Xác thực truy xuất nguồn gốc hàng hoá – Động lực phát triển kinh tế số bền vững

Hội thảo được tổ chức nhằm hưởng ứng nhiệm vụ triển khai các chính sách quốc gia về phát triển kinh tế số, chuyển đổi số và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, đồng thời cụ thể hóa các định hướng trong Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị và các văn bản pháp luật liên quan đến chuyển đổi số, logistics, nông nghiệp, thương mại điện tử và bảo vệ dữ liệu.

Xác thực truy xuất nguồn gốc là xu hướng tất yếu trong nền kinh tế số và là động lực quan trọng để phát triển bền vững kinh tế quốc gia. Bằng việc kết hợp công nghệ và các giải pháp đồng bộ, Việt Nam có thể tận dụng tối đa tiềm năng của truy xuất nguồn gốc để xây dựng một nền kinh tế số minh bạch, hiệu quả, và cạnh tranh.

Tham dự có ông Trần Hữu Linh, Cục trưởng Cục Phát triển và Quản lý thị trường trong nước, Bộ Công thương; Đại tá Phạm Minh Tiến, Phó Giám đốc Trung tâm Dữ liệu Quốc gia, Bộ Công an, Uỷ viên BCH Hiệp hội Dữ liệu Quốc gia; Nhà báo Nguyễn Hùng Sơn, Phó Chủ tịch Hiệp hội Dữ liệu Quốc gia; TS. Phan Thị Thuỳ Trâm, Phó Tổng giám đốc Cổng thông tin điện tử Chính phủ, Văn phòng Chính phủ, Uỷ viên BCH Hiệp hội dữ liệu Quốc gia; TS. Nguyễn Minh Châu, Phó Cục trưởng Cục Phát triển doanh nghiệp tư nhân và kinh tế tập thể, Bộ Tài chính; bà Marion Chaminade, Tham tán Nông nghiệp khu vực Đông Nam Á, Đại sứ quán Pháp tại Việt Nam.

Đại tá Phạm Minh Tiến, Phó Giám đốc Trung tâm Dữ liệu quốc gia phát biểu khai mạc hội thảo.

Phát biểu khai mạc, Đại tá Phạm Minh Tiến, Phó Giám đốc Trung tâm Dữ liệu quốc gia thông tin, trong 5 tháng đầu năm 2025, lực lượng chức năng cả nước đã xử lý hơn 40.000 vụ buôn lậu, hàng giả, hàng kém chất lượng, với tổng giá trị xử phạt lên tới 6.500 tỷ đồng. Nổi bật là tình trạng hàng giả trong lĩnh vực thực phẩm, dược phẩm, gây ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của người dân.

Theo Đại tá Phạm Minh Tiến, hiện nay, khi nền kinh tế số trở thành trụ cột quan trọng của tăng trưởng quốc gia, việc bảo đảm tính xác thực, minh bạch và khả năng truy xuất nguồn gốc của hàng hóa, dịch vụ ngày càng có vai trò quan trọng hơn. Tuy nhiên, tại nước ta vẫn còn tồn tại một số bất cập như: mã định danh nguồn gốc chưa thống nhất trên toàn quốc; dữ liệu phân tán theo các bộ ngành, lĩnh vực, chưa tập trung; và thiếu cơ sở dữ liệu tập trung để kiểm soát hàng hoá...

Toàn cảnh phiên hội thảo.

Phó Giám đốc Trung tâm Dữ liệu quốc gia cho rằng, việc xây dựng, triển khai các nền tảng công nghệ truy xuất nguồn gốc hiện đại, ứng dụng công nghệ mới như blockchain chính là giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước, bảo vệ quyền lợi chính đáng của người tiêu dùng và doanh nghiệp, góp phần nâng cao uy tín quốc gia và thúc đẩy phát triển nền kinh tế số có trách nhiệm.

