Trước thềm năm học mới, trao đổi với báo chí, Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Nguyễn Kim Sơn cho biết, năm học 2020-2021 tiếp tục là năm học có nhiều khó khăn và thử thách đối với ngành Giáo dục khi triển khai nhiệm vụ năm học trong điều kiện dịch bệnh Covid-19 diễn biến ngày càng phức tạp và khó lường.
Trong bối cảnh ấy ngành Giáo dục vừa phải hoàn thành tốt nhiệm vụ kế hoạch năm học, vừa phải đảm bảo các công tác phòng chống dịch bệnh, giảm thiểu các tác động tiêu cực đến ngành.
Một trong những kết quả nổi bật của ngành Giáo dục, đặc biệt trong những tháng qua là tinh thần thực chất đang lan tỏa và ngấm dần vào các hoạt động, từ quản lý nhà nước, ban hành chính sách, cho tới các hoạt động quản lý, điều hành, chỉ đạo của các địa phương và các hoạt động tác nghiệp tại cơ sở giáo dục.
Trước mắt, chúng ta sẽ phải triển khai nhiệm vụ năm học mới trong bối cảnh tình hình dịch bệnh tiếp tục diễn biến phức tạp, khó lường. Chúng ta cần phải chuyển trạng thái của ngành sao cho vừa ứng phó ngay với các vấn đề thực tế dịch bệnh đang đặt ra, vừa phải xác định đây là quá trình lâu dài để có những quyết sách và điều chỉnh cụ thể cho phù hợp.
Tập huấn về dạy học trực tuyến cho đội ngũ giáo viên
Phóng viên: Thưa Bộ trưởng, năm học 2021-2022 có thể tiếp tục là một năm học khó khăn hơn nữa khi dịch Covid-19 vẫn đang diễn biến phức tạp, học sinh có thể tiếp tục phải học trực tuyến, thi trực tuyến. Ngành Giáo dục đã có sự chuẩn bị như thế nào để có thể đạt mục tiêu, nhiệm vụ năm học, giữ và nâng cao chất lượng giáo dục trong bối cảnh dịch bệnh?
Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn: Chúng ta cần phải chuyển trạng thái để ứng phó chủ động và thích nghi với dịch bệnh dự kiến còn kéo dài, tập trung để làm tốt cả hai việc: Cố gắng theo đuổi mục tiêu chất lượng và đảm bảo an toàn cho thầy và trò. Bên cạnh kế hoạch chuyển đổi lâu dài để thích ứng, trong ngắn hạn, tại mỗi địa phương, kế hoạch và hoạt động dạy - học cần phải có những giải pháp đa dạng, linh hoạt, phù hợp với bối cảnh, thời điểm trên cơ sở các tiêu chuẩn về kiến thức, kỹ năng cốt lõi mà người học cần phải đạt được.
Bộ GD&ĐT đã ban hành khung kế hoạch thời gian năm học. Từ kế hoạch này, các địa phương quyết định thời gian sao cho phù hợp với tình hình thực tiễn. Trong đó, cần lưu ý tận dụng tối đa "thời gian vàng", là thời gian học sinh có thể đến trường để dạy học trực tiếp.
Đồng thời, linh hoạt trong quá trình thực hiện kế hoạch năm học, linh hoạt trong thực hiện chương trình và triển khai nội dung dựa theo chuẩn đầu ra và yêu cầu nội dung cốt lõi chương trình học. Kiến thức, kỹ năng cốt lõi mà người học cần đạt phải được tận dụng giảng dạy trong thời gian học sinh học tập trực tiếp tại trường.
Trong 2 năm ngành Giáo dục ứng phó với dịch bệnh vừa qua, hình thức dạy học trực tuyến đã trở thành một phần quan trọng trong triển khai kế hoạch năm học của ngành.
Thời gian đầu, dạy học trực tuyến chủ yếu chỉ là giải pháp tình thế trong điều kiện học sinh phải tạm dừng đến trường. Đến nay, ngành Giáo dục xác định, dạy học trực tuyến đã trở thành việc lâu dài, vừa để thích ứng, vừa để triển khai chuyển đổi số để phát triển. Trong trường hợp học sinh có thể tới trường học trực tiếp, việc dạy và học trực tuyến vẫn là phương pháp hỗ trợ, bổ sung rất tốt.
Hai năm qua, Bộ GD&ĐT đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo, hướng dẫn về dạy học và kiểm tra đánh giá theo hình thức trực tuyến để địa phương, cơ sở giáo dục có căn cứ thực hiện.
