Kinh tế Việt Nam là điểm sáng trong bức tranh toàn cầu
Nhìn lại một năm qua, nền kinh tế tiếp tục bị "bủa vây" bởi những khó khăn từ sự xung đột địa chính trị giữa các nước, lạm phát neo cao và thương mại và đầu tư toàn cầu sụt giảm… Tuy vậy, kinh tế Việt Nam vẫn vượt qua các "cơn gió ngược", trở thành điểm sáng tăng trưởng kinh tế trong khu vực. Theo Bộ trưởng, nguyên nhân nào tạo nên kết quả tích cực này? Và cảm nhận của Bộ trưởng lúc này ra sao?
Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng: Từ đầu năm 2023, trong bối cảnh tình hình thế giới, khu vực biến động phức tạp, khó lường, nhiều khó khăn, thách thức, nền kinh tế nước ta đã vững vàng vượt qua khó khăn, thách thức, tiếp tục đạt được nhiều kết quả quan trọng, khá toàn diện trên các lĩnh vực và là điểm sáng trong bức tranh toàn cầu.
Những kết quả đạt được đó là nhờ sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, sự đồng lòng, nỗ lực phấn đấu của người dân, doanh nghiệp dưới sự lãnh đạo của Đảng; sự phối hợp, đồng hành của Quốc hội, các cơ quan trong hệ thống chính trị; sự chỉ đạo, điều hành quyết liệt, đồng bộ của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ; sự đoàn kết, phối hợp chặt chẽ của các cấp, ngành, địa phương. Nước ta đã ứng phó, thích ứng hiệu quả, khá thành công với bối cảnh, tình hình mới, được các tổ chức quốc tế, tổ chức xếp hạng tín nhiệm đánh giá cao.
Cụ thể, chúng ta đã nắm chắc tình hình thực tiễn, phản ứng chính sách chủ động, kịp thời, đúng thời điểm, linh hoạt, hiệu quả; kiên định, bản lĩnh, không dao động trước thách thức, khó khăn; chuyển hướng trọng tâm kịp thời trong chỉ đạo, điều hành phát triển kinh tế-xã hội, thúc đẩy tăng trưởng gắn với duy trì ổn định kinh tế vĩ mô; nỗ lực của doanh nghiệp, người dân để ứng phó, thích ứng từ bối cảnh, tình hình mới của thế giới, khu vực và trong nước.
Cùng với đó, từng bước khơi thông, huy động và sử dụng hiệu quả các nguồn lực, nhất là các động lực, mô hình tăng trưởng mới theo xu thế phát triển; đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công; chủ động tìm kiếm, tranh thủ cơ hội hợp tác, xu hướng dịch chuyển dòng vốn đầu tư, chuỗi cung ứng trong khu vực, toàn cầu để thu hút các dự án quy mô lớn, hiện đại trong ngành chế biến, chế tạo, các ngành, lĩnh vực công nghiệp mới.
Các yếu tố quan trong nữa là nước ta luôn tập trung xây dựng, hoàn thiện thể chế đáp ứng yêu cầu thực tiễn. Tiếp tục chấn chỉnh, siết chặt kỷ luật, kỷ cương hành chính nhà nước; tăng cường đôn đốc, kiểm tra, giám sát; kiên quyết, kiên trì đấu tranh phòng, chống tham nhũng.
Trong công tác tham mưu xây dựng chính sách và tổ chức thực hiện, quản lý, điều hành phát triển kinh tế-xã hội luôn lấy con người là trung tâm, chủ thể, là nguồn lực quan trọng nhất, vừa là động lực, vừa là mục tiêu của sự phát triển; ưu tiên bố trí nguồn lực cho phát triển con người, văn hóa, xã hội; đẩy mạnh truyền thông chính sách, góp phần tạo đồng thuận xã hội, củng cố niềm tin trong nhân dân.
Để tiếp tục phát huy kết quả đạt được trong năm 2023, thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế-xã hội năm 2024, ngay trong những ngày đầu tiên của năm 2024, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 01/NQ-CP để chỉ đạo, yêu cầu các cấp, các ngành tiếp tục đoàn kết, nỗ lực tối đa, hành động quyết liệt, hiệu quả, sáng tạo hơn, quán triệt tinh thần chủ đề "Kỷ cương, trách nhiệm; chủ động, kịp thời; tăng tốc, sáng tạo; hiệu quả, bền vững", tập trung triển khai đồng bộ các nhiệm vụ, giải pháp nhằm thực hiện thắng lợi, đạt kết quả cao nhất các mục tiêu kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội năm 2024 đã được Trung ương Đảng, Bộ Chính trị, Quốc hội quyết nghị.
