Nhạc sĩ Nguyễn Văn Tý sinh ngày 5-3-1925, tại Vinh, Nghệ An, trong một gia đình có truyền thống âm nhạc, với cha làm trùm phường bát âm, thạo cả hát văn, chèo và ả đào. Không chỉ tiếp cận với âm nhạc từ bé, nhạc sĩ Nguyễn Văn Tý còn được học nhạc rất sớm từ trong trường,như nhạc lý cơ bản, hòa thanh, hát bè, học đàn guitar Hawaii.
Năm 1945, nhạc sĩ Nguyễn Văn Tý tham gia Việt Minh, xây dựng đoàn kịch thơ, kịch nói của Thanh niên Cứu quốc Nghệ An. Sau đó hai năm, ông bắt đầu bước vào sáng tác, nhưng nhạc sĩ thực sự coi tác phẩm đầu tay cua rmình là bài “Ai xây chiến lũy” viết 1949.
Từ năm 1950, ông xây dựng Đoàn Văn công của Sư đoàn 304 và làm trưởng đoàn. Ca khúc “Dư âm” nổi tiếng của ông được sáng tác trong thời gian này, sau một lần về chơi nhà bạn ở Quỳnh Lưu, Nghệ An, viết về cô em gái của người bạn đó.
Năm 1967, ông tham gia Hội Nhạc sĩ Việt Nam. Từ năm 1975, ông chuyển về Viện Nghiên cứu Âm nhạc, Bộ Văn hóa, cơ sở II tại Thành phố Hồ Chí Minh.
Trong suốt sự nghiệp sáng tác của mình, ông đã để lại cho người yêu âm nhạc những tác phẩm nổi tiếng như “Mẹ yêu con”, “Chim hót trên đồng đay”, “Dòng nước quê hương”, “Tiễn anh lên đường, “Vượt trùng dương”, “Bài ca năm tấn”, Tấm áo chiến sĩ mẹ vá năm xưa”, “Một khúc tâm tình người Hà Tĩnh”, “Dáng đứng Bến Tre”… Ông từng giành nhiều giải thưởng như Giải nhì (không có giải nhất) của Hội Văn nghệ Việt Nam cho bài” Vượt trùng dương”, Giải nhất Cuộc thi vận động sáng tác về đề tài phụ nữ với bài “Tiễn anh lên đường” (1964), Giải nhất sáng tác về đề tài nông nghiệp với ca khúc “Bài ca năm tấn” (1967).
Ông cũng có nhiều ca khúc thiếu nhi như “Tôi là gà trống”, “Gà mái mơ”. Ngoài ra, ông còn viết phần âm nhạc cho phim hoạt hình, nhạc cho múa rối và viết nhạc cho một số vở chèo như “Đảo nổi”, “Sông Hồng” (1967), “Nguyễn Viết Xuân” (1968).
Nhạc sĩ Nguyễn Văn Tý đã được nhận Huân chương Kháng chiến chống Pháp hạng Ba, Huân chương Kháng chiến chống Mỹ hạng Nhất, Huân chương Lao động hạng Nhì (1984). Năm 2000, ông vinh dự được Nhà nước trao tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật.