Người dân e ngại cháy nổ tại các quán cà phê cho sạc xe điện tự phát

Mô hình quán cà phê kết hợp trạm sạc cho xe máy điện xuất hiện từ đầu năm 2024 và đã nở rộ vài tháng gần đây tại TP Hồ Chí Minh. Nhiều tài xế xe công nghệ chọn quán cà phê kết hợp trạm sạc ngày càng nhiều vì tính tiện dụng của nó. Hiện ở TP Hồ Chí Minh có khoảng 20 quán, tập trung nhiều ở vùng ven thành phố như các phường Bình Trị Đông A, An Nhơn, Bình Thạnh, Phú Định, Phước Long, xã Bình Hưng, Bình Chánh…

Tiện lợi đi kèm hiểm họa cháy nổ tại các trạm sạc xe điện tự phát.

Các quán ăn, cà phê này thường ngày vắng khách, nhưng từ khi có thêm dịch vụ sạc xe máy điện, nơi này bỗng trở nên đông khách hẳn. Vì đến đây, tài xế có thể vừa sạc pin cho xe, vừa có thể ăn uống, tắm rửa và có chỗ nghỉ ngơi trong lúc chờ xe đầy pin.

Ông Đỗ Mạnh Tiến, một tài xế xe công nghệ ở xã Bà Điểm chia sẻ: “Trước đây tìm trạm sạc rất khó, bây giờ thì phường, xã nào cũng có. Ở đây có đủ tiện nghi, anh em chạy toàn thời gian có thể đến tắm rửa, nghỉ ngơi, sạc pin xong rồi chạy tiếp”.

Một điểm cà phê võng kết hợp trạm sạc xe máy điện.

Thế nhưng, sự tiện lợi cho người này lại trở thành nỗi bất an của người khác. Nhiều người dân sống xung quanh các điểm sạc cảm thấy lo lắng khi chứng kiến hàng chục chiếc xe điện được sạc cùng lúc, đặc biệt là vào ban đêm.

“Tôi sợ xảy ra cháy nổ khi tài xế đến quán để nghỉ ngơi và tranh thủ sạc điện xe máy. Trong khi đó, thời điểm đông nhất thường là vào tối khuya nên nếu xảy ra cháy nổ trong lúc mọi người đang ngủ say thì nguy cơ thiệt hại tài sản và con người là rất cao”, chị Xuân Hương có nhà ở cạnh một điểm làm dịch vụ sạc pin xe máy điện bày tỏ.

“Tôi được biết pin của xe khi phát cháy sẽ thải ra khói rất độc và khó dập được. Tôi rất mong các điểm sạc này có thiết kế nguồn điện đúng kỹ thuật, quy định rõ giờ sạc và không nhận sạc pin ban đêm. Bên cạnh đó, cần kiểm tra những xe có pin "độ", pin chế hoặc pin chai thì không nhận sạc để tránh rủi ro; đồng thời điểm sạc phải trang bị thêm thiết bị, bình chữa cháy loại chuyên dụng cho cháy nổ từ pin xe điện. Ngoài ra, cơ quan chức năng cũng cần thường xuyên kiểm tra, kiểm soát những điểm này để đảm bảo an toàn cho cả khu dân cư”, chị Xuân Hương đề nghị.

Theo Luật sư Nguyễn Tuyết Nhung, Giám đốc Công ty Luật TNHH MTV Nhung Nguyễn cho biết, việc các quán cà phê, quán ăn kết hợp trạm sạc xe máy điện là một mô hình mới mẻ, tiện lợi nhưng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro.

“Nguy cơ cháy nổ rất cao khi các trạm sạc này thường được lắp đặt tự phát, không qua kiểm định về an toàn phòng cháy chữa cháy. Vấn đề có thể phát sinh từ việc quá tải điện, sử dụng dây dẫn không đúng tiêu chuẩn hoặc pin xe bị lỗi trong quá trình sạc, đặc biệt là khi sạc qua đêm. Các quy định hiện hành về phòng cháy chữa cháy đã có, tuy nhiên việc giám sát ở các mô hình nhỏ lẻ như quán này gặp nhiều khó khăn”, Luật sư Nhung nhận định.

Những lo lắng này hoàn toàn có cơ sở, bởi theo các chuyên gia, hiểm họa lớn nhất không nằm ở pin hay bộ sạc chính hãng mà đến từ chính hệ thống điện cũ kỹ hoặc quá tải của các cơ sở kinh doanh. Tiến sĩ Đỗ Chí Phi, Trưởng khoa Điện - Điện tử Trường Cao đẳng Kỹ thuật Cao Thắng phân tích: “Nguy cơ cháy không đến từ bộ sạc hay pin xe mà đến từ dây dẫn điện âm tường, vốn thiết kế chỉ để phục vụ vài thiết bị gia dụng. Khi sạc nhiều xe cùng lúc, dòng điện tăng cao, dây dẫn sinh nhiệt, nếu không đủ tải sẽ âm ỉ cháy từ bên trong rất khó phát hiện cho đến khi lửa bùng lên”.