Năm 2024, thách thức nhiều hơn thời cơ
Quốc hội đặt mục tiêu tăng trưởng năm 2024 trong khoảng 6-6,5%. Đây được xem là mục tiêu tương đối cao, đặc biệt trong bối cảnh nền kinh tế còn nhiều khó khăn. Vậy theo Bộ trưởng, đâu sẽ thuận lợi, đâu là khó khăn trong năm tới?
Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng: Năm 2024, dự báo nước ta tiếp tục có nhiều khó khăn, thách thức đan xen với thuận lợi, thời cơ, nhưng khó khăn, thách thức nhiều hơn.
Về thuận lợi, quy mô, tiềm lực của nền kinh tế không ngừng được mở rộng qua gần 40 năm Đổi mới; nước ta đã tích lũy được nhiều kinh nghiệm quản lý, ứng phó với những biến động của tình hình thế giới, khu vực, nhất là trong giai đoạn đại dịch COVID-19, được các tổ chức quốc tế, tổ chức xếp hạng tín nhiệm toàn cầu, doanh nghiệp lớn toàn cầu ghi nhận, đánh giá cao, năng lực quản trị xã hội không ngừng được nâng lên. Đây là nền tảng quan trọng để nước ta tiếp tục ứng phó, thích ứng hiệu quả với những khó khăn, thách thách mới, nhất là những vấn đề bất ngờ phát sinh.
Các yếu tố nền tảng về thể chế, hạ tầng, nguồn nhân lực, khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo... tiếp tục được nâng lên, nhất là Quốc hội đã thông qua Luật Đất đai (sửa đổi), Luật Tổ chức tín dụng (sửa đổi) tại kỳ họp đầu năm 2024, từng bước đáp ứng tốt hơn yêu cầu phát triển đất nước và thực tiễn phát sinh.
Nhất là, chúng ta đã hoàn thành, đưa vào sử dụng khoảng 1.900 km đường cao tốc, trong đó riêng năm 2023 là 475 km đường cao tốc, các tuyến đường ven biển, liên vùng, mở ra không gian phát triển mới cho cả nước, vùng và địa phương.
Thể chế liên kết vùng có bước đột phá rõ nét, cũng như đã cơ bản hoàn thành công tác quy hoạch, xác định định hướng phát triển và thu hút đầu tư vào các ngành, lĩnh vực ưu tiên, nhằm phát huy hiệu quả tiềm năng, lợi thế của từng vùng, từng địa phương.
Bên cạnh đó, Trung tâm Đổi mới sáng tạo quốc gia cũng đã được khánh thành, là động lực quan trọng để thúc đẩy đổi mới sáng tạo, hình thành hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc gia, khởi nghiệp sáng tạo của đất nước trong tương lai.
Đồng thời, hoạt động đối ngoại, ngoại giao cấp cao, ngoại giao kinh tế là điểm sáng nổi bật, đạt được những thành tựu quan trọng, có ý nghĩa lịch sử. Đặc biệt là, đã tiếp đón thành công chuyến thăm của Tổng thống Mỹ Joe Biden, chuyến thăm của Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Trung Quốc Tập Cận Bình; nâng tầm quan hệ với Mỹ lên Đối tác Chiến lược toàn diện vì hòa bình, hợp tác và phát triển, Nhật Bản lên Đối tác Chiến lược toàn diện. Qua đó, mở ra cơ hội mới, thời cơ và thuận lợi mới trong hợp tác phát triển trên nhiều lĩnh vực kinh tế, các ngành công nghiệp mới, như chip, bán dẫn, văn hóa, khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, đào tạo nhân lực chất lượng cao…
Tuy nhiên, khó khăn, thách thức phải đối mặt vẫn còn rất lớn. Năm 2024, rủi ro tiềm ẩn từ môi trường chính trị-kinh tế thế giới vẫn còn hiện hữu và tiếp tục tác động tiêu cực lên triển vọng phục hồi tăng trưởng kinh tế của Việt Nam.
