Hàng triệu m2 rừng được UBND tỉnh Quảng Ninh chấp thuận cho một đơn vị tư làm nghĩa trang và bãi xử lý rác. Nằm ngay dưới chân bãi thải khổng lồ với hàng nghìn mét khối đất đá chất cao đến vài chục mét. Nhiều hộ dân sống tại hai xã Vũ Oai và xã Hòa Bình, huyện Hoành Bồ, tỉnh Quảng Ninh lâm vào cảnh khốn khổ, tính mạng đang bị đe dọa trước mùa mưa bão.
Tính mạng bị đe dọa trước mùa mưa bão
Theo quan sát của phóng viên, bãi đất, đá thải cao vài chục mét nằm chình ình ngay trên đầu hàng chục hộ dân là "tác phẩm" của Công ty cổ phận Tập đoàn Indevco (Công ty INDEVCO) nhiều năm qua. Bãi thải này hiện đang đe doạ nghiêm trọng tới đời sống, tính mạng và tài sản của cả khu dân cư
Đặc biệt, những hộ dân dân nơi đây luôn lo sợ khi mùa mưa lũ đến gần khiến bãi thải này có thể đổ sập xuống đầu người dân bất cứ lúc nào. Các hộ dân nhiều lần đã được tổ chức đối thoại với chính quyền và doanh nghiệp nhằm đòi bồi thường hợp lý đẻ có điều kiện di dời nhưng đến nay vẫn chưa được giải quyết xong và bãi thải khổng lồ này vẫn ngang nhiên tồn tại như một sự thách thức.
Ông Đặng Hồng Quý (thôn Đồng Lá, xã Hòa Bình) cho biết, “Từ khi dự án xây dựng công viên nghĩa trang An Lạc Viên do Công ty Indevco về xây dựng đến nay, người dân luôn phải sống trong thấp thỏm lo sợ. Ban đầu thì nghe nói đây là dự án xây dựng công viên nghĩa trang mà bây giờ lại thấy đào bới thành vùng thành trũng. Dựng lên ngọn núi đất đá thải sát nhà dân, nguy cơ đổ sập lúc nào không biết”.
 Bãi thải từ dự án xây dựng công viên nghĩa trang An lạc |
Ông Quý cũng cho biết, “bãi thải đổ cách nhà tôi gần 50m, hễ có trời mưa xuống là đất đá trôi thẳng vào nhà cửa và ruộng lúa khiến mất trắng hoa màu. Nhiều lần như thế nên người dân đã có kiến nghị lên UBND xã và nhận được lại là việc bồi thường cho chỗ lúa mất trắng theo giá “gạo chăn lợn”.
Gia đình ông Lý Tài Hồng cũng cho rằng, cả nhà cũng chỉ trông chờ vào mấy sào lúa và vài hecta rừng nhưng đến nay đã thu hồi sạch nên chúng tôi đã không còn công cụ làm việc. Thêm vào đó, cách đây vài tháng, tại khu vực bãi thải xuất hiện mùi hôi thối nồng nặc rất khó chịu, ruồi nhặng bay quá nhiều vào nhà. Mùa mưa thì sợ núi đất đá thải đổ vào nhà, mùa nắng thì khí bụi rất khó chịu.
Theo nhiều người dân cho biết, “các công trình xây dựng của chúng tôi vừa xây xong, chưa kịp ở mà bồi thường với mức giá bèo bọt bắt phải di dời thì chúng tôi biết đi đâu về đâu, lấy gì mà sống. Giờ thì thôi kệ, không được đền bù thỏa đáng thì cứ phải ở đây thôi. Biết làm sao bây giờ.”
Cũng theo đó, ngoài các hộ dân sinh sống cạnh chân bãi thải thì tại đây còn có trường mầm non của xã Hòa Bình nằm ngay sát dưới chân núi đất đá thải. Sự việc này khiến người dân hết sức lo lắng vì đất đá có thể ập vào bất cứ lúc nào.
Chính quyền chọn “ô nhiễm môi trường” thay cho chọn rừng?
Trao đổi với báo chí về vấn đề này, ông Đinh Việt Anh – Chủ tịch UBND xã Hòa Bình cho biết: Dự án xây dựng Công viên nghĩa trang An Lạc được thực hiện từ năm 2015. Toàn bộ diện tích đất thu hồi để thực hiện dự án là đất rừng, trước đó đã giao cho các hộ dân phát triển kinh tế rừng.
