Vào ngày 3/3 âm lịch hàng năm, ở nhiều nơi trên đất nước ta, người dân có tập quán ăn Tết Hàn thực. Theo nghĩa chữ Hán "Hàn" là lạnh, "thực" là ăn; "Tết Hàn thực" là tết ăn đồ lạnh. Tương truyền phong tục này có nguồn gốc từ Trung Quốc theo một câu chuyện ly kỳ truyền tụng nhiều đời.
Điển tích của người Trung Quốc nhằm tưởng nhớ ông Giới Tử Thôi nhưng khi du nhập sang Việt Nam thì dân ta đã biến ngày Tết này thành một dịp để tưởng nhớ gia tiên, tiền tổ thể hiện đạo lý uống nước nhớ nguồn của dân tộc.
 |
Tết Hàn thực vào ngày mùng 3 tháng 3 âm lịch hàng năm là ngày lễ mọi người thường cúng bánh trôi, bánh chay dâng lên tổ tiên. |
Theo phong tục xưa của Trung Quốc: vào tiết Hàn Thực mùng 3/3 ÂL mọi người không nổi lửa mà chỉ ăn đồ nguội đã chuẩn bị sẵn từ hôm trước.
Ngày nay, người Việt Nam vào tiết Hàn Thực vẫn nổi lửa nấu nướng bình thường và thường làm bánh trôi bánh chay để tượng trưng cho tết Hàn Thực. Chính vì vậy ngày Tết Hàn Thực này còn được gọi là Tết Bánh Trôi - Bánh Chay.
Tùy vào phong tục tập quán, văn hóa của từng vùng miền mà cách bài trí mâm lễ khác nhau. Nhưng tựu chung lại vào ngày này, mâm cúng của người Việt chắc chắn phải có những lễ vật sau: Hương, hoa, trầu cau và 5 (hoặc 3 bát) bánh trôi, 5 (3 bát) bánh chay dâng lên bàn thờ.
Văn khấn tết Hàn thực
Nam mô A Di Đà Phật (3 lần).
Con lạy chín phương trời, mười phương Phật, chư Phật mười phương. Con kính lạy Hoàng thiên hậu thổ, chư vị tôn thần. Con kính lạy ngài bản cảnh thành hoàng, ngài bản xứ thổ địa, ngài bản gia táo quân cùng chư vị tôn thần.
Con kính lạy cao tằng tổ khảo, cao tằng tổ tỷ, thúc bá, đệ huynh, cô di, tỷ muội họ nội họ ngoại.
Tín chủ chúng con là…
Ngụ tại…
 |
Ngày nay, người Việt Nam vào tiết Hàn Thực thường làm bánh trôi bánh chay để tượng trưng cho tết Hàn Thực. |
Hôm nay là ngày …. (đọc ngày theo âm lịch) gặp tiết Hàn Thực, tín chủ chúng con cảm nghĩ thâm ân trời đất, chư vị tôn thần, nhớ đức cù lao tiên tổ, thành tâm sắm lễ, quả cau lá trầu, hương hoa trà quả, đốt nén tâm hương, dâng lên trước án. Chúng con kính mời ngài bản cảnh thành hoàng chư vị đại vương, ngài bản xứ thần linh thổ địa, ngài bản gia táo quân, ngũ phương, long mạch, tài thần giáng lâm trước án chứng giám lòng thành thụ hưởng lễ vật.
Chúng con kính mời các cụ tổ khảo, tổ tỷ, chư vị hương linh gia tiên nội ngoại họ… (họ của gia chủ) cúi xin thương xót cho con cháu giáng về chứng giám tâm thành thụ hưởng lễ vật.
Tín chủ con lại kính mời các vị vong linh các vị tiền chủ, hậu chủ ngụ trong nhà này, đất này đồng lâm án tiền, đồng lai âm hưởng, phù hộ cho toàn gia chúng con luôn luôn mạnh khỏe, mọi sự bình an, vạn sự tốt lành, gia đình hòa thuận, trên bảo dưới nghe.
Nam mô A Di Đà Phật (3 lần).
(Theo sách Văn khấn nôm tại nhà – Tập văn cúng gia tiên do Đại đức Thích Quảng Định hiệu đính (Nxb Văn hóa thông tin phát hành).
Minh Châu (t/h)
Xem thêm:
