phải tuyên truyền về các chính sách tốt đẹp. Chúng ta thấy là cónhiều chính sách tốt nhưng tuyên truyền không đúng thời điểm, không biết cách tuyên truyền thì người dân không hiểu và cuối cùng gây ra những thứ sai lệch, nên việc tuyên truyền cần phải được ý thức hơn trong các cơ quan báo chí. Nó luôn song hành với việc phản biện. Và trong vấn đề phản biện, chúng ta phải phản biện với tinh thần xây dựng. Nhà báo phải biết làm thương hiệu cho cá nhân và cho tờ báo Có vẻ trong hai thập kỷ qua, việc xây dựng tên tuổi cá nhân với nhà báo khó hơn rất nhiều. Chúng ta đã qua giai đoạn nhớ tên những nhà báo gắn với các tờ báo lớn. Theo ông, liệu chúng ta có thể quay lại thời gianmànhữngcánhân tạo nên tên tuổi cho tờ báo và ngược lại? - Trong những sách dạy về cách vận hành những tòa soạn trong kỷ nguyên số hiện nay, thì có một mục sẽ gây cảm giác lạ lùng với nhiều người đọc. Đó là các nhà báo phải biết làm thương hiệu cho cá nhân và cho tờ báo. Hồi trước chúng ta chỉ cần biết viết bài, và nếu bài viết nổi tiếng thì ta sẽ được công chúng chú ý. Nhưng bây giờ phóng viên và tờ báo phải biết làm thương hiệu cho chính mình chứ không phải hữu xạ tự nhiên hương như ngày trước nữa. Chúng ta còn phải đề phòng trường hợp có những trang web giả mạo các cơ quanbáo chí. Cũng là cơquan báochí A, lấy tênmiền là .com, thì những người giả mạo lại thêm thắt một chút gì đó vào sau nữa để đánh lạc hướng, nhưng thiết kế thì y hệt tờbáo gốc. Cho nên việc người dùng không thể nhớ tên tờ báo và nhàbáo là thực tếđangxảy ra. Đó là chưa kể đến việc các cơ quan báo chí sẽ càng ngày càng khó khăn. Rất nhiều cơ quan báo chí do những khó khăn về mặt tài chính, sự thay đổi về mặt hành vi tiêu dùng thông tin không còn hoạt động hiệu quả nên đã phải đóng cửa. Ở Mỹ và châu Âu, việc các cơ quan báo chí bị đóng cửa hàng ngày là rất phổ biến. Nó sinh ra tình trạng sa mạc tin tức, có những vùng không có tờ báo nào cả nên tin tức trong cộng đồng không được phản ánh. Người ta chỉ đọc các tờ báo lớn, toàn quốc. Nhưng liệu đó có thể là cơ hội chonhữngtờbáocóđặc thù riêng như báo địa phương, báo chuyênngành…hoặclàhướng đi cho các nhà báo trẻ. Cái sa mạc thông tinmàôngnói hoàn toàncó thể làvùngđấtmàumỡ đểchúngtaquayvề.? - Có những tờ báo phát triển tốt khi đi vào vấn đề siêu địaphương(hyperlocal).Cũng có những tờ báo địa phương đã bị xóa sổ. Đây là tình trạng một bên mất đi còn bên còn lại thì mọc lên. Nhưng bên mất đi nhiềuhơnnênmới dẫn đến tình trạng sa mạc thông tin như thế. Cũng có nhiều tờ báo của Việt Nam lẽ ra phải đi theo thị trường ngách (Niche) của mình, nhưng lại cố ôm những vấn đề mà không thể cạnh tranh với các tờ báo lớn về nguồn lực. Họ bỏ rơi sức mạnh riêng của mình để lao theo cuộc chơi chung dù cơ hội ít hơn. Báo chí thế giới nói chung sẽ càng ngày càng khó khăn vì xu thế phát triển của công nghệ, và nhiều nội dung càng ngày càng minh bạch hơn. Ví dụ như các cơ quan công quyền bây giờ phải công bố tất cả các loại nội dung, văn bản… công khai trên cổng thông tin của họ. Người đọc có thể vào thẳng trang chủ, lấy dữ liệu thô và tự phân tích, không cần qua lăng kính của nhà báo nữa. Sự minh bạch thông tin ngày càng phổ biến đã thay đổi hành vi của người đọc như thế. Nên báo chí sẽ rất khó khăn. Chúng ta có thể thấy trên thế giới có hàng loạt những vụ sa thải nhân sự trong làng báo ngay sau đợt COVID-19. Có những tờ báo tiếp tục thành công nhưng cũng có những tờ báo rất là khó khăn. Nếu các cơ quan báo chí Việt Nam không chuẩn bị tinh thần trước, nghĩ ra những giải pháp phòng bị ngay lập tức thì lúc khó khăn ập đến sẽ không trở tay kịp. Theo ông, những