Hồi sinh sự sống từ trái tim

Ở Bệnh viện Trung ương Huế, có một bác sĩ đã 16 lần xuyên Việt thắp lên hy vọng về sự sống cho các bệnh nhân tim, tái sinh họ một cách kỳ diệu.

Cuộc đua sinh tử

Rời khỏi phòng hồi sức, bác sĩ Nguyễn Đức Dũng tháo khẩu trang, rạng rỡ tiến về phía gia đình bệnh nhân và thông báo: “Ca ghép tim đã thành công”. Câu nói đó đánh tan bầu không khí căng thẳng, mang lại niềm vui vỡ oà cho bố mẹ, anh chị của những người đang giành giật sự bằng quả tim mới. Và đó là lần thứ 16 bác sĩ Dũng “khai sinh lại” cho những người mắc bệnh tim.

Ca ghép tim thứ 16 thành công, cuộc đua sinh tử của cả ekip phẫu thuật khép lại với chiến thắng rực rỡ. Sau gần 4 giờ đồng hồ, trái tim của bệnh nhân qua đời tại Hà Nội đã đập những nhịp đầu tiên trong cơ thể mới tại Bệnh viện Trung ương Huế. Thêm một số phận con người được thay đổi khi có cơ hội trở về với cuộc sống thường ngày.

Theo lời bác sĩ Nguyễn Đức Dũng kể lại, vào cuối giờ chiều bệnh viện nhận được thông báo về trường hợp có một bệnh nhân không may qua đời ở bệnh viện Bạch Mai và gia đình bệnh nhân đồng ý hiến tạng, lập tức ekip ghép tạng điều động khẩn cấp làm nhiệm vụ. Một nhóm đi nhận tim từ người đã khuất, nhóm còn lại nhanh chóng chuẩn bị những khâu cần thiết cho bệnh nhân cần phẫu thuật, mọi giai đoạn được sắp xếp, căng chỉnh thời gian khớp từng phút.

Từ việc đánh giá chức năng tim, phổi, thận, hệ miễn dịch, đến việc theo dõi sát sao từng chỉ số nhỏ của bệnh nhân, quá trình chuẩn bị trước ghép đòi hỏi sự chính xác tuyệt đối. Chưa kể, việc tìm được một quả tim phù hợp là điều không hề dễ dàng. Các bác sĩ phẫu thuật ghép tim luôn hiểu rằng: “Thời gian vàng từ lúc lấy tim đến khi ghép chỉ có 4 đến 6 tiếng. Không thể chậm trễ. Một phút cũng là sinh tử.”

Ánh đèn phòng mổ không hoa lệ như ánh đèn sân khấu, ở đó, mỗi khi đèn được bật lên là mỗi lần bệnh nhân phải chạy đua với thời gian để tìm kiếm cơ hội được sống, bầu không khí lúc nào cũng trong trạng thái hối hả, căng thẳng tột cùng...chỉ khi mũi khâu cuối cùng được hoàn thành thì tất cả mới có thể thở phào nhẹ nhõm.

Những lần ghép tim xuyên việt luôn được diễn ra rất cấp tốc.

Với bác sĩ Dũng, mỗi ca ghép tim là một trận chiến thật sự. Có những lần, ê-kíp phải lên đường lúc 3 giờ sáng để vận chuyển tim từ tỉnh khác về. Đôi khi, cả bệnh viện phải phối hợp như một cỗ máy nhịp nhàng: đội gây mê, hồi sức, phẫu thuật viên, điều dưỡng, kỹ thuật viên... tất cả hoạt động ăn ý như những bánh răng không thể ngưng nghỉ.

“Ghép tim không bắt đầu trong phòng mổ. Nó bắt đầu từ lúc ta đối diện với sự thật, có một người sắp mất và một người đang sống dở chết dở. Mình ở giữa hai ngã rẽ ấy, và phải chọn đúng thời điểm, đúng người, đúng quyết định để sự hiến tặng của người mất trở nên có ý nghĩa.”, Bác sĩ Dũng nói bằng giọng trầm lắng.

