Thời gian qua, huyện Cô Tô (tỉnh Quảng Ninh) triển khai nhiều biện pháp nhằm cải thiện môi trường du lịch, nâng cao chất lượng, dịch vụ hướng tới phát triển sản phẩm du lịch theo định hướng bền vững, lâu dài, bảo đảm hài hòa giữa bảo tồn và phát triển.
Đề án “Huyện đảo Cô Tô không có rác thải nhựa” đem lại hiệu quả thiết thực. Tuy vậy, vẫn còn nhiều khó khăn cần tháo gỡ để du lịch Cô Tô xứng tầm là “viên ngọc xanh” giữa biển trời Đông Bắc.
Một đề án mang tính chiến lược
Triển khai Nghị quyết Đại hội Đảng bộ huyện lần thứ VI, nhiệm kỳ 2020-2025, Ban Thường vụ Huyện ủy xây dựng và ban hành Quyết định số 175-QĐ/HU, ngày 4/6/2021 phê duyệt Đề án “Huyện đảo Cô Tô không có rác thải nhựa,” với phương châm vừa thực hiện, vừa nghiên cứu, đúc rút kinh nghiệm và tiếp thu ý kiến phản hồi của các tổ chức, cá nhân, khách du lịch.
Từ tháng 8/2022, huyện đảo Cô Tô đã tuyên truyền, khuyến khích du khách và người dân không sử dụng túi nylon và đồ nhựa một lần trên đảo, sau một năm thử nghiệm mang lại nhiều kết quả tích cực. Từ 15/9/2023, huyện Cô Tô cấm du khách mang đồ nhựa dùng một lần lên các đảo.
Để triển khai quy định này, Công an huyện Cô Tô và Bộ đội Biên phòng sẽ lập chốt kiểm soát tại cảng Cô Tô. Các đơn vị vận tải, tàu khách, dịch vụ du lịch, cơ sở lưu trú vừa phổ biến quy định vừa thay thế đồ nhựa bằng các đồ có chất liệu thân thiện với môi trường. Bên cạnh đó, các cấp, ngành cùng vào cuộc tuyên truyền.
Ông Đỗ Huy Thông, Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân huyện Cô Tô, chia sẻ thời gian đầu huyện phải tăng cường nhắc nhở, tuyên truyền cho du khách và người dân hiểu. Sau đó, người dân và chính quyền cùng phối hợp để dọn rác thải định kỳ ở những bãi tắm, đường giao thông, thu gom nước thải để xử lý giúp vùng biển đảo Cô Tô ngày càng trong sạch.
Hoạt động này giúp nâng cao nhận thức của người dân và du khách trong việc bảo vệ môi trường; thay đổi hành vi, thói quen trong việc quản lý, sử dụng rác thải nhựa.
Đồng thời, hoạt động góp phần ngăn chặn, hạn chế tối đa việc phát sinh rác thải nhựa gây ô nhiễm môi trường, từng bước khắc phục, cải thiện tình trạng ô nhiễm môi trường trên địa bàn.
Chị Nguyễn Minh Huệ, Chủ Homestay CoTo Center (xã Đồng Tiến, huyện Cô Tô), chia sẻ: "Trong các phòng nghỉ, gia đình sử dụng chai thủy tinh đựng nước thay thế các chai nhựa dùng một lần. Chúng tôi cũng mua túi giấy cho khách đựng đồ. Gia đình đã duy trì thay đổi này từ 7 năm nay, mỗi năm chúng tôi giảm thiểu thải ra môi trường hàng nghìn chai nhựa. Để tạo không gian xanh cho Homestay, gia đình trang trí bằng các vật dụng thân thiện với môi trường có chất liệu mây, tre, cói, gỗ và nói không với đồ trang trí bằng nhựa."
Thị trấn Cô Tô đã rà soát, kiện toàn, bổ sung lại thành viên của 40 Tổ tự quản vệ sinh môi trường tại 4/4 khu dân cư, đồng thời mỗi thứ 5 hàng tuần đều ra quân dọn vệ sinh môi trường trên địa bàn.
Thị trấn phối hợp với Ban Quản lý dịch vụ công ích huyện thành lập 1 Tổ liên ngành tại cảng Cô Tô để kiểm soát việc không mang túi nylon và đồ nhựa khi đến đảo; chỉ đạo các khu tuyên truyền, vận động nhân dân, cán bộ, công chức tự trang bị thùng rác 2 ngăn để phân loại rác ngay tại nguồn.
Thị trấn thành lập mô hình “biến rác thành tiền,” “hố ủ phân hữu cơ”; phối hợp với cơ quan, đơn vị triển khai 8 lượt tuyên truyền, ký cam kết các phương tiện tàu thuyền không xả rác xuống biển.
Trong năm 2023, thị trấn Cô Tô tổ chức 38 buổi ra quân dọn vệ sinh môi trường tại bãi biển, các điểm công cộng trên địa bàn; tổ chức cho 100% tiểu thương ký bổ sung trong điều khoản hợp đồng hạn chế sử dụng túi nylon, chai nhựa dùng một lần…
Nhờ những cách làm trên, môi trường biển ở Cô Tô được cải thiện, một số loại động vật quý hiếm như rùa biển, cá heo xuất hiện gần bờ sau nhiều năm vắng bóng. Môi trường biển được tái sinh, nhiều rạn san hô bắt đầu sinh trưởng tốt.