cơ quán báo chí có cơ cấu nhân sự nhỏ gọn và tạp chí chuyên ngành sẽ đối mặt như thế nào với những vấn đề mà ngay cả các tờ báo lớn cũng đang phải loay hoay tìm cách? Khi mà miếng bánh dành cho những tờ báo nhỏ, tạp chí chuyên ngành lại ngày càngnhỏhơn? - Nền tảng digital là một cuộc chơi không phân biệt lớn nhỏ. Một tờ báo nhỏ hoàn toàn có cơ hội thay đổi ngoạn mục, và một tờ báo lớn cũng chưa chắc đã hưởng được những thành quả của quá khứ để thành công trong hiện tại. Cho nên câu chuyện chuyển đổi số là một cái con đường mà chắc chắn không tờ báo nào có thể đứng lại. Vì tất cả người dùng rồi đây đều sẽ chỉ tung tẩy, dạo chơi trên nền tảng digital thôi. Lúc đó những nền tảng khác nếu không bắt kịp thì sẽ càng ngày càng mất độc giả, khán thính giả. Trongquá trìnhchuyểnđổi số này, mỗi tờ báo đều phải quan tâmhơnđếnmôi trường phát hành nội dung mà đa số người dùng sẽ tồn tại trên đó. Các nghiên cứu về báo chí chỉ ra rằng con đường phát triển của báo chí hiệnnay có hai từ khóa rất quan trọng là Big hay Niche (Lớn hay Ngách). Hoặc là ông phải rất lớn, hoặc là ông phải đi vào thị trường ngách. Big là những cơ quan báo chí cóhàng trăm, hàng ngàn phóng viên, biên tập viên, có mạng lưới bao phủ toàn quốc, hoặc đủ lớn, đủ năng lực để đưa tin về mọi vấn đề: chính trị, văn hóa, kinh tế, thể thao… Bên cạnh đó là xu hướng đi vào Niche. Họ sẽ chọn một mảng mà đang có nhu cầu được biết đến nhưng chưa cóngười cungứng. Trong cuốn sách nói về sáng tạo đổi mới trong báo chí mà chúng tôi làm trong thời gian qua, có rất nhiều mô hình của các tờ báo tuy nhỏ nhưng rất sáng tạo, và duy trì được sự phát triển ổn định. Khi họ đa dạng hóa các nguồn thu, coi mối quan hệ với độcgiả là câuchuyện sống còn thì họ vô cùng vững chắc. Nếu chỉ dựa vào quảng cáo thì nó sẽ biến động rất nhiều, có thể do kinh tế khó khăn, dịch bệnh…khiến các doanh nghiệp phải giảm chi phí cho quảng cáo. Còn nếu chỉ dựa vào bán báo thì các gia đình sẵn sàng cắt tiền mua báo đi để giảm bới chi tiêu khi khó khăn. Các nghiên cứu đề xuất rằngmỗi cơquanbáo chí phải sử dụng ít nhất là 3 phương án tạo nguồn thu khác nhau thì mới có thể ổn định. Chứ nếu chỉ bán báo và quảng cáo thì sẽ rất rủi ro. Nên với các cơ quan báo chí, họ phải rất kiên định để đi theo các ngách của mình. Nếu sốt ruột và phá vỡ định hướng từ đầu, thấy các báo khác làm vấn đề này rồi cũng chạy theo làmdù chẳng liên quan tới tờ báo hoặc không có lợi thế về chuyên gia, thì sẽ rất khó. Tất nhiên là báo chí thế giới sẽ tiếp tục khó khăn, nhưng vị trí, vai trò của báo chí thì không ai có thể phủ nhận được, trong bối cảnh tin tức càng ngày càng hỗn loạn như hiện nay. Có những người đã quay lưng với báo chí, bảo là tôi không tin báo chí nữa, người thì giảm chi tiêu… Nhưng báo chí vẫn là nguồn thông tin rất quan trọng để mọi người bám vào khi họ không thể xác định những thông tin là đúng hay sai. Báo chí phải tạo được niềm tin với độc giả. Độc giả tin tưởng chúng ta, thấy bài viết này trung thực, tin tưởng nhà báo này, tờ báo này có chính kiến rõ ràng thì người ta sẽ tìm tới tờ báo của chúng ta. Khi đó chúng tamới có thể thực hiện được sứ mệnh của mình là nội dung mang tính định hướng cho độc giả và khán thính giả, trong tiếng Anh là navigate, ví như ngọn hải đăng đưa người dùng đi qua cuộc sống hay công việc. Điều quan trọng với những người làm báo là trách nhiệmxã hội rất lớn. Dù chúng ta làm ở cơ quan báo chí lớn hay nhỏ, trên hết vẫn là cung cấp những nội dung dẫn dắt cho xã hội, và có trách nhiệm cho xã hội. - Xin cảm ơn ông về cuộc traođổi này. NGAYNAY.VN 9 TIÊUĐIỂM SỐĐẶCBIỆT
RkJQdWJsaXNoZXIy MTA3Mzg1MA==