Quốc hội đã xem xét một khối lượng công việc lớn, với sự đồng thuận, thống nhất rất cao, quyết định nhiều nội dung quan trọng không chỉ cho năm 2022, mà cả cho giai đoạn 2021 - 2025 và các năm tiếp theo.
Nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác lập pháp
Công tác lập pháp luôn là nội dung trọng tâm của mỗi kỳ họp. Tại Kỳ họp thứ 3, Quốc hội đã xem xét, biểu quyết thông qua 5 Luật, 16 Nghị quyết chuyên đề và Nghị quyết chung của Kỳ họp, cho ý kiến về 6 dự án luật và quyết nghị nhiều nội dung quan trọng khác.
Các luật, nghị quyết được thông qua đã góp phần kịp thời thể chế hóa các chủ trương, đường lối của Đảng, tiếp tục cụ thể hóa Hiến pháp năm 2013, bảo đảm thực thi các cam kết quốc tế nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật về sở hữu trí tuệ, phát triển thị trường bảo hiểm, xây dựng nền điện ảnh Việt Nam chuyên nghiệp, hiện đại, đậm đà bản sắc dân tộc, xây dựng lực lượng Cảnh sát cơ động chính quy, tinh nhuệ, hiện đại, tạo động lực mới trong công tác thi đua khen thưởng, nâng cao hiệu quả công tác giáo dục cải tạo phạm nhân, phát triển tỉnh Khánh Hòa nhanh và bền vững, là hình mẫu của sự gắn kết giữa phát triển kinh tế - xã hội với bảo đảm quốc phòng, an ninh...
Đây là các dự án luật, nghị quyết đã có trong Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2022. Trong quá trình thảo luận tại Kỳ họp thứ 2 và Kỳ họp lần này, việc tiếp thu, chỉnh lý tiếp tục được thực hiện kỹ lưỡng, củng cố các lập luận vững chắc trước khi thể chế hóa vào luật, nghị quyết. Những dự án luật, nghị quyết được thông qua đều xuất phát từ nhu cầu, đòi hỏi thực tiễn khách quan cuộc sống đặt ra và được triển khai xây dựng một cách chủ động, khoa học với quy trình chặt chẽ.
Theo Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ, việc thông qua các luật, nghị quyết với sự thống nhất, tập trung cao là thành quả của quá trình chuẩn bị kỹ lưỡng, từ sớm, từ xa của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ, các cơ quan của Quốc hội và các cơ quan hữu quan, với sự phát huy dân chủ, tranh thủ tối đa trí tuệ, đóng góp của nhân dân, của cộng đồng doanh nghiệp trong và ngoài nước, các bậc lão thành cách mạng, các chuyên gia, nhà khoa học.
"Đây là bài học quý để tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác lập pháp cũng như các quyết sách khác của Quốc hội”, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.
Khơi dậy tiềm năng, tạo động lực vượt qua khó khăn
Về hoạt động giám sát, Quốc hội đã xem xét các báo cáo đánh giá bổ sung kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và ngân sách nhà nước năm 2021; tình hình triển khai và kết quả phát triển kinh tế - xã hội, ngân sách nhà nước những tháng đầu năm 2022. Quốc hội đánh giá cao sự chỉ đạo quyết liệt, kịp thời của Chính phủ, sự nỗ lực của các cấp, các ngành, cộng đồng doanh nghiệp và các tầng lớp nhân dân đã khắc phục khó khăn, vượt qua thách thức, chủ động, linh hoạt, kịp thời triển khai các Nghị quyết của Quốc hội về phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội, phấn đấu hoàn thành các mục tiêu, chỉ tiêu và nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội năm 2022.
Quốc hội cũng đã thẳng thắn chỉ ra những hạn chế, yếu kém trong các ngành, lĩnh vực, phân tích nguyên nhân khách quan, chủ quan, rút ra những bài học kinh nghiệm, dự báo những thuận lợi, nguy cơ, thách thức, nhất là những tác động và khó khăn mới phát sinh do diễn biến phức tạp của tình hình thế giới, áp lực lạm phát gia tăng, giá xăng dầu, nguyên vật liệu và chi phí vận chuyển tăng cao, sự bất ổn của thị trường tài chính...
Quốc hội đã quyết nghị nhiều định hướng, nhiệm vụ và giải pháp chủ yếu để Chính phủ, các cấp, các ngành tiếp tục quyết liệt triển khai nhằm hoàn thành các mục tiêu, chỉ tiêu, nhiệm vụ, giải pháp đã được đề ra tại các Kết luận của Trung ương Đảng, các Nghị quyết của Quốc hội, Chính phủ về phát triển kinh tế - xã hội, phòng, chống dịch COVID-19 và các kế hoạch 5 năm giai đoạn 2021 - 2025, đặc biệt là khẩn trương triển khai đồng bộ và đẩy nhanh tốc độ giải ngân vốn đầu tư công và thực hiện gói chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội… nhằm khơi thông nguồn lực, khơi dậy mọi tiềm năng, tạo động lực để vượt qua khó khăn, thách thức, phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội nhanh và bền vững.