Trong quá trình triển khai dự án đã phát lộ than nên tỉnh đã giao cho đơn vị khác thực hiện tận thu. Tuy nhiên, bãi thải lại được đổ quá gần khu vực dân cư đang sinh sống, đến nay đang có nguy cơ sạt lở, vùi lấp bất cứ lúc nào, khi mùa mưa bão đang đến gần.
 Trường mầm non Hòa Bình chỉ cách bãi thải vài chục mét |
“Cứ đến mùa mưa lũ là chúng tôi mất ăn mất ngủ vì dự án này. Năm 2016, hôm nào có mưa to là tôi phải trực ở ủy ban xã cả đêm, giao trách nhiệm cho anh em đi đến từng hộ dân trong diện nguy cơ bị sạt lở từ bãi thải để vận động bà con ra nhà văn hóa và trường học ở tạm. Đến khi nào an toàn mới về nhà, vật dụng trong nhà được gửi đến những nơi an toàn, gia súc cũng vậy…. từ khi dự án về hoạt động tôi mệt mỏi vô cùng, ông Đinh Việt Anh cho biết thêm.
Trước tình trạng đó, UBND xã Hòa Bình đã trình UBND huyện Hoành Bồ về việc đề nghị thực hiện việc di dời những hộ dân nằm trong vùng có nguy cơ bị sạt lở ra khỏi khu vực gần bãi thải của dự án Công viên nghĩa trang An lạc. Trong 15 hộ dân nằm dưới chân bãi thải thì hiện đang có 7 hộ dân có nguy cơ bị sạt lở đất đá ở mức độ rất cao và có những hộ chỉ nằm cách chân bãi thải 20m.
Ông Bùi Bình Vĩ - Chủ tịch UBND xã Vũ Oai cũng cho biết, hiện tượng sạt lở bãi thải vào ruộng vườn của người dân gần dự án là có và đã đề nghị chủ đầu tư dự án cần tuân thủ các quy định của pháp luật trong bảo vệ môi trường khi thực hiện dự án.
 Nhà dân và ruông vườn nằm sát dưới chân bãi thải. |
Được biết, Công ty INDEVCO thực hiện dự án Công viên nghĩa trang An lạc theo quyết định số 3616/QĐ-UBND ký ngày 30/12/2013 của UBND tỉnh Quảng Ninh về việc thu hồi và giao tổng diện tích đất (đất rừng giai đoạn 1) là 2.496.904,3 m2. Trong đó, xã Hòa Bình là 1.095.954 m2, xã Vũ Oai là 1.400.950,3 m2.
Qua đó, việc tỉnh Quảng Ninh cho phép “tàn phá” hàng triệu m2 rừng để thực hiện dự án Công viên Nghĩa trang An lạc không biết dự án này đã mang lại lợi ích như nào nhưng hiện nay người dân đang bị đe dọa tính mạng bởi chính bãi thải. Trong khi đó, ngày 12/1/2017, Ban Bí thư đã ra chỉ thị số 13 – CT/TW về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác bảo vệ, quản lý và phát triển rừng.
Box: Tại mục 3 chỉ thị số 13 – CT/TW của Ban Bí Thư về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác bảo vệ, quản lý và phát triển rừng nêu rõ:
“Khẩn trương rà soát, đánh giá, kiểm soát chặt chẽ các quy hoạch, dự án phát triển kinh tế, xã hội có tác động tiêu cực đến diện tích, chất lượng rừng, đặc biệt là đối với rừng tự nhiên, rừng phòng hộ; có cơ chế quản lý, giám sát chặt chẽ các dự án chuyển đổi mục đích sử dụng rừng, nhất là đối với các dự án phát triển thủy điện, khai thác khoáng sản, xây dựng các khu công nghiệp, dịch vụ du lịch… Rà soát, đánh giá lại kết quả thực hiện và hiệu quả kinh tế, xã hội, môi trường đối với các dự án cải tạo rừng tự nhiên; dự án phát triển rừng sang trồng cao su, sản xuất nông nghiệp.
Kiên quyết đình chỉ, thu hồi đất đối với dự án chuyển đổi mục đích sử dụng rừng có sai phạm, hoặc có nguy cơ gây thiệt hại lớn về rừng, môi trường sinh thái, ảnh hưởng nghiêm trọng đến hoạt động sản xuất và đời sống người dân vùng dự án; đồng thời xử lý nghiêm minh, công khai, minh bạch các tổ chức, cá nhân vi phạm, thiếu trách nhiệm trong công tác thẩm định, phê duyệt, cấp phép đầu tư.”
