Lùi lại những năm 1980, màn ảnh Việt hầu như phủ sóng đề tài chiến tranh. Thời điểm đó, loại hình giải trí còn ít ỏi nên việc ra rạp xem phim là một niềm vui lớn của công chúng. Giai đoạn này, Ván bài lật ngửa của đạo diễn Lê Hoàng Hoa trở thành tác phẩm kinh điển của điện ảnh Việt Nam. Điều đặc biệt là dẫu phim điện ảnh nhưng Ván bài lật ngửa kéo dài đến 8 tập, gồm: Đứa con nuôi vị giám mục (1982), Quân cờ di động (1983), Phát súng trên cao nguyên (1983), Cơn hồng thủy và Bản tango số 3 (1984), Trời xanh qua kẽ lá (1985), Lời cảnh cáo cuối cùng (1986), Cao áp và nước lũ (1987) và Vòng hoa trước mộ (1987). Tập nào cũng kéo một lượng khán giả đông đảo xếp hàng rồng rắn vào rạp xem phim. Nghệ sĩ Nguyễn Chánh Tính nhờ thành công trong vai Nguyễn Thành Luân đã trở thành một siêu sao màn ảnh Việt.
![]() |
Diễn viên Thái Hòa được đánh giá hóa thân xuất sắc trong vai Bảy Theo |
Tiếp nối thành công của Ván bài lật ngửa là Biệt động Sài Gòn, bộ phim đã nâng tầm diễn xuất của nghệ sĩ Thương Tín lên vị trí tài tử hàng đầu. Nhưng cuối thập niên 1990, phim đề tài chiến tranh mất sức hút. Đến những dịp lễ quan trọng, các bộ phim được nhà nước tài trợ không còn bán được vé. Có lẽ, gu thưởng thức của khán giả đã nghiêng sang giải trí và nhà làm phim đã không còn thủ pháp kể chuyện lôi cuốn ở đề tài chiến tranh. Thậm chí có những suất chiếu miễn phí cho người xem, họ đều thể hiện mong muốn làm sao cho phim chiến tranh, lịch sử cận đại hấp dẫn người xem.
Bùi Thạc Chuyên đã từng tạo dấu ấn với Sống trong sợ hãi sản xuất năm 2005, một bộ phim cũng thuộc đề tài chiến tranh. 20 năm sau, với Địa đạo, anh chọn cách kể chuyện khác. Phim được đánh giá là không “lên gân” thần thánh hóa, không hô khẩu hiệu nhưng chạm sâu vào cảm xúc người xem. Bối cảnh chính của phim diễn ra trong địa đạo nhưng lột tả được làn ranh giữa sự sống và cái chết. Qua đó, cho khán giả thấy được sự tàn khốc của chiến tranh. Đạo diễn đã tạo nên những khuôn hình đầy cảm xúc, diễn viên hóa thân chân thật và xuất thần. Đây là những yếu tố chinh phục được người xem.
![]() |
Hồ Thu Anh - nữ chính trong phim Địa đạo được đánh giá nét diễn thể hiện được chất thép thành đồng Củ Chi |
Từ đây, nhiều người đã đúc rút ra rằng đề tài chiến tranh không khô khan nếu đạo diễn có thủ pháp miêu tả hợp lý. Ngược lại, đề tài chiến tranh dễ tạo nên xúc cảm vì ý nghĩa thiêng liêng của hy sinh và mất mát, của những người cầm súng đối đầu với hiểm nguy. Có gì đó tương tự giữa Địa đạo và tiểu thuyết Nỗi buồn chiến tranh của Bảo Ninh. Cả hai đều miêu tả thật mặt mạnh và yếu của người lính chứ không hề biến họ thành tượng đài. Nhờ thế, nhân vật trở nên gần và thật hơn. Đây chính là mấu chốt thành công của phim.
Nếu đạt 100 tỷ, Địa đạo đã vượt khả năng hòa vốn và tính đến việc có lãi. Hiện tại, Địa đạo không gặp sự cạnh tranh nên vẫn đang áp đảo phòng vé. Thành công này chắc chắn có tác động đến nhà sản xuất cho dự án phim đề tài chiến tranh vào những năm kế tiếp.

