Quyết tâm đầu năm

“Năm mới, tôi sẽ bớt lười và sẽ tập thể dục đều đặn”, “Năm nay, tôi sẽ chăm chỉ đọc các cuốn sách tự lực (self-help book) mỗi ngày”, “Năm nay, tôi sẽ ăn kiêng để giảm 5-10kg”, “Tôi quyết tâm ngưng sử dụng bia rượu”…Đó là một vài trong số hàng tá mục tiêu mà nhiều người thường đặt ra đầu năm. Kết quả thường là: Chỉ vài tháng, thậm chí vài tuần sau Tết, các tấm thảm tập gym phủ bụi trong nhà kho; các cuốn sách bị đem ra... chặn cửa; thân thể ngày càng phát tướng. Điều này là minh chứng rõ ràng cho những nghiên cứu chỉ ra rằng, chỉ có 8% số người đặt ra quyết tâm đầu năm có thể giữ nó cho đến cuối năm. Theo thống kê của tờ Business Insider, có tới 80% mục tiêu đầu năm (New Year Resolutions) bị vỡ vụn ngay từ tháng Hai.

Nghiên cứu của Công ty Công nghệ Sinh học 23andMe (Mỹ) cho thấy phụ nữ thường thích đưa ra các mục tiêu, quyết tâm đầu năm nhiều hơn cánh đàn ông. Tuy vậy, đàn ông thường hoàn thành mục tiêu tốt hơn phụ nữ. Tương tự, người già thường kiên nhẫn hơn trong việc theo đuổi những gì họ đang làm.

Các nhà tâm lý học cho biết các quyết tâm đầu năm khó thành hiện thức bởi nhiều người có xu hướng cố làm việc gì đó quá sức mình, từ đó đặt ra những mục tiêu lớn lao, hoành tráng. Nó tạo ra áp lực thực hiện hơn là sự vui vẻ, tự nguyện. Thêm vào đó, kỳ vọng quá cao cộng với sự thiếu kiên nhẫn dẫn tới việc mọi người dễ dàng chán nán và bỏ cuộc. Ngoài ra, nhiều người hay chọn những mục tiêu không mang tính thực tế với mong muốn nhanh chóng trở thành “một con người hoàn toàn khác”. Vấn đề này càng trầm trọng khi chúng ta đua theo các mục tiêu lớn lao không kém của bè bạn và đồng nghiệp, bất chấp việc mỗi người mỗi cảnh.   

Nghiên cứu của Công ty Công nghệ Sinh học 23andMe (Mỹ) cho thấy phụ nữ thường thích đưa ra các mục tiêu, quyết tâm đầu năm nhiều hơn cánh đàn ông. Tuy vậy, đàn ông thường hoàn thành mục tiêu tốt hơn phụ nữ. Tương tự, người già thường kiên nhẫn hơn trong việc theo đuổi những gì họ đang làm.

Theo nghiên cứu của Đại học Scranton (Mỹ), những người đặt mục tiêu/quyết tâm vào đầu năm có cơ hội thay đổi cuộc sống theo chiều hướng tích cực nhiều hơn gấp 10 lần những người không đưa ra các mục tiêu nào đầu năm. Tại Mỹ, mục tiêu năm 2019 được tìm kiếm online nhiều nhất có liên quan các vấn đề sức khỏe cá nhân, trong đó hàng triệu người dân đặt mục tiêu bắt đầu tập thể dục và giảm cân.

Để cuộc sống hạnh phúc và tích cực hơn, ông Conor Neill, giảng viên cấp cao tại trường kinh doanh IESE (Tây Ban Nha) và là Chủ tịch Vistage- tổ chức đào tạo, tư vấn điều hành hàng đầu thế giới, đưa ra 6 mục tiêu trong năm 2019 gồm:

+ Sống có chủ đích mỗi ngày: Để thực hiện điều này, cách đơn giản nhất là bắt đầu ngày mới thật chậm rãi bằng cách hoàn thành một câu ghi trong sổ tay: “Hôm nay tôi sẽ…”.

+ Giảm sử dụng e-mail: Đặt mục tiêu tắt Wifi, không dùng smart-phone, tạm ngưng kiểm tra e-mail trong vòng 1 giờ để tập trung cho một công việc quan trọng nào đó.

