Trong không khí trang nghiêm, các đại biểu và đông đảo nhân dân, du khách thập phương đã ôn lại lịch sử, thân thế, sự nghiệp của Tướng quân Phạm Ngũ Lão, thành kính dâng hương tri ân, tưởng nhớ công đức lớn lao của Tướng quân trong sự nghiệp chống giặc ngoại xâm, bảo vệ đất nước.
Theo thần tích, Phạm Ngũ Lão sinh năm Ất Mão (1255) tại làng Phù Ủng (nay thuộc huyện Ân Thi). Ông là một trong những vị tướng xuất sắc, bách chiến bách thắng. Đáng kể nhất, ông là người đan sọt, được Hưng Đạo Vương trọng dụng, Phạm Ngũ Lão hai lần góp công đánh thắng giặc Nguyên - Mông. Sau này, khi phò tá ba đời Vua nhà Trần, Phạm Ngũ Lão liên tiếp lập chiến công, nhiều lần đánh dẹp quân Ai Lao và quân Chiêm Thành cũng như các tù trưởng phản loạn nơi biên giới. Danh tiếng Tướng quân Phạm Ngũ Lão khiến giặc luôn khiếp sợ, uy danh của ông vang xa.
Tài năng, đức độ, công lao và uy tín của Tướng quân Phạm Ngũ Lão đã đi vào lịch sử và được nhân dân các thế hệ tôn thờ. Di tích lịch sử - văn hóa Đền Phù Ủng trải trên không gian rộng của làng, trong đó có đền thờ được lập ngay trên nền nhà cũ của gia đình ông. Trong quần thể di tích có lăng Phạm Tiên Công (thân sinh Phạm Ngũ Lão), đền Nhũ mẫu (mẹ nuôi Phạm Ngũ Lão), đền Tĩnh Huệ công chúa (con gái Phạm Ngũ Lão)…Năm 1988, Đền Phù Ủng được công nhận là Di tích lịch sử - văn hóa cấp quốc gia. Hằng năm, nhân dân địa phương lấy ngày 11 tháng Giêng Âm lịch (ngày Tướng quân Phạm Ngũ Lão ra quân đánh giặc) để tổ chức Lễ hội truyền thống, tưởng nhớ công lao của vị tướng tài ba, người anh hùng đã góp phần cùng triều đình nhà Trần đánh thắng quân xâm lược Nguyên Mông, khẳng định những giá trị lịch sử to lớn và khơi dậy niềm tự hào quê hương. Lễ hội không chỉ là dịp tưởng nhớ công lao của Tướng quân Phạm Ngũ Lão, mang đậm giá trị văn hóa sâu sắc mà còn giáo dục cho thế hệ trẻ ý chí vươn lên lập thân, lập nghiệp…
Khi mất, Tướng quân Phạm Ngũ Lão được Vua phong là “Thượng đẳng phúc thần” và được dân làng Phù Ủng lập đền thờ ngay trên nền nhà cũ của gia đình ông.
Lễ dâng hương tưởng niệm Tướng quân Phạm Ngũ Lão diễn ra với phần nghi lễ trang trọng như dâng hương tưởng niệm, lễ rước, lễ cầu nguyện thiên thời địa lợi, mưa gió thuận hòa, mùa màng tốt tươi.
Lễ hội Đền Phù Ủng là một trong những hoạt động văn hóa lớn mở đầu cho lễ hội mùa Xuân ở Hưng Yên, thu hút hàng nghìn lượt khách trong và ngoài tỉnh đến dâng hương, trảy hội.