Trạm sạc tự phát tiềm ẩn nguy cơ cháy nổ cao

Tiến sĩ Đỗ Chí Phi cho rằng, ít nhất mỗi điểm kinh doanh phải lắp đặt thiết bị hạn dòng khi dòng điện vượt mức cho phép hệ thống sẽ tự ngắt; đồng thời cần kiểm tra hệ thống dây dẫn định kỳ. Đây là giải pháp đơn giản nhất để tránh thảm họa.

Tương tự, ông Lê Thanh Hải, Giám đốc Trung tâm tư vấn ứng dụng kinh tế (Viện Nghiên cứu phát triển TP Hồ Chí Minh) cũng chỉ ra rằng, hệ thống điện của một quán cà phê thông thường không được thiết kế để chịu tải cho hàng chục xe điện sạc cùng lúc. Vấn đề càng trở nên nghiêm trọng hơn khi nhiều chủ cơ sở sử dụng vật tư điện rẻ tiền, không đạt chuẩn chống cháy.

"Một quán cà phê bình thường chỉ tiêu thụ điện cho quạt, đèn, máy pha cà phê... nay gánh thêm hàng chục xe điện sạc cùng lúc, mỗi xe trung bình từ 400 - 800W, thì hệ thống cũ không thể chịu nổi. Dây dẫn điện sẽ sinh nhiệt dẫn đến chập chờn rồi phát cháy, đó là điều đã từng xảy ra tại nhiều nơi", ông Hải nói.

Theo ông Lê Thanh Hải, các cơ sở có dịch vụ sạc cần được đăng ký chính thức với ngành điện lực. “Khi đó, ngành điện sẽ cấp công tơ riêng, nâng công suất điện và bắt buộc phải lắp hệ thống ngắt mạch, cảnh báo cháy. Thậm chí có thể hợp tác với các hãng lớn như VinFast để thiết lập trạm sạc đạt chuẩn”, ông Hải nêu phương án.

Ông Lê Mai Hữu Lâm, Tổng giám đốc Công ty Cát Vạn Lợi, đơn vị chuyên cung cấp vật tư ngành điện nhìn nhận, sự cố cháy tại các điểm sạc thường xuất phát từ việc sử dụng vật liệu kém chất lượng, không đạt tiêu chuẩn chống cháy. “Cần loại bỏ thói quen dùng ống nhựa luồn dây điện trong các điểm sạc. Nên dùng ống thép loại vật liệu không cháy, không sinh khói độc và chịu được lửa tối thiểu 60 phút. Như vậy đủ thời gian để hệ thống phòng cháy chữa cháy tự động phát huy tác dụng”, ông Lâm khuyến cáo.

Những ổ cắm tạm bợ tiềm ẩn nguy cơ cháy nổ rất lớn.

“Hoạt động sạc xe điện tại các quán cà phê nếu không đảm bảo an toàn phòng cháy chữa cháy có thể bị xử phạt theo Nghị định số 144/2021/NĐ-CP. Đặc biệt, nếu gây hậu quả nghiêm trọng, người vi phạm có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo Bộ luật Hình sự năm 2015. Về giấy phép kinh doanh, theo Luật Đầu tư năm 2020, kinh doanh dịch vụ này không nằm trong danh mục ngành nghề kinh doanh có điều kiện. Tuy nhiên, nếu gây mất an toàn hoặc không tuân thủ các quy định về phòng cháy chữa cháy, họ vẫn có thể bị xử phạt hành chính”, Luật sư Nhung cho biết.

Luật sư Nhung cũng cho biết, Nghị định số 106/2025/NĐ-CP là văn bản pháp luật rất kịp thời, thể hiện sự quyết liệt của Chính phủ trong việc siết chặt quản lý an toàn điện, đặc biệt là đối với xe điện. Nghị định này quy định mức xử phạt cụ thể đối với hành vi tự ý đấu nối dây điện để sạc xe điện không đảm bảo an toàn.

Động thái này của Chính phủ là hoàn toàn cần thiết, nhằm ngăn chặn các sự cố đáng tiếc, bảo vệ an toàn cho người dân và tài sản. “Tôi tin rằng việc áp dụng Nghị định này sẽ góp phần nâng cao ý thức của người dân và các cơ sở kinh doanh, buộc họ phải tuân thủ các quy định về an toàn điện và phòng cháy chữa cháy”, Luật sư Nhung nhận định.