 |
| Máy bay không người lái tên lửa 'Địa ngục' của Ukraine. Ảnh: German Smetanin |
"Nếu chúng ta không được mời vào NATO, chúng ta phải xây dựng NATO trên lãnh thổ của mình", Tổng thống Ukraine, Volodymyr Zelensky nhấn mạnh trong cuộc phỏng vấn với tờ The Economist được công bố ngày 12/2, trước cuộc gặp với Tổng thống Mỹ Donald Trump tại Nhà Trắng.
Theo trang Asia Times, phát biểu đó của ông Zelensky được đưa ra để đáp lại những tín hiệu trước đó từ chính quyền Tổng thống Trump rằng Ukraine sẽ không tham gia liên minh quân sự do Mỹ đứng đầu. Sau những căng thẳng tại Phòng Bầu dục hôm 28/2 cộng với quyết định mới nhất của ông Trump về việc cắt mọi viện trợ quân sự cho Ukraine, việc Ukraine phải tự lực cánh sinh, không phụ thuộc vào nguồn cung cấp của phương Tây, lúc này càng cấp bách hơn.
Kể từ năm 2022, Ukraine đã liên tục mở rộng khả năng tấn công sâu vào lãnh thổ Nga, đồng thời tinh chỉnh năng lực tầm xa của mình trong quá trình này. Trong bài phát biểu đầu năm 2025, ông Zelensky đã nhấn mạnh những nỗ lực này, tuyên bố rằng Ukraine hiện sản xuất hơn một triệu thiết bị bay không người lái (UAV) hàng năm, trong khi tăng cường sản xuất tên lửa, gọi đây là "lập luận của Ukraine cho một nền hòa bình công bằng".
Bây giờ, khi cuộc xung đột đang bước sang năm thứ tư, khả năng tấn công tầm xa trở thành nền tảng cho chiến lược phòng thủ của Ukraine. Chúng đóng vai trò trung tâm trong nỗ lực “xây dựng NATO trong biên giới của mình”. Mặc dù viện trợ quân sự của phương Tây vẫn rất quan trọng, nhưng khả năng tự sản xuất tên lửa của Kiev đang nổi lên như một trụ cột răn đe quan trọng và là một cách để gây tổn thất lớn hơn cho đối phương.
Sự thay đổi trọng tâm này cũng thể hiện rõ từ các đối tác phương Tây của Ukraine khi gói viện trợ quân sự mới nhất trị giá 1,2 tỷ USD của Thụy Điển đã dành 90 triệu USD cho hoạt động sản xuất tên lửa và thiết bị bay không người lái của Ukraine. Năng lực này sẽ được thử thách khi Mỹ cắt viện trợ quân sự.
Trong thời gian qua, Ukraine đã tập trung các cuộc tấn công vào cơ sở hạ tầng năng lượng của Nga, đặc biệt là các nhà máy lọc dầu. Theo một số ước tính, các cuộc tấn công bằng thiết bị bay không người lái và tên lửa đã phá hủy 10% công suất lọc dầu của Nga. Theo nền tảng phân tích thương mại dầu mỏ Seala, các cuộc tấn công liên tiếp trong năm qua đã đẩy sản lượng dầu thô trung bình hàng ngày của Nga xuống mức thấp nhất trong 20 năm, đồng thời cũng đẩy công suất lọc dầu của Moskva xuống mức thấp nhất trong 12 năm.
Ukraine còn mở rộng mục tiêu của mình ra ngoài các nhà máy lọc dầu sang các trung tâm vận chuyển dầu, nhà máy thuốc nổ và kho đạn dược.
Serhii Kuzan, Chủ tịch Trung tâm An ninh và Hợp tác Ukraine và là cựu cố vấn của Bộ Quốc phòng Ukraine, trong một cuộc phỏng vấn đã nhấn mạnh tác động rộng hơn của các cuộc tấn công này, lưu ý rằng "ngành công nghiệp dầu mỏ của Nga là trụ cột quan trọng của nền kinh tế, khi dầu và các sản phẩm dầu mỏ chiếm phần lớn kim ngạch xuất khẩu của nước này".
Ông Kuzan nói thêm rằng việc phá vỡ năng lực lọc dầu của Nga sẽ đẩy giá nhiên liệu trong nước lên cao, gia tăng căng thẳng kinh tế và có khả năng gây bất bình cho công chúng.
Mặc dù Moskva đã tìm ra các biện pháp để vượt qua các lệnh trừng phạt của phương Tây, ông Kuzan lưu ý rằng họ không có biện pháp đối phó hiệu quả nào đối với năng lực thiết bị bay không người lái đang phát triển của Ukraine. Ông cho biết các cuộc tấn công thành công của Kiev đã khiến việc duy trì chuỗi cung ứng, duy trì huy động và quản lý của Nga trở nên khó khăn hơn.
