Một trong những trường y tế nổi tiếng nhất thế giới là Harvard School of Public Health sẽ đổi tên thành "Harvard T. H. Chan School of Public Health". Việc đổi tên để ghi nhận món quà 350 triệu USD mà ông Gerald Chan tặng cho Trường. Ông Chan là người gốc Hồng Kông và một cựu sinh viên của Trường vào thập niên 1970. Sự kiện này làm tôi suy nghĩ đến các "đại gia" Việt Nam …
 |
Đại gia Việt Nam thích chi tiền xây nhà cửa hoành tráng, xây nhà cho chó và mèo ở, hoặc mua tàu và xe đắt tiền đi dạo mát, chứ không mặn mà với giáo dục. |
Harvard dĩ nhiên không phải là đại học duy nhất đổi tên trường theo tên của người cho tiền. Ở Mĩ và vài nước phương Tây, các đại học có "truyền thống" theo tôi là rất hay: họ thường lấy tên của nhà từ thiện, nhà mạnh thường quân đặt tên lab, building, thậm chí tên trường. Ở Úc, Viện Garvan của tôi mới xây xong một trung tâm ung thư rất hoành tráng và hiện đại, và họ đặt tên là The Kinghorn Cancer Centre để ghi nhận đóng góp của triệu phú Kinghorn, người cho tiền (một phần) để xây.
Theo một bài báo trên JAMA đã có 15 trường y ở Mĩ đổi tên để ghi nhận đóng góp của ân nhân. Trường nơi tôi có thời gắn bó là WSU School of Medicine nay đổi thành Boonshoft School of Medicine, vì đại gia Boonshoft cho Trường 28.5 triệu USD. Trường y khá nổi tiếng là Brown University School of Medicine đổi tên thành Warren Alpert Medical School do nhận 100 triệu USD từ tỉ phú Warren Alpert, người khởi đầu sự nghiệp là buôn bán khăn tắm. Nhưng số tiền mà ông Chan cho Harvard phải nói là rất … ấn tượng. Ông cho Harvard 350 triệu USD! Thật ra, tên trường là tên của cha ông (đã quá cố), chứ không phải tên của ông. Ông Chan làm giàu nhờ kinh doanh địa ốc.
Nhưng cũng có trường hợp khó xử vì tên của ân nhân không được kính trọng mấy. Ví dụ như Wake Forest University School of Medicine được đổi tên thành Bowman Gray School of Medicine để ghi nhận đóng góp của ông Bowman. Chỉ có "phiền" một chút vì ông này là chủ tịch tập đoàn sản xuất thuốc lá R J Reynolds. Chẳng lẽ một trường y mà lấy tên của một ông trùm sản xuất thuốc lá? Nghe kì quá. Thế là họ âm thầm quay lại tên cũ Wake Forest University School of Medicine. Chẳng biết ông Bowman nghĩ gì sau sự đổi tên này.
Ở trên, tôi có nói là cách đặt tên trường này làm tôi liên tưởng đến các đại gia VN. Theo tôi biết thì chưa có một đại gia VN nào chi tiền cho một đại học để lập một trường y hay phân khoa, dù họ không phải là không có khả năng tài chính. Không giống như các đại gia Hồng Kông và Mĩ (thường hay tài trợ lớn cho nghiên cứu khoa học và cho giáo dục), các đại gia VN có vẻ thích xây nhà cửa hoành tráng, xây nhà cho chó và mèo ở, hoặc mua tàu và xe đắt tiền đi dạo mát, chứ không mặn mà với khoa học và giáo dục.
Tôi tự hỏi tại sao họ không mặn mà chi tiền cho khoa học và giáo dục?
GS Nguyễn Văn Tuấn