Cạnh tranh chiến lược các nước lớn ngày càng gay gắt hơn, xung đột tại Ukraine và dải Gaza nhiều khả năng còn kéo dài làm gia tăng tình trạng phân mảnh địa chính trị, địa kinh tế. Khu vực châu Á-Thái Bình Dương và Ấn Độ Dương, trong đó có Đông Nam Á, tiếp tục là động lực tăng trưởng toàn cầu, nhưng vẫn tiềm ẩn nhiều bất ổn, "điểm nóng" khó lường, đe dọa đến môi trường hòa bình và ổn định của khu vực.
Tăng trưởng kinh tế, thương mại, đầu tư toàn cầu tiếp tục xu hướng giảm. Lạm phát, chính sách tiền tệ của một số nền kinh tế lớn còn chứa đựng yếu tố bất định. Các nước đẩy nhanh việc thực thi, "pháp lý hóa" các tiêu chuẩn, tiêu chí mới về thương mại và đầu tư quốc tế, tạo sức ép thực thi trên toàn cầu, tác động đến khả năng cạnh tranh của các nước đang phát triển, trong đó có Việt Nam, yêu cầu các nước phải có điều chỉnh, thích ứng cả trong ngắn hạn và dài hạn.
Các vấn đề an ninh truyền thống, phi truyền thống, nhất là dịch bệnh, thiên tai, biến đổi khí hậu, an ninh nguồn nước, an ninh lương thực, an ninh năng lượng… sẽ tiếp tục phức tạp, gay gắt hơn, ngày càng tác động mạnh, nhiều mặt, có thể đe dọa nghiêm trọng đến sự ổn định, bền vững của thế giới, khu vực và đất nước ta...
Diễn biến bất lợi của thế giới, khu vực sẽ tiếp tục tác động mạnh đến hoạt động sản xuất kinh doanh, sản xuất công nghiệp, xuất nhập khẩu, thu hút đầu tư… của nước ta. Cơ cấu cầu thế giới thay đổi theo hướng tới "tiêu dùng xanh" tạo ra thách thức không nhỏ đối với các sản phẩm của Việt Nam trong việc đáp ứng các yêu cầu về tiêu chuẩn, nguồn gốc xuất xứ… từ đó tham gia sâu vào chuỗi giá trị mới.
Cùng với đó, thách thức đối với liên kết vùng sẽ còn phức tạp nếu không sớm xác định và triển khai các biện pháp đặc thù nhằm phát huy lợi thế của từng vùng, từng ngành và từng địa phương. Sản xuất kinh doanh, đời sống của một bộ phận người dân còn khó khăn. Sức chống chịu của doanh nghiệp bị bào mòn, cộng hưởng với những khó khăn, thách thức mới từ đầu năm 2023 đến nay. Nhà ở xã hội, nhà ở cho công nhân còn khó khăn.... Thiên tai, hạn hán, bão lũ, biến đổi khí hậu có thể phức tạp hơn, tác động ngày càng mạnh tới các hoạt động kinh tế, xã hội, trong đó có sản xuất lương thực, cấp nước cho phát điện, sản xuất, chăn nuôi… Các vấn đề an ninh mạng, an ninh lương thực, an ninh năng lượng, dịch bệnh... luôn thường trực, diễn biến khó lường hơn.
Động lực và giải pháp trong tâm trong năm 2024
Như Bộ trưởng nhận định, tình hình kinh tế, chính trị thế giới được dự báo tiếp tục diễn biến phức tạp, khó lường và tiếp tục là một năm khó khăn đối với kinh tế trong nước. Xin Bộ trưởng cho biết các động lực và giải pháp để thực hiện thành công các mục tiêu phát triển kinh tế-xã hội và hỗ trợ doanh nghiệp phục hồi?
Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng: Theo tôi, để hoàn thành thắng lợi mục tiêu phát triển kinh tế-xã hội năm 2024, thực hiện đạt kết quả cao nhất các mục tiêu phát triển 5 năm 2021-2025, các bộ, ngành, địa phương cần tập trung thực hiện hiệu quả, toàn diện các nghị quyết, kết luận của Trung ương Đảng, Bộ Chính trị, Quốc hội, Nghị quyết số 01/NQ-CP, số 02/NQ-CP, Chương trình phục hồi và phát triển KTXH, 03 CTMTQG, chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ... và cần lưu ý một số nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm.
