Một thời Thế Tôn trú tại Veluvana, dạy các Tỳ-kheo:

Có năm nguy hại này, này các Tỳ-kheo, nếu sống quá lâu tại một chỗ. Thế nào là năm?

Xan tham đối với trú xứ, xan tham đối với gia đình, xan tham đối với vật phẩm cúng dường, xan tham đối với công đức, xan tham đối với pháp.

Có năm lợi ích này, này các Tỳ-kheo, nếu sống đồng đều tại mỗi chỗ. Thế nào là năm?Không xan tham đối với trú xứ, không xan tham đối với gia đình, không xan tham đối với vật phẩm cúng dường, không xan tham đối với công đức, không xan tham đối với pháp.

(ĐTKVN, Tăng chi bộ II, chương 5, phẩm Du hành dài, phần Sống quá lâu một nơi, VNCPHVN ấn hành, 1996, tr.725)

Lời bàn:

Một trong những đặc điểm của đời sống chư Tăng là du hành. Không nhà cửa, tài sản, vợ con đã đành, lại không sống lâu ở một nơi nhằm buông xả, tránh dính mắc, luyến ái với mọi thứ. Ngay cả gốc cây mà vị Tăng an trú trong rừng cũng được Thế Tôn khuyến cáo không nên trụ quá ba đêm, huống gì nhà cao cửa rộng, chùa to Phật lớn.

Vì thế, sẽ không ngạc nhiên khi chư Tăng thường hay di chuyển, thay đổi trụ xứ, thong dong với "Một bát cơm ngàn nhà, thân chơi muôn dặm xa, mắt trong xem trần thế, mây trắng hỏi đường qua”.

Con người thích hoài niệm, luyến tiếc quá khứ nên rất khó quên và xả ly những gì mình đã từng dày công vun đắp, gầy dựng, gắn bó và thân thương. Cố nhiên, đó không phải là điều xấu nhưng mến thương, lưu luyến nhiều cũng chưa phải là điều hay, nhất là đối với những ai nguyện hướng đến buông xả, thảnh thơi và tự tại.

Suốt một cuộc đời ta chuyên tâm làm điều thiện như tu niệm, xây chùa, dựng tháp, giáo hóa đồ chúng, với biết bao công đức và phước báo. Rồi trước những thành công cùng với cung kính, ca ngợi, tán dương ấy ta có đủ bản lĩnh và tỉnh táo để vô chấp, khước từ, ra đi không lưu lại dấu vết như "nhạn quá trường không”?

Xây dựng thiện nghiệp vốn cực kỳ khó nhưng từ bỏ nó để đi đến tuyệt cùng buông bỏ cũng chẳng dễ tí nào. Vì thế, có mấy người dám vượt qua “hóa thành” để thong dong về "bảo sở”. Tham ái theo dục vọng tầm thường hay tham ái thiện nghiệp dù khác nhau nhưng xét cho cùng cũng vẫn là tham mà đã là tham thì chưa giải thoát.

Xuất gia là ra đi, một cuộc chia tay, ly tham, khước từ vĩ đại nhất đối với hết thảy: làm tất cả điều thiện, lợi ích mà không chấp thủ (vô tác); không bị dính mắc, trói buộc và buông bỏ tất cả (vô trụ). Vẫn biết "có an cư mới lạc nghiệp” song ý nghĩa đích thực của ở yên (an cư) là trạng thái tâm xa lìa hoàn toàn tham ái và chấp thủ.