Chúng tôi sẽ tiếp tục rà soát để có những điều chỉnh, bổ sung phù hợp; trong đó sẽ chú trọng đến khâu hướng dẫn, tập huấn về dạy học trực tuyến cho đội ngũ giáo viên. Bộ GD&ĐT sẽ triển khai mạnh hơn trong thời gian tới việc tăng cường kho học liệu số, các bài giảng trên truyền hình và các hoạt động hỗ trợ khác.
Các địa phương cần quan tâm, chủ động trong triển khai dạy học trực tuyến, đồng thời nhanh chóng giải quyết các vấn đề phát sinh trong quá trình triển khai. Đồng thời, kết hợp triển khai hiệu quả giữa dạy học trực tuyến và dạy học trên truyền hình.
Sự quan tâm, phối hợp của gia đình trong quá trình dạy học có vai trò rất quan trọng, đặc biệt là đối với giáo dục mầm non và tiểu học, nhất là các lớp bắt đầu cấp tiếp học.
Địa phương cần đặc biệt quan tâm hỗ trợ các trường hợp học sinh gia đình khó khăn, thiếu phương tiện học tập, tổ chức các nhóm học tập an toàn, chia sẻ phương tiện và hỗ trợ phương pháp học tập.
Cùng với các giải pháp cấp bách, Bộ GD&ĐT cùng có kế hoạch triển khai các hoạt động lâu dài để thực hiện tăng cường chuyển đổi số trong quản trị, quản lý giáo dục.
Triển khai hệ thống thông tin quản lý giáo dục toàn ngành, đồng bộ, kết nối dữ liệu từ các cơ sở GD&ĐT, Phòng GD&ĐT, Sở GD&ĐT đến cơ quan Bộ GD&ĐT. Kết nối dữ liệu giữa ngành Giáo dục với cơ sở dữ liệu quốc gia; triển khai các mô hình quản trị nhà trường tiên tiến trên nền tảng số bảo đảm thiết thực và hiệu quả.
Ưu tiên số 1 của giáo dục phổ thông là dạy người
Phóng viên: Năm học 2021-2022 triển khai Chương trình giáo dục phổ thông 2018 ở lớp 2 và lớp 6, đồng thời tiếp tục chuẩn bị các điều kiện triển khai cho những lớp tiếp theo. Đâu sẽ là những việc mà ngành Giáo dục phải làm để thực hiện nhiệm vụ này, thưa Bộ trưởng?
Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn: Sau một năm triển khai chương trình lớp 1, Bộ GD&ĐT đã tổ chức hội nghị tổng kết với các địa phương để có những đánh giá, rút kinh nghiệm cho việc triển khai ở những lớp tiếp theo. Kết quả triển khai năm đầu tiên của Chương trình giáo dục phổ thông cho thấy, hầu hết các địa phương đều đã dồn nhiều nguồn lực về cơ sở vật chất và đội ngũ giáo viên cho những năm đầu tiên thực hiện lớp 1, lớp 2.
Quá trình triển khai còn gặp nhiều khó khăn, đặc biệt là trong tình hình dịch bệnh như hiện nay, nên bên cạnh việc chúng ta triển khai theo kế hoạch đã có, cần phải có sự dự báo và chuẩn bị các khó khăn, thử thách đón đợi phía trước để chủ động ứng phó với nhiều giải pháp linh hoạt.
Tuy nhiên, chúng ta cần phải kiên trì với tư tưởng, quan điểm về đổi mới; bám sát, bám chắc mục tiêu và triết lý đổi mới. Trong đó, lấy ưu tiên số 1 của giáo dục phổ thông là dạy người, dạy thái độ sống, kỹ năng sống, trách nhiệm xã hội, năng lực tự học, đi cùng với các năng lực khác về nhận thức, về tư duy…, làm nền tảng để tạo dựng nguồn nhân lực chất lượng cao cho đất nước.
Thực tế triển khai xã hội hóa biên soạn sách giáo khoa thời gian qua cho thấy, chất lượng bản thảo là khâu then chốt, nếu không có bản thảo tốt, sẽ không có sản phẩm sau thẩm định tốt. Sắp tới, cần tăng cường thu hút các nhà giáo, chuyên gia có chuyên môn tốt tham gia biên soạn sách giáo khoa, để bảo đảm chất lượng bản thảo.
Các công tác khác như thực nghiệm, tập huấn, lựa chọn, phát hành sách giáo khoa cũng phải được làm tốt hơn, trong đó việc chọn sách giáo khoa phải căn cứ vào tiếng nói chuyên môn của giáo viên và các trường học, phấn đấu không để học sinh nào thiếu sách giáo khoa.
