Hâm mộ thuần túy và niềm vui giản dị
Trước khi K-pop du nhập và tạo nên làn sóng mạnh mẽ trong giới trẻ Việt, văn hóa thần tượng trong nước chủ yếu gắn liền với những cái tên như Mỹ Tâm, Đan Trường, Lam Trường, Phương Thanh... Đây là thời kỳ mà người hâm mộ chưa có khái niệm rõ ràng về “fandom”, các hoạt động cổ vũ mang tính cộng đồng cũng chưa phổ biến. Sự hâm mộ diễn ra một cách đơn giản và đậm chất cá nhân.
Người yêu nhạc thường nghe qua đĩa CD, băng cassette, hay đơn giản hơn là ngồi hàng giờ bên chiếc tivi để đợi chương trình Làn Sóng Xanh, Nhịp điệu trẻ, VTV Bài hát tôi yêu phát sóng các ca khúc của thần tượng. Những ca sĩ đình đám giai đoạn cuối thập niên 1990, đầu 2000 không chỉ có lượng fan đông đảo mà còn được gắn liền với hình ảnh “thần tượng quốc dân”, bởi họ xuất hiện thường xuyên trong đời sống thường nhật của khán giả chứ không quá xa vời, hào nhoáng.
Báo in cũng là một kênh quan trọng trong việc kết nối fan và idol. Các ấn phẩm như Hoa Học Trò, Mực Tím, Thiên Thần Nhỏ... là “bảo vật” của nhiều thế hệ học sinh. Người hâm mộ sưu tập ảnh, bài viết, dán kín sổ tay, trang trí vở bằng sticker, bìa sưu tầm được in hình ca sĩ yêu thích. Có những người dành dụm tiền ăn sáng cả tuần chỉ để mua một tờ báo hoặc poster khổ lớn treo trong phòng. Hình thức ủng hộ ca sĩ lúc này chủ yếu là mua album, đi xem show diễn ở sân vận động hoặc nhà văn hóa, những chương trình như Duyên dáng Việt Nam, Giai điệu tình yêu,… luôn chật kín người.
K-pop ảnh hưởng đến văn hóa hâm mộ Việt
Từ cuối những năm 2000, làn sóng Hallyu (Hàn lưu - làn sóng Hàn Quốc) bắt đầu lan rộng tại Việt Nam, đánh dấu một bước ngoặt lớn trong cách người trẻ tiếp cận và bày tỏ tình cảm với thần tượng. Nếu như trước đây, việc yêu mến ca sĩ chủ yếu là thông qua âm nhạc, báo chí và sân khấu biểu diễn, thì sự xuất hiện của K-pop mang theo một hệ sinh thái hâm mộ hoàn toàn mới, giàu tính cộng đồng, quy củ và đầy chiến lược.
K-pop không chỉ đơn thuần là âm nhạc, mà là một sản phẩm văn hóa toàn diện: từ vũ đạo, thời trang, mỹ học hình ảnh cho đến nội dung hậu trường như vlog, show thực tế. Các nhóm nhạc thần tượng như TVXQ, Super Junior, Big Bang, SNSD... nhanh chóng chiếm được cảm tình của giới trẻ Việt Nam nhờ phong cách hiện đại, gần gũi, đặc biệt là khả năng kết nối liên tục với người hâm mộ thông qua các nền tảng mạng xã hội.
Chị Phương Nhung, một fan lâu năm của nhóm nhạc Super Junior, xúc động kể lại kỷ niệm từ thời điểm K-pop còn là một điều gì đó rất mới mẻ: "Hồi mình học lớp 9 (năm 2011), cứ mỗi chiều thứ Năm, mình lại đạp xe băng qua cây cầu cách nhà khoảng 2km để mua báo Thiên Thần Nhỏ, chỉ mong khi mở ra sẽ tràn ngập ảnh idol của mình."
