Theo quan sát của phóng viên, việc khai thác cát trên lòng hồ diễn ra công khai cả ngày lẫn đêm. Đặc biệt là vào ban đêm, hoạt động này diễn ra càng rầm rộ hơn. Những con tàu sau khi hút đầy cát sẽ tập trung tại các bãi tập kết ven bờ. Cát được bơm thẳng lên những chiếc xe ben tải trọng lớn đang chờ sẵn để vận chuyển mang đi tiêu thụ. Qua tìm hiểu, mỗi xe ben thông thường chở khoảng 20m3 cát, trừ chi phí bình quân thu về lợi nhuận từ 2 đến 2,5 triệu đồng/chuyến.
Nhiều người dân địa phương quanh khu vực cho biết, hoạt động khai thác cát này đã diễn ra trong thời gian dài. Các tàu sẽ bơm cát trực tiếp lên xe rồi chở đi luôn. Một tàu là đủ một xe cát, hoạt động như vậy diễn ra mỗi ngày. Lợi nhuận thu về từ bán cát lậu khá lớn, trong khi hoạt động khai thác ở đây lâu nay không thấy lực lượng chức năng đến kiểm tra, xử phạt.
Ông Lê Xuân Dũng, Trưởng Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Chư Păh, tỉnh Gia Lai cho biết: "Liên quan đến hoạt động khai thác cát ở khu vực lòng hồ Thuỷ điện Ialy, chúng tôi đã nhận được phản ánh của người dân. Mới đây, lãnh đạo huyện cùng lực lượng chức năng đã đi kiểm tra trên lòng hồ. Tuy nhiên, tại thời điểm kiểm tra, chưa phát hiện hoạt động khai thác cát. Địa phương có những khó khăn nhất định trong việc bắt quả tang các đối tượng khai thác cát lậu".
Theo quy định, việc khai thác cát trên lòng hồ Thủy điện Ialy phải có giấy phép của các cơ quan có thẩm quyền. Trong khi, 4 đơn vị đang hoạt động tại khu vực này, chỉ có 1 đơn vị có giấy tờ hợp lệ về khai thác, tập kết cát. Các đơn vị còn lại chỉ được nạo vét lòng hồ theo giấy phép của Bộ Công Thương và không được phép vận chuyển, mua bán cát. Thực tế, cát được nạo vét từ lòng hồ đã bị những đơn vị này lợi dụng để khai thác, vận chuyển, mua bán trái phép.
Ngành chức năng của huyện Chư Păh đã có báo cáo kết quả kiểm tra hoạt động khai thác, vận chuyển khoáng sản tại khu vực này, khẳng định các bãi tập kết cát tại khu vực bờ hồ Thủy điện Ialy đều chưa được cấp phép tiêu thụ. Công an tỉnh Gia Lai đang thụ lý điều tra hoạt động của các doanh nghiệp nói trên.
Chủ tịch UBND huyện Chư Păh Nay Kiên khẳng định, hiện khu vực lòng hồ thủy điện Ialy thuộc quản lý của huyện Chư Păh, chưa cấp phép bất kỳ mỏ khai thác khoáng sản cát nào. Chính quyền địa phương hiện rất khó khăn trong việc quản lý khai thác cát trái phép trên lòng hồ Thuỷ điện Ialy, lý do là các đơn vị này được cấp giấy phép khai thác (nạo vét) bùn, cát. Khi hút lên chủ yếu là cát, các công ty, đơn vị có trách nhiệm lại không khai báo với nhà chức trách, cơ quan có thẩm quyền để làm thủ tục khai thác khoáng sản.
Hàng trăm mét khối cát được lợi dụng vận chuyển đi tiêu thụ mỗi ngày không chỉ làm thất thoát nguồn tài nguyên, ảnh hưởng đến nguồn thu ngân sách của địa phương mà còn gây nguy hiểm cho an toàn hồ, đập và các công trình xung quanh. Thực trạng này cần được giải quyết triệt để, nhằm bảo vệ nguồn tài nguyên, cảnh quan sinh thái lòng hồ và đảm bảo cân bằng môi trường.
