Trải qua 100 năm, từ những tờ báo in thô sơ đến các nền tảng truyền thông số hiện đại, báo chí nước nhà đã khẳng định vai trò không thể thay thế trên tiến trình phát triển đất nước. Đặc biệt, kỷ nguyên mới của nền báo chí cách mạng đang mở ra nhiều vận hội nhưng cũng không ít thách thức cho người làm nghề.
Kỷ nguyên mới của báo chí cách mạng
100 tham luận của các chuyên gia, nhà khoa học, nhà nghiên cứu, nhà báo, nhà lãnh đạo, quản lý về báo chí nhằm làm sâu sắc hơn ý nghĩa khoa học và thực tiễn về sự kiện 100 năm báo chí cách mạng Việt Nam đã được gửi về Hội thảo khoa học quốc gia “100 năm Báo chí cách mạng Việt Nam đồng hành cùng sự nghiệp vẻ vang của Đảng và dân tộc,” vừa diễn ra chiều nay, ngày 30/5, tại Hà Nội.
Điều này đã góp phần khẳng định những đóng góp to lớn của báo chí cách mạng Việt Nam dành cho sự nghiệp vẻ vang của Đảng và dân tộc qua các chặng đường lịch sử, với khởi đầu là tờ báo “Thanh Niên” do Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập ngày 21/6/1925. “Đây không chỉ là một dấu mốc đánh dấu sự ra đời mà còn là sự khởi đầu của chặng đường vẻ vang của nền báo chí cách mạng Việt Nam 100 năm qua,” Ủy viên Bộ Chính trị, Thường trực Ban Bí thư Trung ương Đảng, ông Trần Cẩm Tú nhấn mạnh tại hội thảo.
Qua 100 năm xây dựng và phát triển, nền báo chí cách mạng Việt Nam đã có những bước phát triển mạnh mẽ cả về số lượng, chất lượng, chương trình, nội dung ấn phẩm, bước đầu đã làm chủ công nghệ truyền thông hiện đại. Nhiều cơ quan báo chí đã phát triển thành cơ quan báo chí đa phương tiện ngang tầm khu vực và thế giới, đội ngũ những người làm báo ngày càng lớn mạnh, vững vàng về bản lĩnh chính trị, giỏi về nghiệp vụ, gương mẫu về đạo đức nghề nghiệp và thực hiện tốt chức trách xã hội.
Thường trực Ban Bí thư Trần Cẩm Tú khẳng định Đảng và Nhà nước luôn đặt kỳ vọng cao và sẽ tạo điều kiện, dành thêm nguồn lực để báo chí thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ trong kỷ nguyên mới….; đồng thời, đánh giá cao Hội thảo là khởi đầu cho các sự kiện kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam.
Ủy viên Bộ Chính trị, Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương Nguyễn Xuân Thắng cũng phân tích những đóng góp lớn lao của nền báo chí cách mạng Việt Nam 100 năm qua.
Theo ông Nguyễn Xuân Thắng, tiếp theo tờ báo Thanh Niên (tháng 6/1925), nhiều tờ báo cách mạng khác ra đời đã được đông đảo đồng chí, đồng bào truyền tay nhau đọc, trở thành những lời hịch cách mạng thắp sáng niềm tin mãnh liệt về lý tưởng giải phóng dân tộc, vận động, tập hợp quần chúng, phát huy cao độ lòng yêu nước, xây dựng lực lượng cách mạng, cổ vũ nhân dân vùng lên đập tan ách cai trị của thực dân, phong kiến.
Trên hành trình phát triển, báo chí Việt Nam đã tích cực cổ vũ tinh thần đổi mới, khuyến khích tư duy sáng tạo, biểu dương những nhân tố mới, mô hình mới, lan tỏa tinh thần thi đua lao động sáng tạo tới mọi tầng lớp nhân dân. Không chỉ là phương tiện truyền thông, báo chí còn là cầu nối giữa Đảng, Nhà nước với nhân dân; giữa chủ trương, chính sách với thực tiễn đời sống; phát huy vai trò dẫn dắt, định hướng dư luận, xây dựng sự đồng thuận xã hội.
