Ông Zhang Xinghai, đại biểu quốc hội Trung Quốc và Chủ tịch của Tập đoàn Xiaokang chuyên sản xuất ô tô, gần đây đã đề xuất chính phủ trợ cấp tiền lương cho nhà máy để giúp ngành sản xuất cạnh tranh với các nền tảng công nghệ lớn.
Vào tháng 2, Bộ Nhân lực và An sinh Xã hội Trung Quốc đã công bố danh sách 100 ngành nghề lâm vào tình trạng thiếu việc làm nhiều nhất. Tổng cộng 43 ngành nghề được liệt kê thuộc nhóm sản xuất.
“Tình trạng này là do thu nhập trong ngành sản xuất không hấp dẫn", ông Zhang thừa nhận và cho biết rằng trung bình 5 năm qua, mỗi năm có khoảng 1,5 triệu lao động rời khỏi ngành sản xuất.
Đề xuất của ông Zhang đã thu hút sự chú ý lớn trên mạng xã hội Weibo. Hầu hết cư dân mạng cho biết nghề giao hàng được hưởng nhiều tự do hơn làm công nhân nhà máy.
“Ai sẽ làm việc trong một nhà máy ngoại trừ những người trên 40 tuổi? Thời gian làm việc kéo dài - một hoặc hai ngày nghỉ mỗi tháng - lương thấp, còn đồ ăn thì chán. Hầu hết công việc đều không tốt cho sức khỏe của bạn”, một người dùng Weibo viết. “Nếu làm nghề giao đồ ăn, ít nhất tôi có thể nghỉ một ngày nếu không muốn làm việc.”
Thu nhập của nghề giao hàng tại Trung Quốc đã gia tăng nhanh chóng trong những năm gần đây, thậm chí có người còn vượt qua mức lương của nhân viên văn phòng mà họ thường xuyên giao đồ ăn. Các chủ nhà máy nói rằng họ không thể cạnh tranh với mức thu nhập từ các nền tảng công nghệ.
Theo báo cáo do Liên đoàn Công đoàn Quảng Châu công bố ngày 2/3, thu nhập hàng năm của các tài xế giao hàng trong thành phố là hơn 100.000 nhân dân tệ (hơn 361 triệu đồng), tăng 17% so với năm trước. Khoảng 10% tài xế giao hàng có thu nhập hơn 10.000 tệ mỗi tháng.
Ngược lại, không bao gồm tiền ăn ở, lương tháng điển hình của một công nhân nhà máy ở Quảng Châu trong năm 2021 rơi vào khoảng 6.000 nhân dân tệ (21,6 triệu đồng), bao gồm cả các khoản phúc lợi xã hội, theo ông Zhao Yunhai, một chủ xưởng may ở Quảng Châu.
“Chúng tôi không đủ nguồn lực để tăng lương cho công nhân. Trong khi giá của sản phẩm không tăng nhiều, giá thuê mặt bằng lại tăng", ông Zhao nói.
Đại biểu quốc hội Zhang Xinghai đề nghị chính phủ cung cấp cho các nhà máy phí trợ cấp việc làm cho nhân viên mới, và trợ cấp thu nhập nhất định và trợ cấp bảo hiểm cho những nhân viên tạm thời được thuê làm việc theo đơn đặt hàng cá nhân. Ông cũng đề xuất các chính sách đặc biệt để hỗ trợ tiền lương trong “các ngành chiến lược mới nổi” của Trung Quốc.
Phó giáo sư Jenny Chan từ Đại học Bách khoa Hong Kong cho biết các nền tảng kinh tế số đang mang lại cho người lao động phổ thông mức lương cao và cách thức kiếm tiền nhanh chóng.
“Các tài xế này không được tuyển dụng theo quy định của pháp luật. Họ không được hưởng bảo hiểm xã hội và quỹ nhà ở ”, bà Chan nói.
Điều đó có nghĩa là thu nhập thực tế của các tài xế cao hơn rất nhiều so với lương công nhân, ít nhất là trong ngắn hạn. Đại biểu Zhang cho rằng giao đồ ăn là một công việc đòi hỏi kỹ năng thấp và những người kiếm được tiền nhanh chóng chủ yếu là những người "ăn xổi", chưa chuẩn bị cho tương lai.
Kiếm tiền nhanh cũng là một lợi thế. Các tài xế giao đồ ăn cho các nền tảng như Meituan và Ele.me có thể thu nhập từ ứng dụng bất kỳ lúc nào và nhận tiền trong tài khoản ngân hàng của họ trong vòng 48 giờ. Còn các nhà máy trả lương cho công nhân mỗi tháng một lần.
Tuy nhiên, công việc giao hàng cũng có mặt trái của nó. “Mức tiền công cho mỗi đơn hàng là rất thấp. Do đó, các tài xế thường làm việc nhiều giờ để tăng thu nhập", phó giáo sư Chan chỉ ra.
Báo cáo do Liên đoàn Công đoàn Quảng Châu công bố cho thấy hơn 90% số công nhân làm việc hơn 10 giờ mỗi ngày. Trong khi đó, các tài xế giao hàng không được hưởng những quyền lợi cơ bản nếu xảy ra tranh chấp.
“Nhân viên giao hàng không nhất thiết phải có hợp đồng lao động bằng văn bản. Trong trường hợp có tranh chấp, họ khó bảo vệ quyền và lợi ích của mình ”, bà Chan cho biết.
Nhưng để các nhà máy có thể cạnh tranh về điều kiện làm việc, họ cần phải giải quyết các vấn đề của riêng mình
“Nếu những người lao động nhập cư được đảm bảo mức lương cao hơn và được đãi ngộ tốt hơn trong các nhà máy, thì việc khuyến khích họ quay trở lại sẽ rất hợp lý", bà Chan nói. “Nếu không, người lao động sẽ tìm tới các ứng dụng giao hàng.”