Gần đây, Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov, phát biểu sau khi mở các cuộc đàm phán hòa bình với Mỹ, đã lên án các cuộc tấn công bằng thiết bị bay không người lái của Ukraine vào tổ hợp đường ống Caspi.
 |
| Chính quyền Tổng thống Trump ngày 3/3 tuyên bố cắt viện trợ quân sự cho Ukraine. Ảnh minh họa: REUTERS/TTXVN |
Chiến dịch tấn công bằng thiết bị bay không người lái của Ukraine có khả năng sẽ còn tăng cường hơn khi Mỹ rút khỏi nỗ lực hỗ trợ Kiev trong cuộc xung đột. Một chỉ huy đơn vị thiết bị bay không người lái của Ukraine đã giải thích rằng mục tiêu chính của đơn vị ông là phá vỡ các trung tâm hậu cần, phá hủy các kho đạn dược và giảm bớt áp lực lên tiền tuyến. Với tầm bay của các UAV có thể đạt tới 2.000 km, Ukraine hiện có thể tấn công sâu vào bên trong nước Nga - một năng lực vẫn tiếp tục được phát triển.
Trong lúc chỉ nhận được nguồn cung hạn chế các tên lửa tầm xa của phương Tây, như ATACMS và Storm Shadow, Ukraine đã ưu tiên khôi phục lại sản xuất trong nước. Kiev đặt ra một mục tiêu đầy tham vọng: sản xuất 3.000 tên lửa tầm xa vào cuối năm 2025.
Phó Thủ tướng Mykhailo Fedorov thậm chí còn tăng gấp đôi cam kết này, tuyên bố rằng "năm 2025 sẽ là năm của tên lửa hành trình Ukraine".
Rõ ràng, sản xuất tên lửa phức tạp hơn nhiều so với sản xuất thiết bị bay không người lái. Trong khi Ukraine đã mở rộng quy mô sản xuất UAV thành công, thì việc phát triển tên lửa đòi hỏi các dây chuyền sản xuất chuyên biệt, kỹ thuật chính xác và cơ sở sản xuất an toàn - tất cả đều khó thiết lập trong thời chiến.
Mặc dù vậy, bất chấp điều kiện thời chiến, Ukraine đã đạt được tiến bộ đáng kể trong nỗ lực phát triển vũ khí của riêng mình. Một số hệ thống sản xuất trong nước hiện đang được triển khai. Ví dụ, tên lửa Neptune, ban đầu là tên lửa chống hạm, đã được chuyển đổi thành tên lửa hành trình phóng từ mặt đất - được cho là đã đánh chìm tàu tuần dương tên lửa Moskva, soái hạm Hạm đội Biển Đen của Nga vào năm 2022.
Tên lửa đạn đạo siêu vượt âm Hrim-2 được cho là đã vượt qua thử nghiệm vào cuối năm 2024, trong khi Palianytsia, một loại UAV lai tên lửa, đã được đưa vào sản xuất hàng loạt từ tháng 12 năm ngoái.
Quân đội Ukraine gần đây cũng đã nhận được lô UAV lai tên lửa Peklo (từ tiếng Ukraine có nghĩa là "địa ngục") đầu tiên. Đây là loại đạn tầm xa, có tầm bắn 700 km và động cơ phản lực đạt tốc độ 700 km/h. Được Ukroboronprom phát triển trong vòng chưa đầy một năm, chúng đã được đưa vào sử dụng trong chiến đấu và được cho là có thể cạnh tranh với tên lửa hành trình của Nga, với chi phí sản xuất chỉ bằng một phần nhỏ.
Kiev tiếp tục mở rộng kho vũ khí của mình, với việc trong tháng 2 này công bố tên lửa hành trình hạng nhẹ Trembita. Được thiết kế để tấn công sâu, Trembita cung cấp một giải pháp thay thế giá rẻ cho các loại đạn dược của phương Tây với giá chỉ 4.000 USD một đơn vị.
Bộ trưởng Quốc phòng Ukraine Rustem Umerov đã gọi việc sản xuất tên lửa trong nước là điều cần thiết cho nền độc lập chiến lược. Ông tuyên bố: "Ưu tiên của chúng tôi là phát triển thiết bị bay không người lái trong nước và vũ khí tầm xa, bao gồm cả tên lửa đạn đạo".
Với việc viện trợ quân sự của Mỹ hiện đã bị cắt, mức hỗ trợ của EU không chắc chắn và tư cách thành viên NATO nằm ngoài tầm với, con đường của Ukraine để xây dựng một lực lượng răn đe trong nước mạnh mẽ hơn sẽ phụ thuộc vào việc mở rộng sản xuất tên lửa và thiết bay không người lái.