"Điều có ý nghĩa hơn cả là những nền tảng này sẽ do chính các kỹ sư công nghệ thuộc các doanh nghiệp Việt Nam làm chủ, phát triển dựa trên năng lực nội tại, phù hợp với đặc thù của thị trường Việt Nam, và từng bước được chuẩn hóa, kết nối vào hạ tầng dữ liệu quốc gia. Trung tâm Dữ liệu Quốc gia – Bộ Công an cam kết đồng hành, hỗ trợ về thể chế, kỹ thuật và bảo mật để các hệ thống này phát triển bền vững, phục vụ hiệu quả cho công tác quản lý", Đại tá Phạm Minh Tiến nêu rõ.

Ông Bùi Bá Chính, Quyền Giám đốc Trung tâm Mã số, mã vạch quốc gia (Ủy ban Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng quốc gia) chia sẻ tại buổi hội thảo.

Ông Bùi Bá Chính, Quyền Giám đốc Trung tâm Mã số, mã vạch quốc gia (Ủy ban Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng quốc gia) nêu cùng quan điểm cho rằng, từ thực tế những vụ việc sản xuất, kinh doanh hàng giả nghiêm trọng gần đây cho thấy đã đến lúc không thể làm ngơ mà cần phải siết chặt công tác quản lý bằng công nghệ để tránh các rủi ro tương tự xảy ra. "Thực hiện chuyển đổi số chính là khoác cho sản phẩm hàng hóa chiếc áo mới hiện đại hơn, dễ kết nối hơn và quan trọng nhất là dễ kiểm chứng, tạo lòng tin cho người tiêu dùng", ông nhấn mạnh.

Chia sẻ tại buổi hội thảo, ông Nguyễn Huy, Trưởng Ban Công nghệ, Hiệp hội Dữ liệu quốc gia cho biết, thời gian qua, nhiều doanh nghiệp trong nước đã có những giải pháp riêng giải quyết vấn đề truy xuất nguồn gốc, nhiều doanh nghiệp lớn đã tự chủ công nghệ, có hệ thống cho sản phẩm và xác thực sản phẩm riêng. Tuy nhiên, ông cho rằng, những giải pháp đó chưa dựa trên tiêu chuẩn đồng nhất toàn quốc hay liên thông quốc tế.

“Trong bối cảnh cả nước thực hiện chuyển đổi số, số hóa nền kinh tế, việc ứng dụng công nghệ cho truy xuất nguồn gốc là bắt buộc và phải là chính sách toàn diện từ trên xuống dưới, có sự quản lý đồng bộ từ Trung ương tới địa phương và áp dụng cho tất cả các doanh nghiệp, có như vậy mới định danh, xác thực và truy xuất nguồn gốc hàng hóa được”, ông Huy nhấn mạnh.

Ông Nguyễn Huy, Trưởng Ban Công nghệ, Hiệp hội Dữ liệu quốc gia trình bày tại sự kiện.

Dẫn chứng về ngành cung cấp thực phẩm tại Pháp và Liên minh châu Âu (EU), bà Marion Chaminade, Tham tán Nông nghiệp khu vực Đông Nam Á, Đại sứ quán Pháp tại Việt Nam cho hay, việc truy xuất nguồn gốc của hàng hoá, dịch vụ cần được thực hiện, gắn nhãn mác đối với mọi thành phần của hàng hoá, dịch vụ trên mọi công đoạn từ "nông trại đến bàn ăn" để đảm bảo tính minh bạch.

Bà Chaminade nêu một số chính sách, công nghệ tiên tiến đang được Pháp cũng như các nước EU thực hiện trong xác thực truy xuất nguồn gốc hàng hoá, đồng thời khẳng định, việc ứng dụng các công nghệ mới, trong đó có công nghệ blockchain là giải pháp thiết thực hạn chế tình trạng gian lận nguồn gốc.

Bà Marion Chaminade, Tham tán Nông nghiệp khu vực Đông Nam Á, Đại sứ quán Pháp tại Việt Nam chia sẻ.