+ Lên danh sách “những việc không làm”: Năm mới, nhiều người thường lập danh sách “những việc phải làm”. Tuy nhiên, khi cuộc sống ngày càng bận rộn, chúng ta nên lập thêm danh sách “những việc không làm” để hạn chế tiêu phí năng lượng vào những điều tiêu cực. Mỗi sáng, bạn có thể lập bảng Yêu/Ghét, cố gắng ghi thêm nhiều điều vào cột Yêu và xóa bớt ở cột Ghét.

+ Xây dựng những mối quan hệ bền vững: Nếu trong năm có lúc cảm thấy buồn chán, bạn hãy tới giúp đỡ ai đó. Đây là cách giúp bạn hạnh phúc lập tức và xây dựng được các mối quan hệ bền chặt.

+ Học hỏi nhiều hơn: Nếu bạn là người thông minh nhất trong số những người ngồi trong phòng, cần đi tới một căn phòng khác để học hỏi. Một trong những câu hay nhất giúp bạn học hỏi là “Hãy nói cho tôi biết nhiều điều hơn nữa”.

+ Tiết kiệm tiền: Khá nhiều người không thể hoàn thành các mục tiêu/quyết tâm đầu năm bởi gặp khó khăn về tài chính. Do vậy, cần tiết kiệm để biến những giấc mơ cuộc đời thành hiện thực. Khảo sát về mục tiêu đầu năm 2019 do công ty dịch vụ tài chính Fidelity Investment tiến hành cho thấy gần 1/3 người Mỹ tham gia khảo sát cho biết có ý định lập mục tiêu tài chính năm nay, tăng so với tỷ lệ 27% năm 2018. Theo đó, 48% người Mỹ đặt mục tiêu tiết kiệm nhiều hơn, 29% muốn giảm được nợ và 15% cố gắng tiêu ít hơn.

Cuối cùng, theo chuyên gia Conor Neill, trong năm 2019, các cá nhân và doanh nghiệp cần đặt mục tiêu đảm bảo an ninh mạng một cách nghiêm túc. Thực tết trong năm 2018, rất nhiều doanh nghiệp thế giới đã bị tin tặc tấn công, bị mất dữ liệu và ngưng trệ hoạt động trong nhiều giờ, thậm chí nhiều ngày.

Để đạt các mục tiêu lớn, tính tự chủ và ý chí được coi là “chìa khóa” quan trọng nhất. Từ những năm 60 – 70 của thế kỷ trước, nhà tâm lý học Walter Mischel từng thực hiện một nghiên cứu nổi tiếng: Cho một nhóm trẻ bốn tuổi ở một mình trong phòng và đưa ra hai lựa chọn, hoặc là được ăn 1 chiếc kẹo dẻo đặt trước mặt ngay lập tức hoặc chờ thêm 15 phút nữa sẽ được ăn 2 chiếc kẹo. Kết quả là những đứa trẻ biết chờ đợi với khả năng tự chủ cao nhất thì khi trưởng thành đạt thành công hơn trong học tập, có sức khỏe tốt và hôn nhân hạnh phúc hơn.

 Khi không hoàn thành mục tiêu năm trước, nhiều người biện minh: “Tự chủ, ý chí không phải thế mạnh của tôi. Đó chính là vấn đề của tôi”. Nhưng theo nghiên cứu khoa học, sự tự chủ và ý chí không phải là yếu tố may mắn chỉ vài người sở hữu ngay khi sinh ra. Nó là kỹ năng cần phải rèn luyện. Frank Rayan – chuyên gia tư vấn tâm lý người Mỹ và là tác giả cuốn sách tự lực “Ý chí cho những người ngờ nghệch nhất “ (Willpower for Dummies) – khẳng định: “Ý chí của chúng ta thay đổi theo động lực của chúng ta trong từng tình huống. Mọi người đều có thể học cách sử dụng ý chí hiệu quả hơn”. Vì thế, thậm chí nếu không có ý định làm mới bản thân trong năm mới, bạn vẫn nên nuôi dưỡng, trau dồi ý chí và tính tự chủ.