Trên cơ sở kết quả giám sát chuyên đề việc thực hiện chính sách, pháp luật về công tác quy hoạch kể từ khi Luật Quy hoạch có hiệu lực thi hành, Quốc hội đã ban hành Nghị quyết về tiếp tục tăng cường hiệu lực, hiệu quả thực hiện chính sách, pháp luật về quy hoạch và một số giải pháp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, đẩy nhanh tiến độ lập và nâng cao chất lượng quy hoạch thời kỳ 2021 - 2030; trong đó cho phép điều chỉnh một số quy định của pháp luật hiện hành để tháo gỡ các tồn tại, bất cập trước mắt, đẩy nhanh tiến độ và chất lượng của công tác lập quy hoạch. Quốc hội giao Chính phủ đánh giá toàn diện việc thực hiện Luật Quy hoạch để sớm đề xuất, sửa đổi, bổ sung các quy định của pháp luật liên quan đến quy hoạch vào thời gian phù hợp.
* Thẳng thắn, không vòng vo
Điểm nhấn nổi bật trong thực hiện công tác giám sát là phiên chất vấn và trả lời chất vấn đã thành công tốt đẹp. Trong thời gian 2,5 ngày, Quốc hội đã tiến hành chất vấn đối với 3 Bộ trưởng và Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam về các lĩnh vực: nông nghiệp và phát triển nông thôn; tài chính; ngân hàng; giao thông vận tải. Cuối phiên chất vấn, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Phạm Bình Minh đã thay mặt Chính phủ báo cáo làm rõ những vấn đề thuộc trách nhiệm chung của Chính phủ và trực tiếp trả lời chất vấn của đại biểu Quốc hội.
Tại 5 phiên chất vấn và trả lời chất vấn đã có 133 lượt đại biểu thực hiện quyền chất vấn, 28 lượt đại biểu tranh luận để làm rõ hơn những vấn đề quan tâm. Những vấn đề "nóng" của cuộc sống, những tâm tư, nguyện vọng của cử tri đã được mang đến nghị trường. Các vấn đề đưa ra chất vấn vừa có tính thời sự, cấp bách trước mắt, vừa mang tính chiến lược lâu dài, trong đó có những vấn đề đã kéo dài nhiều năm nhưng chưa được giải quyết một cách căn cơ, đáp ứng mong mỏi của cử tri, nhân dân và của chính các đại biểu Quốc hội.
Đã không ít lần, không khí nghị trường “nóng” bởi đại biểu Quốc hội không ngại đặt những câu hỏi là những vấn đề gây bức xúc trong dư luận xã hội. Đó là tình trạng “được mùa mất giá”, ùn ứ nông sản xuất khẩu tại các cửa khẩu biên giới phía Bắc xảy ra thường xuyên hằng năm, gây thiệt hại nhiều mặt về kinh tế, xã hội; là những vấn đề chung quanh “nông nghiệp, nông dân, nông thôn”.
Tại phiên chất vấn nhóm vấn đề về lĩnh vực tài chính, các đại biểu dồn dập đặt câu hỏi, tích cực tranh luận với Bộ trưởng Hồ Đức Phớc về vấn đề giá xăng dầu; xe biếu tặng; trách nhiệm của Bộ Tài chính trong quản lý thị trường chứng khoán, nhất là vừa qua thị trường này để xảy ra nhiều vi phạm.
Trả lời chất vấn, các "Tư lệnh" ngành cũng làm rõ, giải trình các vấn đề đại biểu nêu. Các Bộ trưởng cho dù là người mới trả lời chất vấn lần đầu như Bộ trưởng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Minh Hoan, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Thị Hồng, Bộ trưởng Tài chính Hồ Đức Phớc hay đã có nhiều kinh nghiệm trả lời chất vấn như Bộ trưởng Giao thông Vận tải Nguyễn Văn Thể đều thể hiện bản lĩnh, nắm chắc thực trạng của ngành, lĩnh vực mình phụ trách, thẳng thắn, không vòng vo, né tránh nhiều vấn đề khó, phức tạp; trong đó có những vấn đề đã tồn tại qua nhiều kỳ họp đã được trả lời một cách tương đối đầy đủ.
Cử tri Nguyễn Hữu Lâm, cựu chiến binh Phường 15, quận Gò Vấp, Thành phố Hồ Chí Minh cho rằng: Hoạt động chất vấn, tranh luận và trả lời chất vấn các thành viên Chính phủ, người đứng đầu các bộ, ngành liên quan là một việc làm đúng đắn, rất tích cực của Quốc hội, giúp khẳng định được trách nhiệm của Quốc hội với tư cách cơ quan lập pháp tối cao và thể hiện vai trò, trách nhiệm của Quốc hội với cử tri cả nước.
Cử tri Nguyễn Văn Hiếu, phường Kinh Bắc, thành phố Bắc Ninh, tỉnh Bắc Ninh cho rằng, Chủ tọa điều hành rất linh hoạt, phân bổ thời lượng câu hỏi và thời gian hợp lý giữa nội dung hỏi và nội dung trả lời. Đặc biệt, với những câu hỏi quan trọng, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh để các "Tư lệnh" ngành nghiên cứu kỹ, trả lời thỏa đáng cho đại biểu và các cử tri.