Đó cũng là thời điểm mà cộng đồng fan K-pop Việt dần hình thành, ban đầu tự phát nhưng ngày càng có tổ chức hơn. Từ những buổi offline nhỏ tại công viên, quán cà phê, các bạn trẻ dần xây dựng hệ thống fanpage, diễn đàn, lập nhóm dịch sub video, thậm chí xuất bản tạp chí K-pop tự làm. Các hội nhóm như FC Cassiopeia (fan TVXQ), E.L.F Vietnam (fan Super Junior), VIP Vietnam (fan Big Bang)... trở thành những cộng đồng năng động, có ảnh hưởng mạnh mẽ trên mạng xã hội.
Một trong những yếu tố đặc biệt quan trọng của fandom chính là tinh thần tập thể và chiến lược ủng hộ thần tượng. Từ việc cày view YouTube, bình chọn trên các bảng xếp hạng quốc tế, cho đến tổ chức các hoạt động thiện nguyện, ủng hộ xã hội, tất cả đều được lên kế hoạch bài bản. Những hình thức này dần được fan Việt học hỏi và áp dụng.
Đáng chú ý, K-pop đã giới thiệu khái niệm “fan project” vào văn hóa hâm mộ Việt: từ treo banner LED tại các trung tâm thương mại, gửi xe tải đồ ăn (food truck) đến hậu trường, đặt biển quảng cáo tại các ga tàu điện quốc tế, cho đến ủng hộ từ thiện dưới tên thần tượng. Tiêu biểu nhất là cộng đồng V-ARMY (những người hâm mộ BTS tại Việt Nam) với hàng loạt dự án thiện nguyện quy mô, đầy tính nhân văn. Trong thời điểm bão số 3 (bão Yagi) đổ bộ miền Bắc vào tháng 9/2024, V-ARMY đã quyên góp hơn 1,2 tỷ đồng để hỗ trợ người dân vùng thiên tai, số tiền được gửi đến Mặt trận Tổ quốc Việt Nam để kịp thời giúp đỡ những hoàn cảnh khó khăn. Trước đó, vào năm 2020, khi miền Trung trải qua đợt lũ lụt nghiêm trọng, cộng đồng này cũng đã nhanh chóng phát động chiến dịch quyên góp và thu được hơn 630 triệu đồng nhằm chia sẻ phần nào những mất mát với đồng bào nơi đây.
 |
| Số tiền quyên góp của một fanpage V-ARMY đứng ra kêu gọi hỗ trợ miền Bắc khắc phục hậu quả bão Yagi. Ảnh: Not a tasteless ratatouille |
Không chỉ dừng lại ở việc hỗ trợ thiên tai, V-ARMY còn chú trọng đến các hoạt động dài hạn và bền vững như chăm sóc sức khỏe cộng đồng. Năm 2023, nhân dịp kỷ niệm 10 năm ra mắt của BTS, họ đã phát động dự án “Borahair”, kêu gọi hiến tóc để làm tóc giả tặng bệnh nhân ung thư vú. Kết quả, chiến dịch thu nhận được 231 bộ tóc, trong đó có 187 bộ đạt chuẩn, cùng với khoản quyên góp 10 triệu đồng gửi đến Quỹ Ngày mai Tươi sáng. Những hoạt động giàu tính nhân văn này không chỉ thể hiện tinh thần trách nhiệm xã hội của cộng đồng fan K-pop tại Việt Nam, mà còn lan tỏa mạnh mẽ thông điệp yêu thương, sẻ chia đến cộng đồng.
 |
V-ARMY tham gia hoạt động hiến máu nhân đạo trong chương trình “For Suga For Life”. |
Giới trẻ đang dần thay đổi cách nghĩ về việc "hâm mộ". Thần tượng không còn là người ở trên cao để chiêm ngưỡng, mà trở thành nguồn cảm hứng để hành động. Từ đó, các fan Việt bắt đầu định hình lại vai trò của mình: không chỉ cổ vũ bằng lời nói, mà còn đồng hành, hỗ trợ, tạo ảnh hưởng tích cực đến hình ảnh thần tượng trong công chúng.