Thứ nhất, ưu tiên thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, giữ vững ổn định vĩ mô, kiểm soát lạm phát, bảo đảm các cân đối lớn. Tập trung vào 3 động lực tăng trưởng; làm mới các động lực tăng trưởng cũ và khai thác hiệu quả các động lực tăng trưởng mới. Chủ động tham mưu, ban hành và thực hiện đồng bộ, linh hoạt, hiệu quả các giải pháp, chính sách tài khóa, tiền tệ, thương mại... để hỗ trợ doanh nghiệp, sản xuất kinh doanh.
Theo đó, về tài khóa, cần thực hiện tốt các chính sách đã được Quốc hội thông qua, cấp có thẩm quyền ban hành; theo dõi diễn biến, tình hình trong và ngoài nước, hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp để có giải pháp phù hợp; nghiên cứu tiếp tục thực hiện các chính sách miễn, giảm, gia hạn thuế, phí lệ phí.
Vốn đầu tư công tiếp tục là động lực quan trọng cho tăng trưởng, hỗ trợ đầu ra cho nhiều ngành, lĩnh vực. Trong năm 2024, tiếp tục tập trung chỉ đạo, đôn đốc, tháo gỡ hiệu quả, kịp thời khó khăn, vướng mắc để đẩy nhanh tiến độ thực hiện và giải ngân vốn đầu tư công ngay từ đầu năm, đặc biệt là các dự án trọng điểm, quan trọng quốc gia, đường cao tốc, liên vùng, ven biển và các chương trình mục tiêu quốc gia; phấn đấu giải ngân trên 95% kế hoạch được giao.
Về thương mại và du lịch, kịp thời thông tin về thị trường, hỗ trợ doanh nghiệp đáp ứng nhanh các tiêu chuẩn mới của nước đối tác xuất khẩu, khai thác hiệu quả các thị trường lớn, tiềm năng, các FTA đã ký kết, FTA với Israel; tạo thuận lợi tối đa cho doanh nghiệp trong thực hiện thủ tục thông quan hàng hóa; tăng cường đàm phán, trao đổi thông tin, kịp thời hỗ trợ doanh nghiệp thông quan hàng hóa qua cửa khẩu Trung Quốc.
Đẩy nhanh đàm phán, ký kết Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện Việt Nam-UAE, các FTA với Brazil, Khối thị trường chung Nam Mỹ (MERCOSUR)..., khai thác thị trường thực phẩm Halal để mở rộng thị trường xuất khẩu.
Thứ hai, thực hiện quyết liệt, hiệu quả 3 đột phá chiến lược về thể chế, hạ tầng và nguồn nhân lực.
Thứ ba, thực hiện hiệu quả, thực chất cơ cấu lại nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng, nâng cao năng suất lao động, chất lượng, sức cạnh tranh; tăng cường ứng dụng khoa học công nghệ, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, đẩy mạnh phát triển các mô hình kinh tế mới, thương mại điện tử, thương mại biên giới. Phục hồi, phát triển mạnh các ngành công nghiệp, nhất là công nghiệp chế biến, chế tạo, sản xuất chíp bán dẫn; thúc đẩy phát triển, hội nhập thị trường tín chỉ carbon.
Thứ tư, phát triển toàn diện các lĩnh vực văn hóa, xã hội, gắn kết hài hòa với phát triển kinh tế; bảo đảm an sinh xã hội, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân.
Thứ năm, tăng cường, củng cố tiềm lực quốc phòng, an ninh, bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất toàn vẹn lãnh thổ; bảo đảm an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội, nhất là các mục tiêu, công trình trọng điểm, các sự kiện chính trị, văn hóa, xã hội quan trọng, không để bị động, bất ngờ trong mọi tình huống.
Thứ sáu, thực hiện đồng bộ, toàn diện, hiệu quả các hoạt động đối ngoại, hội nhập quốc tế. Khẩn trương cụ thể hóa kết quả làm việc của lãnh đạo cấp cao với các đối tác, những thắng lợi trong công tác đối ngoại, ngoại giao kinh tế năm 2023. Đẩy mạnh ngoại giao kinh tế phục vụ cơ cấu lại nền kinh tế, thu hút đầu tư nước ngoài chất lượng cao, nhất là các lĩnh vực mới, mang tính đột phá. Chủ động, tích cực tham gia các diễn đàn đa phương; nâng cao vị thế, uy tín đất nước trên trường quốc tế.
Trân trọng cảm ơn Bộ trưởng!
