Cụ thể, vào ngày 16/11, ông Nguyễn Quốc Vương, tác giả và dịch giả của hơn 70 đầu sách về giáo dục, lịch sử và văn hóa, bất ngờ phát hiện bản điện tử của cuốn sách "Nước Nhật nhìn từ những thứ bình thường" - công trình sáng tác trong gần 10 năm du học tại Nhật Bản của ông xuất hiện trên Waka.vn (Waka), một nền tảng xuất bản điện tử.
 |
Ông Nguyễn Quốc Vương - tác giả cuốn sách "Nước Nhật nhìn từ những thứ bình thường". |
Theo thông tin được đăng tải trên nền tảng này, cuốn "Nước Nhật nhìn từ những thứ bình thường” bắt đầu được Waka khai thác từ năm 2018. Đáng chú ý, tác giả Nguyễn Quốc Vương khẳng định ông chưa từng gặp gỡ, trao đổi, ký kết hợp tác với đơn vị này.
Trước đó, tác giả Nguyễn Quốc Vương đã chuyển quyền sử dụng thông qua hợp đồng sử dụng quyền tác giả cho Công ty cổ phần zGroup - Nhãn sách Bão (zGroup), để đơn vị này khai thác cuốn "Nước Nhật nhìn từ những thứ bình thường" từ ngày 15/12/2016 đến ngày 15/12/2019.
Trong hợp đồng đã ký giữa hai bên có điều khoản "nếu bên B (zGroup) có kế hoạch khai thác hoặc có đối tác muốn cùng khai thác tác phẩm này dưới các hình thức khác không phải sách in thì sẽ được quy định tại một hợp đồng riêng giữa bên A (tác giả Nguyễn Quốc Vương) và bên B để quy định rõ hơn về điều này".
 |
| Cuốn “Nước Nhật nhìn từ những thứ bình thường” của tác giả Nguyễn Quốc Vương vẫn được Waka khai thác đến chiều ngày 17/11/2021. Sau thời gian trên, cuốn sách được chuyển sang trạng thái “sách chờ duyệt bản quyền”. Ảnh chụp màn hình Waka.vn. |
Được biết, zGroup chính là đơn vị đã ủy quyền cho Waka khai thác bản ebook của cuốn "Nước Nhật nhìn từ những thứ bình thường". Tuy nhiên, hành động này không hề thông qua ông Nguyễn Quốc Vương và khiến tác giả hết sức bức xúc. Bởi kể từ khi bản điện tử của tác phẩm xuất hiện, ông Vương chưa nhận được bất kỳ lời thông báo, xin phép cũng như tiền bản quyền từ hai phía zGroup và Waka.
Lỗ hổng trong khai thác bản quyền thứ cấp
Để làm rõ vấn đề này, phóng viên Ngày Nay đã liên hệ với ông Đinh Quang Hoàng, Giám đốc điều hành của Waka trong sáng 18/11. Khi hỏi về quy trình ký hợp đồng khai thác bản điện tử với zGroup, cũng như lý do cuốn “Nước Nhật nhìn từ những thứ bình thường” dù đã hết hạn bản quyền, nhưng vẫn được Waka khai thác cho đến ngày 17/11/2021, ông Đinh Quang Hoàng cho biết:
“Hợp đồng chúng tôi ký với zGroup từ năm 2016, trong đó có rất nhiều đầu sách chứ không chỉ có cuốn của tác giả Nguyễn Quốc Vương. Đến năm 2018, chúng tôi mới bắt đầu cập nhật tác phẩm này lên Waka và đến tháng 7/2019, chúng tôi tiếp tục gia hạn hợp đồng khai thác số sách trên thêm 3 năm nữa với zGroup”.
Và theo ông Hoàng, do phía đối tác không cập nhật thông tin về những tựa sách đã hết hạn bản quyền, nên hệ thống bên ông vẫn tiếp tục triển khai. Điều này cũng đồng nghĩa với việc Waka dù mua bản quyền, nhưng không nắm được thời hạn hợp đồng nhà cung cấp đã ký với tác giả. Trong khi, đây là thông tin vô cùng quan trọng để tránh việc ‘vô tình’ vi phạm bản quyền.
Một sự việc tương tự từng xảy ra vào năm 2016, khi tác giả Võ Thu Hương phát hiện cuốn sách “Lạc giữa thanh xuân” của mình được bán bản điện tử trên Waka. Tác giả đã yêu cầu Waka và Limbooks (công ty được chuyển quyền sử dụng) gỡ bỏ vì tác giả chưa được ai liên hệ cung như thông qua việc kinh doanh ebook cuốn sách này.
Nhấn mạnh về hợp đồng giữa tác giả Nguyễn Quốc Vương và zGroup, trong đó có điều khoản bên phát hành phải thông báo cho tác giả nếu có đối tác khác cùng khai thác. Ông Đinh Quang Hoàng trả lời, Waka không tiếp cận được hợp đồng gốc giữa tác giả và nhà phát hành, chỉ tiếp cận những phần zGroup chứng minh có quyền khai thác tác phẩm. Bên cạnh đó, hợp đồng của Waka với đối tác luôn có điều khoản đối tác phải chịu hoàn toàn trách nhiệm với những bản quyền họ cung cấp.