Công khai, minh bạch, gần gũi với cử tri
Lần đầu tiên tại một kỳ họp Quốc hội, có 5 dự án quan trọng quốc gia được xem xét quyết định chủ trương đầu tư, nâng tổng số dự án mà Quốc hội khóa XV xem xét, quyết định chủ trương đầu tư trong năm đầu tiên của nhiệm kỳ lên 6 dự án với tổng mức đầu tư 392.644 tỷ đồng. Đây đều là những dự án giao thông trọng điểm, cấp bách, bảo đảm quốc phòng, an ninh, có tác động lan tỏa, tăng cường liên kết vùng, thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, các vùng và từng địa phương.
Tại Kỳ họp này, Quốc hội đã thông qua các Nghị quyết về Chủ trương đầu tư Dự án đường Vành đai 3 Thành phố Hồ Chí Minh; Dự án đường Vành đai 4 - Vùng Thủ đô Hà Nội; các Dự án xây dựng đường bộ cao tốc: Biên Hòa -Vũng Tàu (giai đoạn 1), Khánh Hòa - Buôn Ma Thuột (giai đoạn 1), Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng (giai đoạn 1). Quốc hội đã thống nhất áp dụng hình thức đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP) đối với dự án Vành đai 4 - Vùng Thủ đô Hà Nội và hình thức đầu tư công cho 4 dự án còn lại, sử dụng tổng hợp cả ngân sách trung ương và ngân sách địa phương, cả nguồn vốn đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 - 2025 và vốn đầu tư công trong Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội.
Cùng với việc cho phép áp dụng nhiều cơ chế, chính sách đặc thù chưa có tiền lệ, Quốc hội giao Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ quyết liệt tổ chức triển khai thực hiện, đảm bảo tiến độ và chất lượng công trình, công khai, minh bạch, tuyệt đối không được để xảy ra tham nhũng, tiêu cực, trục lợi chính sách, làm lãng phí, thất thoát tiền và tài sản Nhà nước. Đồng thời, Quốc hội đề nghị Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội, các vị đại biểu Quốc hội, Hội đồng nhân dân các cấp, nhân dân và cử tri tăng cường kiểm tra, giám sát việc thực hiện các Nghị quyết quan trọng này của Quốc hội.
Tại Kỳ họp này, trên cơ sở đề nghị của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Quốc hội đã đồng ý bổ sung nội dung bất thường về công tác nhân sự vào chương trình kỳ họp và đã thực hiện các thủ tục theo quy định của Hiến pháp và pháp luật, ban hành Nghị quyết bãi nhiệm tư cách đại biểu Quốc hội; phê chuẩn đề nghị của Thủ tướng Chính phủ về việc cách chức Bộ trưởng Bộ Y tế đối với ông Nguyễn Thanh Long vì đã có những sai phạm nghiêm trọng trong vụ án Công ty Việt Á.
Để đáp ứng ngày càng tốt hơn yêu cầu của thực tiễn và sự kỳ vọng của cử tri, nhân dân, Quốc hội cũng đã linh hoạt điều chỉnh, bổ sung nội dung vào chương trình kỳ họp; quyết định tăng thêm thời lượng truyền hình trực tiếp trên sóng của Truyền hình Quốc hội Việt Nam nhiều phiên thảo luận tại hội trường. Điều này giúp thông tin rộng rãi hơn, đảm bảo các hoạt động của Quốc hội ngày càng công khai, minh bạch hơn, gần gũi với cử tri và nhân dân (đã nâng từ 13 phiên họp lên 19 phiên họp với tổng thời lượng là 62 giờ), qua đó cũng tạo điều kiện thuận lợi để nhân dân và cử tri giám sát các hoạt động của Quốc hội. Các nội dung được xem xét, quyết định tại kỳ họp này đều đạt sự đồng thuận rất cao; mặc dù bổ sung thêm nội dung nhưng vẫn bảo đảm chất lượng và thời gian kỳ họp như dự kiến. Mối quan hệ gắn bó, phối hợp, chia sẻ kinh nghiệm hoạt động với cơ quan dân cử ở địa phương cũng được chú trọng và tăng cường thông qua việc mời đại diện Thường trực Hội đồng nhân dân các tỉnh, thành phố về dự phiên giám sát tối cao của Quốc hội.
Kết quả của Kỳ họp đã khẳng định, Quốc hội, Chủ tịch nước, Chính phủ, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các cơ quan, tổ chức liên quan luôn lắng nghe ý kiến của cử tri và nhân dân, chủ động, tích cực phối hợp để kịp thời đưa ra những quyết sách quan trọng, giải quyết hiệu quả các vấn đề thực tiễn đặt ra, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, góp phần phục hồi, phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, thể hiện Quốc hội luôn đại diện cho trí tuệ toàn dân, không ngừng đổi mới, cống hiến và hành động vì lợi ích của cử tri, nhân dân và đất nước.