Hâm mộ thần tượng Việt trong thời kỳ mới
Từ các dự án sinh nhật, video LED tại trung tâm thương mại, quảng cáo trên YouTube, TikTok đến việc thuê billboard ngoài trời, tất cả những hình thức vốn quen thuộc trong cộng đồng fan Hàn giờ đây được áp dụng một cách linh hoạt để ủng hộ các nghệ sĩ Việt như MONO, Wren Evans, Hoàng Dũng, Orange hay những cái tên trẻ bước ra từ các cuộc thi âm nhạc như Anh Trai Say Hi, Rap Việt...
 |
Project LED FC dành tặng Quang Anh Rhyder. Ảnh: Fanpage Quang Anh Rhyder |
Đêm ngày 10/5 vừa qua, buổi concert cuối cùng của chương trình “Anh trai Say Hi” tại Việt Nam đã trở thành một cột mốc đáng nhớ trong dòng chảy văn hóa fandom nước nhà. Diễn ra tại Sân vận động Mỹ Đình trong cơn mưa lớn kéo dài hơn 4 tiếng đồng hồ – vốn có thể khiến bất kỳ sự kiện âm nhạc nào phải dừng lại – đêm diễn không bị phá vỡ, mà trái lại, trở thành điểm nhấn đặc biệt trong lòng người hâm mộ. Hàng chục ngàn khán giả không rời đi, không hô hoán yêu cầu tạm dừng, mà cùng nhau đội mưa, cùng khóc, cùng cười, cùng hát vang từng ca khúc với nghệ sĩ, tạo nên một không khí thăng hoa đầy cảm xúc.
Trong khung cảnh mưa trắng trời, hàng chục ngàn lightstick rực sáng, và các thành viên đứng lặng trên sân khấu nhìn xuống biển người phía dưới, đã trở thành hình ảnh lan truyền mạnh mẽ trên mạng xã hội. Nhiều khán giả không giấu nổi sự xúc động, chia sẻ rằng chưa từng chứng kiến một đêm concert nào tại Việt Nam mang lại cảm giác xúc động đến vậy. Sự kiện này đã tạo hiệu ứng lan tỏa mạnh mẽ, xuất hiện tràn ngập trên TikTok, Instagram, Facebook với hàng loạt đoạn clip ghi lại khoảnh khắc hàng chục nghìn người cùng hô vang trong mưa.
 |
Ảnh: Anh Trai Say Hi Vie Channel |
 |
Ảnh: Anh Trai Say Hi Vie Channel |
Không dừng lại ở việc cổ vũ nghệ sĩ trên truyền thông, fandom Việt còn đang thể hiện chiều sâu văn hóa của mình thông qua các hoạt động thiện nguyện. Lấy cảm hứng từ các cộng đồng fandom của nghệ sĩ quốc tế, nhiều FC tại Việt Nam đã chủ động tổ chức các dự án cộng đồng nhân danh thần tượng, cho thấy tình yêu ấy không chỉ mang tính giải trí mà còn lan tỏa giá trị tích cực trong xã hội. Trong năm 2024, các FC của nghệ sĩ Việt Nam đã tổ chức quyên góp để hỗ trợ trẻ em nghèo vùng cao, tặng sách và xây dựng thư viện mini nhân dịp sinh nhật thần tượng. Các hoạt động như trồng cây, hiến máu, phát quà từ thiện... đang dần trở thành cách thể hiện tình cảm mới, nhẹ nhàng, không ồn ào, nhưng lại đầy tính lan tỏa và được cộng đồng ghi nhận như một dấu ấn đẹp của văn hóa thần tượng thời hiện đại.
 |
| Hình ảnh Soobin Hoàng Sơn rực rỡ trên sky LED Thủ Thiêm và loạt LED các thành phố lớn nhân dịp sinh nhật nam ca sĩ. Ảnh: FC Soobin Hoàng Sơn |
Văn hóa fandom tại Việt Nam hiện nay đang chứng kiến một sự phát triển vượt bậc cả về quy mô lẫn tư duy. Người hâm mộ không còn bị đóng khung trong hình ảnh “fan cuồng” như những định kiến cũ, mà đang dần trở thành những công dân trẻ có trách nhiệm xã hội, có chiến lược rõ ràng trong việc truyền thông và luôn đồng hành cùng nghệ sĩ bằng trái tim nhiệt huyết và tinh thần văn minh.
 |
Người hâm mộ không còn bị đóng khung trong hình ảnh “fan cuồng” như những định kiến cũ. Ảnh: @shy_taegi |