“Vì vậy, sau khi ký với những nhà phát hành như zGroup, không chỉ Waka mà các đơn vị kinh doanh cùng lĩnh vực, sẽ không xác minh ở phía tác giả nữa, vì sẽ có rất nhiều bên sơ cấp và thứ cấp. Chỉ cần nhà cung cấp đưa ra một phần hợp đồng chứng minh họ có quyền, Waka đã có thể bắt đầu khai thác”, ông Hoàng khẳng định.
 |
| Liệu thị trường mua bán bản quyền tại Việt Nam có trở nên hỗn loạn khi các đơn vị phát hành thứ cấp lại tin tưởng nhà cung cấp chứ không phải tác giả - người vẫn là chủ sở hữu tác phẩm của mình? Ảnh: Thegioididong.com |
Mê cung của những lời giải thích
Cùng ngày, zGroup đã ra thông báo chính thức về vụ việc. Trong đó, đơn vị này thừa nhận đã không có động thái yêu cầu Waka chấm dứt việc kinh doanh ebook do hợp đồng gốc hết hạn, không theo dõi và bảo vệ quyền tác giả của ông Nguyễn Quốc Vương. “Trong thời gian tới, zGroup sẽ gấp rút hoàn thành việc trao đổi số liệu kinh doanh để tiến hành kết toán và đi đến thống nhất với tác giả”, đơn vị này tuyên bố.
Sau thông báo của zGroup, ngay tối 18/11, Waka chia sẻ một thông báo trên fanpage Waka.vn với nội dung tổng hợp lại các mốc thời gian xoay quanh việc khai thác tác phẩm “Nước Nhật nhìn từ những thứ bình thường”. Cùng với đó, đơn vị này tái khẳng định được zGroup cung cấp quyền khai thác ebook và hiện tại thời hạn khai thác vẫn còn thời hạn.
Được biết, zGroup cấp quyền kinh doanh ebook “Nước Nhật từ những thứ bình thường” vào ngày 30/7/2018. Tuy nhiên đến ngày 8/10/2018, bộ phận bản quyền Waka mới nhận được file sách từ zGroup và hoàn thành số hóa vào 16/10/2018.
Trong thông báo của Waka có nêu: "Thời hạn zGroup cấp quyền kinh doanh ebook "Nước Nhật từ những thứ bình thường" vào ngày 30/7/2018. Tuy nhiên đến ngày 8/10/2018, bộ phận bản quyền Waka mới nhận được file sách từ zGroup và hoàn thành số hóa vào 16/10/2018.
Theo hợp đồng, thời hạn khai thác 3 năm (2 năm + gia hạn 1 năm) tính từ ngày các tác phẩm mà zGroup chuyển giao được khai thác trên Waka, tức là đến 16/10/2021."
Vụ việc này nếu không được xử lí đến nơi đến chốn sẽ tạo ra một tiền lệ cực nguy hại, và đồng nghĩa với việc làm ngơ cho các công ty sách ebook cướp giật bản quyền tác giả giữa thanh thiên bạch nhật - Tác giả Hoàng Tuấn Công.
Trước những cách giải thích trên, tác giả Nguyễn Quốc Vương bày tỏ quan điểm không đồng tình. Đầu tiên về phía Waka, đơn vị này đã không cho ông câu trả lời cụ thể, đẩy trách nhiệm về phía nhà cung cấp dù đã trực tiếp khai thác tác phẩm mà không được sự cho phép.
Còn về phía zGroup, dù đã nhận sai nhưng đã “lờ” đi việc ông Vương chỉ đồng ý làm ebook với điều kiện phải báo cáo, trình bày phương án, thống nhất doanh thu, tác quyền với tác giả. Ông Vương khẳng định bản thân không hề nhận được thông tin về việc trong suốt ba năm qua, cuốn “Nước Nhật nhìn từ những thứ bình thường nhất” được khai thác dưới định dạng ebook.
Trao đổi với Ngày Nay, luật sư Lê Quang Minh (Văn phòng Luật sư Minervas) nhận định căn cứ vào hợp đồng giữa tác giả và phía zGroup, ông Nguyễn Quốc Vương không bán (chuyển nhượng quyền sở hữu) mà chỉ chuyển quyền sử dụng thông qua hợp đồng sử dụng quyền tác giả cho zGroup, việc zGroup không tuân thủ các điều khoản của hợp đồng là vi phạm hợp đồng, vi phạm pháp luật trong đó có Luật Sở hữu trí tuệ.
Cụ thể, zGroup đã vi phạm các quy định sau tại điều 28 Luật Sở hữu trí tuệ:
3. Phân phối tác phẩm mà không được phép của tác giả.
6. Sao chép tác phẩm mà không được phép của tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả
8. Sử dụng tác phẩm mà không được phép của chủ sở hữu quyền tác giả
11. Xuất bản tác phẩm mà không được phép của chủ sở hữu quyền tác giả.
Còn đối với Waka, đơn vị này đã xâm phạm quyền tác giả của ông Nguyễn Quốc Vương theo các quy định tại điều 28 Luật Sở hữu trí tuệ, có thể bao gồm:
3. Phân phối tác phẩm mà không được phép của tác giả.
6. Sao chép tác phẩm mà không được phép của tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả
8. Sử dụng tác phẩm mà không được phép của chủ sở hữu quyền tác giả
10. Phân phối, trưng bày hoặc truyền đạt tác phẩm đến công chúng qua mạng truyền thông và các phương tiện kỹ thuật số mà không được phép của chủ sở hữu quyền tác giả.
"Waka không thể viện hợp đồng đã ký với zGroup. Việc Waka xâm phạm quyền lợi của tác giả Nguyễn Quốc Vương có thể bị xử phạt. Còn hợp đồng Waka ký với Z-Group do hai bên liên quan giải quyết, không liên quan tới tác giả", luật sư Lê Quang Minh chỉ ra.
Hiện tại, tác giả Nguyễn Quốc Vương cho biết ông sẽ theo đuổi vụ việc đến khi hai đơn vị nêu trên giải quyết một cách thấu đáo, hợp lý. Điều này nhằm tránh tổn thất danh dự, uy tín và nhân phẩm của cá nhân tác giả.
Ngày Nay sẽ tiếp tục thông tin về vụ việc.