Trước những khó khăn đặt ra về cơ sở vật chất, đội ngũ giáo viên của địa phương, Bộ GD&ĐT sẽ có kế hoạch và tham mưu để tháo gỡ. Tuy nhiên, sự chủ động và phối hợp của địa phương là rất quan trọng. Vì vậy, tôi mong các địa phương đã dành sự quan tâm ưu tiên, thì sẽ quan tâm ưu tiên hơn nữa cho lần đổi mới quan trọng này.
Bộ GD&ĐT sẽ làm việc với hệ thống các trường đại học sư phạm để trao đổi về các nội dung tập huấn, bồi dưỡng giáo viên; cũng như phát triển các ngành đào tạo thuộc nhóm sư phạm để từng bước giải quyết vấn đề thiếu giáo viên, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông những năm tiếp theo.
"Học thật, thi thật, nhân tài thật" - nhiệm vụ lớn của ngành giáo dục
Phóng viên: Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính chỉ đạo ngành Giáo dục phải "học thật, thi thật, nhân tài thật". Bộ trưởng cũng đã khẳng định ngành GD-ĐT sẽ có giải pháp cụ thể cho vấn đề này. Bộ trưởng có thể cho biết các giải pháp cụ thể đó là gì và sẽ được triển khai như thế nào trong năm học tới?
Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn: Tạo dựng một nền giáo dục có chất lượng là chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, cũng là mong muốn của tất cả chúng ta. Đây là nhiệm vụ lớn của ngành Giáo dục.
Tuy nhiên, sự chuyển đổi này không chỉ đơn thuần nằm ở công tác quản lý nhà nước của Bộ GD&ĐT, mà còn cần có sự vào cuộc tích cực của các bộ, ban, ngành liên quan, các tổ chức doanh nghiệp và xã hội.
Đây là một quá trình lâu dài, cần có lộ trình và thời gian, nhưng việc cần làm ngay là phải đổi mới về nhận thức và hành động trong mọi việc từ nhỏ đến lớn, tất cả các chính sách, hoạt động đều phải lấy mục đích giải quyết các vấn đề thực tiễn của thực tế làm cơ sở.
Theo tinh thần đó, việc quản lý nhà nước, ban hành chính sách sẽ được rà soát triển khai theo hướng lấy mục tiêu giải quyết những vấn đề cụ thể của ngành để xây dựng, ban hành và thực thi. Bộ cũng sẽ điều chỉnh lại nội dung dạy học theo hướng thiết thực, giảm và tiến tới bỏ hẳn những nội dung rườm rà, thiếu hiệu quả, đảm bảo phù hợp với bối cảnh dịch bệnh.
Quán triệt tinh thần học thực chất, thực nghiệp, xóa bỏ những phương pháp dạy, rập khuôn, cứng nhắc sáo rỗng trong dạy và học để cả thầy và trò đều được phát huy tinh thần sáng tạo.
Các Sở GD&ĐT, Phòng GD&ĐT, nhà trường cần triển khai việc học, kiểm tra đánh giá sao cho đúng và thực chất. Quá trình dạy học cần quan tâm tới thực tiễn, trải nghiệm, trang bị kỹ năng tự học, chú trọng nội dung giáo dục đạo đức, nhân cách và phát triển toàn diện cho học sinh. Đây là việc phải kiên định, kiên trì và xuyên suốt.
Ở bậc đại học, cơ chế tự chủ đang tạo ra những bước tiến cho bậc học này, tuy nhiên đi cùng với đó là trách nhiệm giải trình trước xã hội về chất lượng đào tạo. Thực tế thời gian qua, nhiều cơ sở giáo dục đại học đã đề cao mục tiêu chất lượng thông qua việc xây dựng chương trình, thiết kế chuẩn đầu ra sao cho sát thực tiễn; hay lấy nghiên cứu khoa học, đổi mới sáng tạo làm nền tảng để tạo ra chất lượng.
Mặc dù vậy, nhìn trên tổng thể, giáo dục đại học còn nhiều việc phải làm. Bộ GD&ĐT với vai trò quản lý nhà nước sẽ tiếp tục rà soát để sửa đổi, hoàn thiện các quy định nhằm siết chặt chất lượng đào tạo ở bậc học này; đồng thời, tăng cường công tác kiểm tra, giám sát.
Xin trân trọng cám ơn Bộ trưởng!
