Út Lan - Tham vọng lớn nhưng chưa trọn vẹn

Thị trường phim kinh dị Việt Nam những năm gần đây đang ngày càng nở rộ với xu hướng “bản địa hóa” chất liệu, biến những câu chuyện dân gian vốn quen thuộc thành nguồn cảm hứng mới mẻ trên màn ảnh. Không chỉ thỏa mãn nhu cầu giải trí, các tác phẩm này còn đánh trúng tâm lý tò mò, thích khám phá huyền tích của khán giả trẻ. Út Lan của đạo diễn Trần Trọng Dần cũng nhanh chóng nhập cuộc với dự án lấy cảm hứng từ câu chuyện ma giữ của. Chỉ sau hơn hai tuần công chiếu, bộ phim đã đạt thành tích với doanh thu chạm mốc 75 tỷ đồng - con số khá ấn tượng cho tình hình phòng vé ảm đạm như hiện tại.

Tiếc cho kịch bản “ôm đồm” nhưng “lãng phí”

Út Lan có một khởi đầu khá thuận lợi khi lôi cuốn người xem bằng những bí ẩn được gieo rắc trong phim. Từ đám tang ảm đạm của bà Mai cho đến sự xuất hiện đầy ẩn ý của nhân vật ông Danh (Mạc Văn Khoa thủ vai), tất cả đều tạo nên một lớp màn kịch tính, khơi gợi hàng loạt câu hỏi ngay từ những phút mở màn. Phim còn ghi điểm ở khâu xây dựng bối cảnh đậm chất sông nước miền Tây, phủ màu huyền bí, ma mị, vừa chân thật vừa rợn người. Đặc biệt, phần âm thanh được xử lý tinh tế, biết “cài đúng lúc, ngắt đúng chỗ”, góp phần nhân đôi cảm giác căng thẳng và u ám. Chính sự hòa quyện giữa hình ảnh và âm thanh đã giúp bộ phim giữ chân khán giả.

Nghệ thuật hát bội được đưa lên màn ảnh rộng

Đáng tiếc nhất cho kịch bản Út Lan chính là ông Danh dù là một nhân vật tiềm năng nhưng lại không được khai thác triệt để. Sở hữu nội tâm phức tạp, mang trong mình những tổn thương sâu sắc cùng quá khứ mờ ám, ông Danh hội tụ đầy đủ yếu tố để trở thành trung tâm của một tuyến truyện hấp dẫn. Tuy nhiên, thay vì đào sâu nhân vật theo hướng tâm lý, nơi khán giả có thể dần bóc tách từng lớp tính cách và động cơ thì biên kịch kiêm đạo diễn Trần Trọng Dần lại lựa chọn lối xử lý đơn tuyến. Ông Danh bị chuyển sang hình mẫu của một phản diện đơn giản là kẻ tham lam. Cách tiếp cận này không những làm mất đi cơ hội phát triển một nhân vật đầy tiềm năng mà còn khiến những nút thắt quan trọng xoay quanh ông, như cái chết của người vợ, trở nên lạc lõng.

Một trong những điểm nhấn đáng chú ý của Út Lan là việc lồng ghép nghệ thuật tuồng cổ (hát bội) truyền thống vào câu chuyện. Tuy nhiên, trái với kỳ vọng, yếu tố tuồng cổ lại chỉ được sử dụng như một công cụ góp phần gia tăng bầu không khí rùng rợn hơn là đóng vai trò dẫn dắt hay truyền tải thông điệp. Trong khi bối cảnh điện ảnh Việt Nam ngày nay đang chuộng hướng đi khai thác chất liệu văn hóa dân tộc. Dù thành công trong việc cài cắm nhưng phim lại không đủ sức đào sâu, dẫn đến chi tiết vốn giàu tiềm năng trở nên lãng phí.

Bộ phim bộc lộ rõ hạn chế trong cách xây dựng tình huống khi để các nhân vật hành động phi logic, thiếu cơ sở. Đơn cử, ở phân đoạn nhân vật Lan (Phương Thanh thủ vai) chạy trốn cùng cậu bé, cô gần như đã thoát khỏi vòng nguy hiểm, nhưng lại quay về chỉ vì cậu bé “sực nhớ” phải lấy kỷ vật của cha. Quyết định này không chỉ khiến cô lập tức rơi vào bẫy, mà còn bộc lộ rõ sự sắp đặt có phần gượng ép của kịch bản.

Phương Thanh thủ vai Lan

Chưa kể, một người cẩn trọng, thủ đoạn và nhiều toan tính như ông Danh lý ra sẽ không thể bỏ sót một chi tiết then chốt. Đáng nói là khi nghi thức trấn yểm ma giữ của là yếu tố quyết định thành công cho toàn bộ âm mưu mà ông theo đuổi. Điều này không chỉ làm giảm tính nhất quán trong hành động của nhân vật, mà còn khiến cao trào trở nên thiếu tự nhiên, làm giảm đi tính thuyết phục.