Ca ghép bắt đầu khi quả tim hiến được đưa vào phòng mổ, cẩn trọng như nâng một báu vật. Sau khi cắt bỏ tim bệnh lý, trái tim mới được đặt vào và nối lại toàn bộ hệ mạch máu. Khi tim được tái tưới máu và bắt đầu đập trở lại, đó là lúc cả phòng mổ như nín thở rồi vỡ òa. “Đó là cảm giác mà không một từ ngữ nào có thể miêu tả trọn vẹn, nó giống như bạn vừa chứng kiến một điều kỳ diệu xảy ra trước mắt mình.”

16 trái tim, 16 số phận

Ca ghép thành công mới nhất là một trường hợp rất đặc biệt, khi là bệnh nhân nữ đầu tiên được ghép tim thành công ở Bệnh viện Trung ương Huế. Hơn nữa, bệnh nhân lại mang trong mình nhóm máu AB, một loại máu rất hiếm, không dễ để tìm ra nguồn hiến tạng phù hợp.

“Bệnh nhân nữ được ghép tim chỉ mới 34 tuổi, bệnh nhân đã phải 4 lần hoãn ghép bởi có nhóm máu hiếm, các chỉ số xét nghiệm trước khi phẫu thuật khó phù hợp với tạng được ghép. Chúng tôi đã rất vui mừng khi sau thời gian dài chờ đợi, đã có tạng phù hợp với nữ bệnh nhân”, bác sĩ Dũng chia sẻ.

Không phải ai cũng hình dung được sự hồi sinh kỳ diệu sau một ca ghép tim. Với bác sĩ Dũng, mỗi bệnh nhân không chỉ là một ca bệnh, mà còn là một câu chuyện, một hành trình sinh tử mà ông được tham gia như một người đồng hành.

Phạm Văn Cơ, cậu bé 15 tuổi từng hồi sinh kỳ diệu sau khi được ghép tim là một trong những bệnh nhân khiến bác sĩ Dũng xúc động nhiều nhất. Cơ bị suy tim giai đoạn cuối, đã ba lần ngừng tim trước khi nhập viện. Thời gian còn lại cho Cơ chỉ được tính bằng giờ.

“Cơ có lẽ là bệnh nhân khiến tôi nhớ mãi, khi chúng tôi nhận được thông tin có nguồn tạng hiến, mọi thứ phải diễn ra cực nhanh. Gia đình của một thanh niên mất vì tai nạn đã đồng ý hiến tặng tim, họ mất con, nhưng quyết định giữ lại sự sống cho một người khác được sống. Ca ghép kéo dài suốt 6 giờ trong im lặng, căng thẳng và tập trung cao độ. Khi nhịp tim đầu tiên của Cơ bắt đầu hoạt động, cả ê-kíp như trút được gánh nặng. Tôi nhớ rõ hình ảnh Cơ tỉnh lại sau ca mổ, ánh mắt đầy ngạc nhiên khi thấy mình vẫn còn sống.”, bác sĩ Dũng hồi nhớ.

Bác sĩ Nguyễn Đức Dũng thăm khám bệnh nhân trong một ngày làm việc bình thường.

Hai năm sau, bác sĩ Dũng có dịp gặp lại Cơ. Cậu bé giờ đã đi học lại, giúp mẹ bán hàng, biết phụ việc nhà và thậm chí còn chơi đá banh với bạn. Trái tim ấy, giờ đây không chỉ đập để duy trì sự sống, nó đập để nuôi dưỡng ước mơ và hy vọng của một cậu bé chưa tròn 18 tuổi.

Cho đi là còn mãi

Thành công của một ca ghép tim là kết quả của nỗ lực tập thể, nhưng cũng là minh chứng cho khát vọng sống mạnh mẽ của người bệnh và gia đình. Thế nhưng, con đường phía sau những “kỳ tích” ấy lại đầy chông gai.