Tiếp nối truyền thống vẻ vang ấy, ngày nay, đội ngũ những người làm báo tiếp tục khẳng định vai trò xung kích trong đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực. Không quản hiểm nguy, nhiều nhà báo và cơ quan báo chí đã dấn thân điều tra, kiên trì theo đuổi đến cùng để phanh phui những sai phạm, góp phần làm trong sạch bộ máy, bảo vệ công lý, giữ gìn kỷ cương, phép nước, củng cố niềm tin của nhân dân với Đảng và Nhà nước.
Làm thế nào nâng cao kinh tế báo chí?
Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương Nguyễn Trọng Nghĩa cho rằng 100 năm báo chí cách mạng Việt Nam là dịp “để cùng nhau nhìn lại hành trình một thế kỷ báo chí cách mạng kiên trung, sáng tạo và đầy cảm hứng, hết lòng phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân.”
Theo đó, các đại biểu đã không chỉ tổng kết những thành tựu, đóng góp của báo chí cách mạng Việt Nam, mà còn đưa ra bối cảnh tình hình mới và những yêu cầu đặt ra đối với công tác báo chí. Nhiều chuyên gia, nhà khoa học, nhà báo đã tập trung phân tích, làm sáng tỏ nhiều khía cạnh khác nhau của bối cảnh hiện nay, chỉ rõ khó khăn, nêu bật cơ hội, cũng như những thách thức và yêu cầu mới đang đặt ra với sự nghiệp cách mạng nói chung, công tác báo chí nói riêng.
Thực tế cho thấy tác động từ mặt trái nền kinh tế thị trường và mở rộng giao lưu, hợp tác quốc tế đã và đang tác động không nhỏ đến đời sống báo chí và đội ngũ những người làm báo trong nước. Trong đó, quá trình toàn cầu hóa với sự bùng nổ của công nghệ số, trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data), Internet vạn vật (IoT), mạng xã hội… vừa mang đến cơ hội, vận hội nhưng cũng đặt ra nhiều thử thách cho đội ngũ những người làm báo.
Ông Nguyễn Trọng Nghĩa yêu cầu các cơ quan báo chí tiếp tục xây dựng, củng cố và nâng tầm một thế hệ nhà báo tương lai “bút sắc-lòng trong-tâm sáng,” thấm nhuần tinh thần phụng sự đất nước, phụng sự nhân dân. Về phía các cơ quan quản lý, cần xây dựng thể chế, chính sách có tính định hướng và kiến tạo môi trường cho sự phát triển lành mạnh của báo chí.
Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương yêu cầu khẩn trương hoàn thiện hành lang pháp lý, trọng tâm là sửa đổi, bổ sung Luật Báo chí 2016 và các văn bản hướng dẫn thi hành trên tinh thần “không phải để cấm mà là để kiến tạo cho sự phát triển.” Khung pháp lý cần thuận lợi cho sáng tạo, ứng dụng công nghệ mới, phát triển kinh tế báo chí lành mạnh, đồng thời quy định rõ hơn trách nhiệm, quyền hạn của các chủ thể trong hoạt động báo chí và truyền thông số.
Bên cạnh đó, cần xây dựng và hoàn thiện cơ chế đặt hàng, giao nhiệm vụ đối với các cơ quan báo chí trong việc thực hiện nhiệm vụ thông tin, tuyên truyền thiết yếu, phục vụ nhiệm vụ chính trị. Ông Nguyễn Trọng Nghĩa cũng nhấn mạnh cần nâng cao hiệu quả kinh tế báo chí, đẩy mạnh hợp tác quốc tế về báo chí, truyền thông.
Theo ông, cần có các mô hình kinh doanh mới phù hợp với môi trường số như: phát triển các gói nội dung chất lượng cao, độc quyền để có thể thu phí đọc báo trực tuyến; phát triển thương mại điện tử trên nền tảng báo chí; cung cấp các dịch vụ giá trị gia tăng dựa trên dữ liệu và nội dung (báo cáo phân tích, tư vấn truyền thông); sản xuất và kinh doanh nội dung số trên các nền tảng khác…
Người đứng đầu Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương khẳng định sẽ tiếp thu các ý kiến đóng góp tại hội thảo, chắt lọc các đề xuất, kiến nghị để báo cáo Tổng Bí thư Tô Lâm và lãnh đạo Đảng, Nhà nước cho ý kiến về xây dựng chiến lược phát triển nền báo chí cách mạng trong kỷ nguyên mới.