Tại hội thảo, các đại biểu, diễn giả uy tín là đại diện đến từ cơ quan quản lý nhà nước, tổ chức quốc tế, chuyên gia công nghệ, doanh nghiệp sản xuất đã cung cấp thêm thông tin, trao đổi chuyên sâu nhằm chia sẻ kinh nghiệm, giải pháp và xu hướng công nghệ trong xác thực và truy xuất nguồn gốc sản phẩm. Đồng thời, đề xuất các kiến nghị và mô hình ứng dụng thực tiễn, từ đó thúc đẩy việc áp dụng các nền tảng xác thực truy xuất nguồn gốc dựa trên công nghệ số.

Trong phần toạ đàm chuyên đề, các chuyên gia tiếp tục nhận mạnh, truy xuất nguồn gốc là nền tảng cho quản trị số, chính sách số và phát triển hệ sinh thái dữ liệu mở, giúp Chính phủ hoạch định chính sách hiệu quả, hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới sáng tạo, và tăng cường niềm tin của người dân vào sản phẩm trong nước. Truy xuất nguồn gốc góp phần nâng cao tính minh bạch, khả năng truy vết và niềm tin số – các yếu tố thiết yếu cho thương mại điện tử, nông sản xuất khẩu, logistics thông minh và quản trị chuỗi cung ứng hiện đại. Đặc biệt, truy xuất nguồn gốc giúp cung cấp dữ liệu chính xác, liên tục và đa chiều từ khâu đầu vào đến đầu ra, giúp doanh nghiệp quản lý rủi ro, dự báo sản xuất, điều phối kho vận, kiểm soát chất lượng tốt hơn. Đây cũng là công cụ hỗ trợ chuyển đổi số toàn diện trong sản xuất, phân phối và tiêu thụ sản phẩm.

Các chuyên gia thảo luận trong phần toạ đàm chuyên đề.

Trước tình trạng gian lận thương mại, vấn đề nóng của toàn xã hội, diễn ra tràn lan, thông qua truy xuất nguồn gốc, người tiêu dùng có thể xác minh nhanh chóng và minh bạch nguồn gốc sản phẩm, phân biệt rõ hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng. Ở bình diện lớn, với hệ thống truy xuất nguồn gốc dựa trên công nghệ nội địa (blockchain, định danh số…), Việt Nam có thể kiểm soát dữ liệu trong nước, hạn chế phụ thuộc vào nền tảng ngoại và giữ vững chủ quyền dữ liệu.

Trong khuôn khổ Hội thảo đã diễn ra Lễ ký kết Thỏa thuận hợp tác về việc hỗ trợ ứng dụng công nghệ định danh xác thực truy xuất nguồn gốc cho doanh nghiệp giữa Công ty Cổ phần Dược phẩm ECO và Công ty Cổ phần Tập đoàn PILA. Thoả thuận hợp tác này đánh dấu bước khởi đầu quan trọng trong việc ứng dụng các giải pháp định danh và truy xuất nguồn gốc tiên tiến vào lĩnh vực dược phẩm – một trong những ngành yêu cầu cao nhất về minh bạch, kiểm soát và tiêu chuẩn hóa.

Lễ ký kết Thỏa thuận hợp tác về việc hỗ trợ ứng dụng công nghệ định danh xác thực truy xuất nguồn gốc cho doanh nghiệp giữa ECO Pharma và PILA.

Hai đơn vị sẽ phối hợp triển khai các nền tảng công nghệ xác thực nguồn gốc sản phẩm y dược, áp dụng công nghệ mã QR đa tầng, định danh số (DID), và chuỗi khối (blockchain) nhằm đảm bảo tính chính xác, khả năng truy vết và chống giả mạo cho toàn bộ chuỗi cung ứng thuốc. Việc truy xuất nguồn gốc không chỉ giúp người tiêu dùng nhận biết sản phẩm chính hãng mà còn giúp doanh nghiệp nâng cao uy tín, chất lượng và tuân thủ nghiêm ngặt các quy định trong và ngoài nước.

Đây là một mô hình hợp tác thực tiễn điển hình, thể hiện tầm nhìn tiên phong trong việc kết nối doanh nghiệp sản xuất – đơn vị công nghệ – hệ sinh thái dữ liệu quốc gia, từng bước hiện thực hóa mục tiêu chuyển đổi số toàn diện trong ngành y tế và dược phẩm.