Trở ngại lớn nhất là thiếu nguồn tạng hiến. Tại Việt Nam, quan niệm về hiến tạng sau khi qua đời vẫn còn khá dè dặt. Mỗi năm, số bệnh nhân suy tim giai đoạn cuối tăng nhanh, trong khi số ca hiến tạng chỉ chiếm tỉ lệ rất nhỏ.

Câu chuyện chưa dừng lại sau khi ca ghép thành công. Người bệnh phải tuân thủ chế độ dùng thuốc ức chế miễn dịch nghiêm ngặt, theo dõi sát sao các biến chứng như thải ghép, nhiễm trùng... Nếu người bệnh chủ quan, trái tim đó có thể bị đào thải bất cứ lúc nào.

Ê-Kíp ghép tim và Ban giám đốc Bệnh viện chúc mừng bệnh nhân khoẻ mạnh xuất viện.

Theo lời bác sĩ Dũng, hiến tạng sau khi qua đời là một nghĩa cử cao đẹp, thể hiện lòng nhân ái và tinh thần tương thân tương ái của con người với nhau. Mỗi một quyết định hiến tạng có thể cứu sống nhiều mạng người, mang lại hy vọng cho những bệnh nhân đang mòn mỏi chờ đợi từng ngày để được ghép tạng. Tuy nhiên, hiện nay nguồn tạng được hiến tặng so với nhu cầu thực tế đang còn quá thấp, khiến nhiều người lỡ mất cơ hội được tái sinh sau thời gian dài chờ đợi.

“Y học đang nghiên cứu những phương pháp điều trị như tim nhân tạo, mô tim từ tế bào gốc, và thuốc ức chế miễn dịch thế hệ mới...nhưng đó là những phương án của tương lai. Thực tế nhất hiện nay là ý thức, quan điểm của người dân, chúng ta có thể mất đi, nhưng chúng ta mạnh dạn hiến tạng sẽ cứu sống được nhiều người, cho đi là còn mãi”, bác sĩ Dũng nói.

16 ca ghép tim, không chỉ là 16 thành tích y khoa, mà là 16 câu chuyện nhân văn sâu sắc. Những câu chuyện mà ở đó, bác sĩ Dũng không chỉ là người mổ, mà là người kết nối sự sống, người giữ lửa hy vọng giữa những giờ phút tưởng chừng vô vọng.

Tiến sĩ Nguyễn Thanh Xuân, Phó giám đốc Bệnh viện Trung ương Huế chia sẻ: “Khi chúng tôi tìm được một trái tim hiến, đó thực sự là món quà vô giá. Nhưng không phải ai cũng đủ may mắn để nhận được. Có những bệnh nhân đã chờ, nhưng không kịp...”

Ngoài ra, theo Tiến sĩ Xuân thì chi phí ghép tim vẫn là gánh nặng với nhiều gia đình. Dù đã có hỗ trợ từ bảo hiểm y tế, nhưng chi phí thực tế cho một ca ghép có thể lên đến hàng trăm triệu đồng, chưa kể chi phí thuốc men, tái khám, điều trị sau mổ. Vì thế, mỗi ca ghép tim thành công là cả một hành trình rất dài, ở đó có sự kiên trì của bệnh nhân, sự cố gắng của gia đình và nỗ lực không mệt mỏi của đội ngũ y bác sĩ.

Phép màu không chỉ có trong sách, nó hiện hữu mỗi ngày, trong từng nhịp tim được đánh thức, trong từng bệnh nhân được trở lại cuộc đời. Có thể chúng ta không biết tên những người hiến tạng, cũng không thể nhớ hết khuôn mặt bệnh nhân được cứu sống. Nhưng ai đó, đâu đó, vẫn đang sống tiếp, với một trái tim từng dừng lại. Và những người đã mang nhịp đập trở về, vẫn ngày đêm lặng lẽ như chính trái tim họ.