Ngoài ý chí và sự tự chủ, một vài bí-kíp để đạt được mục tiêu trong năm gồm:

+ Lập kế hoạch: Theo khảo sát của Tạp chí Tâm lý học Sức khỏe Anh, 91% người lập kế hoạch về thời gian và địa điểm tập thể dục đã thành công trong việc đạt được mục tiêu đề ra. Thực tế, việc lập kế hoạch rất quan trọng bởi nó giúp não xây dựng “bản đồ nhận thức” về cách đạt mục tiêu. Bạn có thể tuyên bố :”Năm nay tôi sẽ viết một cuốn tiểu thuyết”, “Tôi sẽ tham gia cuộc chạy bán marathon”. Nhưng những tuyên bố kiểu này không mang lại cho não điều gì để biến quyết tâm thành hiện thực. Đó mới là ý tưởng, không phải kế hoạch. Kế hoạch cụ thể phải là: “Tôi sẽ dậy 6h30 từ sáng thứ hai đến sáng thứ sáu và viết khoảng 500 từ cho cuốn tiểu thuyết trước khi đi làm”, hoặc “Tôi sẽ đăng ký 10 buổi học yoga và tới lớp vào 6h chiều mỗi Thứ Hai”.

+ Tạo mục tiêu đơn giản: Các quyết tâm đầu năm thường chung chung, phức tạp, không rõ ràng về mặt thời gian thực hiện. Vậy nên thay vì một mục tiêu lớn lao, hãy chia thành các mục tiêu nhỏ, thật cụ thể và có thời hạn chót hoàn thành (deadline), dựa trên tiêu chí kế hoạch SMART- S: Specific (cụ thể), M: Measurable (đo lường được), A: Achievable (có thể đạt được), R: Realistic (thực tế), T: Time-bound (có thời gian, thời hạn cụ thể). Năm 2012, nhà khoa học hành vi thuộc Đại học Stanford, BJ Fogg, đã trình bày cách hiệu quả nhất để hình thành những thói quen mới. Theo đó, bạn nên đặt ra mục tiêu đơn giản cho mỗi ngày đầu tiên, sau đó nâng dần mức độ khó. Do dễ thực hiện, bạn có thể theo đuổi mục tiêu bất chấp động lực có lúc tăng, lúc giảm. Ví dụ, nếu bạn muốn có vóc dáng vừa vặn nhưng trước đó chưa từng hít đất được lần nào thì việc đặt ngay mục tiêu hít đất 10 lần/ngày là rất khó thực hiện và dễ nản. Trước tiên, hãy cố gắng hít đất 01 cái khi ra khỏi giường vào mỗi buổi sáng. Tương tự, đặt mục tiêu tới phòng tập gym 3-4 ngày/tuần sau khi đã tập luyện đều đặn ít nhất 1 ngày/tuần trước đó. Trong tháng đầu tiên của năm mới, đặt mục tiêu chỉ uống 2 chén rượu vào ngày cuối tuần trước khi giảm dần bia rượu trong các tháng tiếp theo… Đó là cách biến việc tập luyện thành thói quen.

+ Không ồn ào: Đầu năm, nhiều người có thói quen tuyên bố về các quyết tâm/mục tiêu mới của mình trên các trang mạng xã hội hoặc trong các cuộc tụ tập chè chén vui Xuân. Tuy nhiên, các nghiên cứu cho thấy khi nói với mọi người về tham vọng của mình, chúng ta thường có cảm giác đắc thắng như đã hoàn thành xong việc, trong khi thực tế chưa bắt tay làm gì cả. Điều này dễ làm tiêu tan sớm động lực của chúng ta. Thay vì kể lể với nhiều người, chỉ nên tâm sự về các quyết tâm của mình cho vài người thân trong gia đình hoặc bạn đáng tin cậy. Sự động viên, khuyến khích của họ là rất quý giá, nhất là khi hành vi của họ có thể ảnh hưởng tới quyết tâm của ta. Ví dụ, có thể tâm sự với người bạn thân chăm chỉ thể dục rằng lý do bạn sẽ vắng mặt trong một số buổi gặp mặt bè bạn trong năm tới là phải tới phòng tập gym.

+ Tự thưởng: Các nghiên cứu khoa học gần đây cho thấy những thay đổi như giảm cân, ăn kiêng không phải là các hoạt động tạo ra nhiều cảm giác thích thú. Chính vì vậy, ngay khi đạt được những tiến bộ nhất định trong việc thực hiện mục tiêu, cần tự thưởng cho bản thân. Việc kết hợp với phần thưởng tức thì sẽ đánh lừa cảm giác của não bộ, giúp chúng ta gắn bó với những sự thay đổi nêu trên lâu dài hơn.

Có thể nói, dù mục tiêu của năm 2019 khó khăn đến thế nào thì cũng không nên trì hoãn mà phải bắt tay hành động ngay.