Chùa do vị thiền sư khai sơn 300 năm trước

Chùa tọa lạc trên khu đất triền dốc, có diện tích hơn một mẫu, do Thiền sư Thiệt Uyên - Chánh Thông - Chí Bảo khai sơn. Ban sơ chỉ là tre lá, đến nay có khoảng 300 năm.

Vào thập niên đầu thế kỷ thứ XX, nhân dân bổn đạo đồng tình cung thỉnh Hòa thượng Vạn thọ, quê làng Sung Tích, xã Tịnh Long, huyện Sơn Tịnh, về làm trụ trì. Hòa thượng đã kiến thiết chùa xây gạch, nhưng vẫn còn lợp tranh.

Hòa thượng Vạn Thọ viên tịch, Hòa thượng Vĩnh Thừa kế vị trụ trì một thời gian rồi chuyển về hành đạo tại Huế.

Năm 1938, Ngài đệ lục Tổ Thích Diệu Quang, trụ trì Sắc tứ tổ đình Thiên Ấn, hiệp cùng môn phong cử Hòa thượng Thích Huyền Tế, pháp danh Như Long, pháp tự Giải Thuyền, thay thế trụ trì. Ngài Huyền Tế cũng đã trùng tu chùa, lợp ngói ngôi Chánh điện, kiến lập Trai đường, Tăng xá và hướng dẫn tín đồ đi vào sinh hoạt Phật sự có nề nếp.

Năm 1946, một số Tăng sĩ trẻ hưởng ứng lời kêu gọi Toàn quốc kháng chiến, đã lên đường nhập ngũ. Bấy giờ, chùa có phần trống vắng, Phật sự có phần ngưng trệ, nhưng Hòa thượng Huyền Tế vẫn quyết tâm giữ gìn Tam bảo cho đến ngày Hiệp định Genève ký kết, hòa bình lập lại vào năm 1954.

Bên trong chánh điện đang xây dựng của chùa Bảo Lâm hiện nay. Ảnh: Thích Đồng Ân

Năm 1955, Tỉnh hội Phật giáo Tăng già Quảng Ngãi tiếp tục cử Hòa thượng Huyền Tế với vai trò trụ trì chùa Bảo Lâm. Lúc này, Ngài đã tổ chức khai Trường hạ tại đây cho Tăng Ni trong tỉnh, ngoài tỉnh về an cư tu học.

Năm 1965, chiến tranh lan rộng, ảnh hưởng nặng nề ngay trên cả vùng đất chùa, Ngài Huyền Tế và chư Tăng Phật tử phải lánh cư về tạm trú tại chùa Hội Phước, thị xã Quảng Ngãi (nay là TP.Quảng Ngãi). Tưởng một vài năm tình hình sẽ được ổn định, thì vụ thảm sát Sơn Mỹ xảy ra vào ngày 16/3/1968, thôn Mỹ Lai hứng chịu bao sự tang thương, chùa Bảo Lâm rơi vào điêu tàn, đổ nát.

Thảm sát Mỹ Lai

Vào ngày 16/3/1968, quân đội viễn chinh Mỹ đã xả súng xuống thôn Mỹ Lai (nay là làng Sơn Mỹ, xã Tịnh Khê) sát hại 504 thường dân vô tội; trong đó có 182 phụ nữ, 173 trẻ em, 60 cụ già, 89 trung niên, cùng với hàng trăm ngôi nhà, gia súc, lương thực bị đốt sạch, giết sạch.

Thăng trầm, tiếp nối mạng mạch chư tiền bối

Sau 1975, đất nước hòa bình, non sông thu về một mối, Hòa thượng Huyền Tế cùng bổn đạo trở lại chùa xưa, tạm dùng tre lá dựng lại ngôi chùa cũ trên đống hoang tàn đổ nát ấy. Nhưng trước bối cảnh lịch sử ở buổi giao thời, chùa không thể thành tựu như ý nguyện, vì khuôn viên chùa đã sử dụng vào công trình xây dựng trường cấp II Tịnh Khê (nay là trường Trung học cơ sở Võ Bẩm).

Ngôi chùa hiện do Đại đức Đồng Ân - đệ tử Hòa thượng Thích Trí Thắng trụ trì, chăm lo xây dựng.

Tiếp đến, Hòa thượng Huyền Tế viên tịch vào năm 1986, nay chỉ còn di tích cái giếng nước xi măng, bỏ lâu không dùng nằm ở góc tay mặt trước sân trường, và móng cũ của chùa còn nằm sâu dưới nền trường hôm nay.

Vài năm gần đây, bổn đạo địa phương đã có đơn xin phục hồi chùa Bảo Lâm vào các ngày 9/3/2007 và 15/3/2007 lên các cấp thẩm quyền trong tỉnh, tạo điều kiện hoán đổi đất khác để tái thiết lại ngôi chùa đã từng là nơi tu học, đào tạo Tăng tài, đóng góp vào lịch sử Phật giáo xứ Đàng Trong.

Năm 2017, có quyết định thành lập Cơ sở Tôn giáo chùa Bảo Lâm tại núi Đầu Voi được gọi là "Bạch Tượng sơn Bảo Lâm tự", thôn Tư Cung, xã Tịnh Khê. Theo đó, Quyết định về việc thành lập cơ sở Tôn giáo số 029/QĐ-BTS ngày 6/3/2017, đồng thời giao cho Hòa thượng Thích Trí Thắng phụ trách trùng hưng, kiến tạo chùa Bảo Lâm.

Bên cạnh đó, theo Quyết định số 145/QĐ-BTS ngày 15/11/2017, Ban Trị sự tỉnh Quảng Ngãi bổ nhiệm Hòa thượng Thích Trí Thắng trụ trì chùa Bảo Lâm.

"Bạch Tượng sơn Bảo Lâm tự" khi xây dựng xong sẽ là nơi quy hướng tâm linh cho người dân Quảng Ngãi, "âm dương lưỡng lợi".

Chùa Bảo Lâm khởi công xây dựng từ năm 2018. Do vướng đại dịch Covid-19, nên bị gián đoạn, đến nay đang tiến hành từng hạng mục nhỏ, do kinh phí còn nhiều hạn chế. Ảnh: Đồng Ân

Năm ngoái, 2024, sau khi họp môn phong tổ đình, chư tôn thiền đức đã nhất tâm giao chùa Bảo Lâm cho Đại đức Thích Đồng Ân, đệ tử của Hòa thượng Trí Thắng trụ trì, chăm lo công tác xây dựng.

Hiện, ngôi chùa đã dần hình thành, với những công trình chính được xây dựng cơ bản, vẫn còn thời gian dài hoàn thiện nhiều hạng mục. Vị tân trụ trì - Đại đức Đồng Ân - hiện vừa tham gia công tác giảng dạy Trung cấp Phật học tại tỉnh nhà vừa quán xuyến xây dựng, tổ chức khóa tu, hướng dẫn đạo tràng tu tập…

"Ngôi chùa xây dựng hoàn thiện sẽ là nơi quy hướng tâm linh cho người dân địa phương, cũng là biểu tượng về sự bình yên cho mảnh đất tang thương - làng Mỹ Lai năm xưa - nơi những hồn oan nằm xuống được nghe lời kệ kinh, hóa giải oán đối", Đại đức Thích Đồng Ân nói.