Theo truyền thuyết của địa phương, chùa thờ nữ thần linh thiêng trông coi việc điều mưa khiển gió, giúp dân trừ lũ lụt, đem lại mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu nên có tên là chùa Đức Bà làng Đanh, gọi là chùa Bà Đanh như tên gọi ngày nay.

Trong một khuôn viên chùa phủ rợp bóng cổ thụ xưa cũ mà nếu nhìn từ trên không - ở một thế đất tuyệt mỹ ba mặt được ôm bởi sông Đáy, lối độc đạo dẫn vào lại có hai ngõ: một đưa đến chính điện, ngõ kia đến núi Ngọc cận kề Chùa. Ba mặt khu di tích này có dòng sông Đáy bao quanh. Trước cách mạng tháng 8 năm 1945 khu vực chùa Bà Đanh nằm tách ra xa khu dân cư.

Chùa Bà Đanh Di tích lịch sử cấp Quốc gia

Kiến trúc của chùa là quần thể những kiến trúc độc đáo, tinh tế và vô cùng đẹp mắt, điển hình của kiến trúc cổ xưa với những chi tiết chạm khắc tinh xảo. Chùa Bà Đanh là một tổng thể bao gồm nhiều công trình với gần bốn mươi gian đan xen, bổ trợ cho nhau.

Các kiến trúc từ tam quan, hành lang, nhà bái đường đến thượng điện đều được xây đăng đối theo một trục chính ở giữa và độ cao được nâng dần lên từ ngoài vào trong, điểm chốt cuối cùng là nhà thượng điện. Toàn bộ ngôi chùa từ bố cục đến kiến trúc, chạm khắc đều mang đậm phong cách xây dựng cổ truyền của dân tộc.

Theo truyền thuyết, chùa thờ nữ thần linh thiêng trông coi việc điều mưa khiển gió, giúp dân trừ lũ lụt, đem lại mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu nên được gọi là chùa Đức Bà làng Đanh, ngày nay gọi tắt là chùa Bà Đanh

Theo nhân dân địa phương cho biết thì ngôi chùa này được xây dựng từ lâu đời và đã được tu sửa nhiều lần. Các công trình hiện nay đều được xây dựng từ thế kỉ 19 trở lại đây. Trải qua thăng trầm cùng thời gian, đến nay chùa Bà Đanh còn giữ nguyên được nét cổ kính

'Vắng như chùa Bà Đanh’ Chùa có vắng như lời đồn của người dân hay không ?

Chùa Bà Đanh là nơi có núi, có sông nhưng lại vắng vẻ vì xa khu dân cư cho nên mới hiếm người qua lại người dân cũng ít ghé qua viếng chùa. Chùa Bà Đanh chỉ đông đúc hơn đôi chút vào ngày Rằm hay Mồng Một khi mọi người vào lễ, còn ngày thường thì rất vắng vẻ.

Chùa Bà Đanh ngày nay vẫn đẹp lung linh trong vị thế thắng tích bậc nhất đất Bắc trong hệ thống chùa Phật giáo.

Chùa Bà Đanh vắng vẻ, tĩnh mịch nhưng chính sự vắng vẻ, tĩnh mịch này lại tạo nên vẻ đẹp bình yên và thanh khiết cho ngôi chùa mà không phải nơi nào cũng có được

Dù chùa bà Đanh dẫu có vắng vẻ, có phần cô tịch nhưng chính điều đó lại làm nên vẻ đẹp mà những ngôi chùa khác hiếm có được, đó là sự thanh tịnh, yên bình đem đến không khí thanh khiết trong lành cho quý Phật tử đến vãn cảnh.