Phần kết của Út Lan cho thấy rõ sự “tham” của biên kịch khi cố kéo dài câu chuyện bằng cách chồng thêm tình tiết, dù mạch phim đã có thể khép lại một cách gọn ghẽ. Lẽ ra, sau khi hồn ma giữ của bị thiêu rụi, bộ phim có thể kết thúc gọn ghẽ, trọn vẹn. Thế nhưng, biên kịch lại kéo dài bằng cách cho xuất hiện thêm một “nhân bản” khác của ma nữ, vốn không có vai trò phát triển tâm lí nhân vật hay gia tăng kịch tính bởi thời lượng xuất hiện chưa tới 5 phút. Chính lựa chọn này khiến phần kết trở nên thừa thãi và rối rắm. Hệ quả là không chỉ làm loãng mức độ kịch tính, cao trào không đủ lực, đến cái kết cũng trở nên chóng vánh, thiếu trọn vẹn.

Thay vì tập trung phát triển cốt truyện chính, biên kịch lại dàn trải nhiều chi tiết thiếu chủ đích rõ ràng, khiến mạch phim theo đó trở nên đứt đoạn. Đơn cử là phân cảnh phiên chợ âm dương, dù được dàn dựng sống động và ma mị, nhưng lại không đóng góp nhiều cho mạch truyện. Trong khi đó, điều khán giả thực sự quan tâm là mối quan hệ giữa Út Lan và oán linh giữ của lại không được giải thích một cách thấu đáo. Hệ quả là nhân vật trung tâm trở nên nhạt nhòa, còn những chi tiết văn hóa tưởng như đắt giá lại mất đi ý nghĩa, trở thành lớp trang trí rời rạc. Đây là biểu hiện của một kịch bản mất trọng tâm, khi cố gắng ôm đồm nhiều lớp ý tưởng nhưng không đủ thời lượng hoặc dụng công để khai thác trọn vẹn, khiến tổng thể trở nên rối rắm và thiếu sức nặng.

Điểm cộng cho kỹ xảo và AI

Bù lại cho những hạn chế ở khâu kịch bản, phần hình ảnh của Út Lan được triển khai khá chỉn chu. Đặc biệt, kỹ xảo sử dụng AI để tạo hình quái vật tuy chưa đạt đến mức chân thật tuyệt đối, nhưng vẫn đủ thuyết phục và không rơi vào tình trạng “giả trân” thường thấy ở nhiều phim kinh dị Việt. Bên cạnh đó, cách vận dụng màu sắc - từ tông màu u tối đến ánh sáng lạnh cũng góp phần tạo nên không khí rùng rợn đặc trưng, hỗ trợ hiệu quả cho yếu tố tâm linh, ma mị mà bộ phim theo đuổi.

Được đào tạo bài bản về kỹ thuật làm phim ở nước ngoài, thế nên đạo diễn Trần Trọng Dần đã xử lý các pha hù dọa trong Út Lan một cách chắc tay và chuyên nghiệp. Phim không dựa vào những cú giật mình đơn thuần mà tập trung kiểm soát nhịp độ, sử dụng kỹ thuật quay phim như zoom máy để dẫn dắt cảm xúc khán giả một cách tự nhiên. Âm thanh và ánh sáng cũng được phối hợp hài hòa, giúp tạo nên không khí rùng rợn chứ không lạm dụng jumpscare (hù dọa bằng cách thay đổi đột ngột hình ảnh, âm thanh).

Kịch bản chứa nhiều lỗ hổng khi phim gồng gánh quá nhiều lớp nội dung

Nếu nói Út Lan khắc họa hình ảnh người phụ nữ cam chịu thì thực tế, bộ phim vẫn chưa thể hiện được điều này một cách rõ nét. Hầu hết, tác phẩm chỉ được truyền tải qua lời thoại của các nhân vật, thay vì thông qua hành động, biểu cảm hay xây dựng các tình huống cụ thể. Trong khi đó, quy tắc vàng của điện ảnh là “Show, don’t tell”.

Điểm sáng trong diễn xuất chính là Mạc Văn Khoa. Đảm nhận vai ông Danh, Mạc Văn Khoa có bước chuyển mình rõ nét khi thử sức với vai diễn nặng ký. Khác với nét hài hước thường thấy, nhân vật lần này sở hữu chiều sâu tâm lý phức tạp, đòi hỏi cao về kỹ năng diễn xuất. Không khiến khán giả thất vọng, anh đã thể hiện được sự bí ẩn, mưu mô của nhân vật qua ánh mắt sắc sảo và cử chỉ tinh tế. Sự tiến bộ trong diễn xuất giúp Mạc Văn Khoa không còn bị đóng khung trong các vai diễn hài hước, đồng thời mở ra tiềm năng phát triển của anh trong tương lai.

Mạc Văn Khoa chứng minh sự tiến bộ rõ nét trong diễn xuất

Út Lan cho thấy sự nỗ lực khi kết hợp yếu tố kinh dị và chất liệu dân gian. Tuy còn tồn tại nhiều điểm trừ ở khâu kịch bản, song phim vẫn ghi dấu ấn bởi phần hình ảnh chỉn chu và kỹ xảo đầu tư. Dù chưa thật sự trọn vẹn, Út Lan vẫn là một bước thử nghiệm giàu tiềm năng, góp phần thúc đẩy tham vọng làm mới dòng phim kinh dị Việt bằng cách đào sâu vào vốn văn hóa bản địa.