Anh Hoàng Văn Hải, du khách từ Hà Nội, chia sẻ đây là lần thứ 2 gia đình đến với Cô Tô. Do đã được tuyên truyền từ trước và ngay khi bước xuống bến tàu cũng được nhắc nhở nên gia đình không mang theo chai nhựa hay túi nylon, đồ nhựa dùng một lần. Đây là việc làm rất ý nghĩa nhằm bảo vệ môi trường du lịch. Do đó biển Cô Tô vẫn giữ được môi trường trong sạch, không khí trong lành. Gia đình tôi sẽ quay lại Cô Tô nhiều lần nữa.
Cần giải pháp tổng thể
Năm 2023, Cô Tô đón trên 310.000 khách, doanh thu ước đạt gần 800 tỷ đồng. Tuy nhiên, lượng khách du lịch lớn kéo theo áp lực về việc xử lý rác thải, môi trường. Không chỉ rác thải từ khách du lịch mà còn từ sinh hoạt, các hoạt động sản xuất và đặc biệt là ở các vùng biển khác trôi dạt vào Cô Tô.
Bà Nguyễn Thị Thủy, Phó Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc huyện, cho biết trước khi thử nghiệm việc ngừng sử dụng nhựa dùng một lần, vào những ngày cao điểm mùa du lịch, công ty môi trường phải thu gom lượng rác thải rất lớn, từ 20-25 tấn/ngày.
Lượng rác thải từ du lịch là một gánh nặng cho môi trường huyện đảo. Quỹ đất để chôn lấp rác thải rất ít, chi phí vận chuyển rác thải nhựa khi đã được phân loại về đất liền khá lớn. Do đó, biện pháp căn cơ vẫn là nâng cao ý thức của người dân, du khách, tăng cường phân loại, xử lý rác thải, đẩy mạnh tuyên truyền, cải thiện và nâng cao chất lượng dịch vụ du lịch.
Theo đại diện lãnh đạo huyện Cô Tô, việc triển khai thực hiện Đề án “Huyện đảo Cô Tô không có rác thải nhựa” vẫn chưa đồng bộ, quyết liệt. Ý thức giữ gìn vệ sinh môi trường trong mùa du lịch thấp điểm còn hạn chế; tỷ lệ các hộ gia đình phân loại rác thải sinh hoạt còn thấp.
Việc nhắc nhở, xử lý các hộ tiểu thương, các hãng tàu sử dụng túi nylon khó phân hủy trong kinh doanh và vận chuyển hàng hóa vào địa bàn huyện chưa triệt để, tình trạng vi phạm cam kết còn xảy ra.
Trong chiến lược phát triển bền vững, huyện Cô Tô đã xây dựng Quy hoạch đến năm 2040, tầm nhìn đến năm 2050 phát triển trở thành trung tâm du lịch nghỉ dưỡng, vui chơi, giải trí đặc sắc về văn hóa, sinh thái biển, đảo của Quảng Ninh và vùng ven biển vịnh Bắc Bộ.
Huyện liên kết với các huyện Cẩm Phả, Vân Đồn trở thành vùng du lịch Bái Tử Long-Vân Đồn-Cô Tô - một trong hai điểm đột phá về du lịch của Quảng Ninh giai đoạn 2021-2030; kết nối chặt chẽ với các địa phương Vân Đồn, Hạ Long, Móng Cái để tạo ra một chuỗi sản phẩm du lịch biển đảo cao cấp, độc đáo, khác biệt.
Huyện Cô Tô đang quan tâm đầu tư nhà máy xử lý rác thải, hệ thống xử lý nước thải và các hoạt động bảo vệ môi trường, đảm bảo an ninh nguồn nước, hạ tầng giao thông; các bãi đỗ xe, nhà chờ cho hành khách, hệ thống nhà vệ sinh công cộng; cải thiện, trùng tu di tích, dịch vụ ẩm thực và lưu trú nhằm đáp ứng tốt hơn những nhu cầu của khách du lịch.
Trong thời gian tới, huyện tăng cường xử lý các hộ gia đình, cá nhân, tổ chức không chấp hành nghiêm việc phân loại rác và hạn chế sử dụng túi nylon khó phân hủy.
Các cấp, ngành đẩy mạnh tuyên truyền, vận động nhân dân có thói quen sử dụng các vật dụng thân thiện với môi trường, có ý thức phân loại rác thải ngay tại hộ gia đình, hưởng ứng việc thu gom, vệ sinh môi trường, thực hiện các đợt tổng vệ sinh môi trường trên địa bàn quản lý, các khu vực công cộng và tại các hộ dân.
Huyện Cô Tô yêu cầu các cơ sở kinh doanh lưu trú thực hiện việc không dùng túi nylon, ống hút nhựa, từng bước thay thế chai nhựa trong phòng nghỉ; kiên quyết không thẩm định, cấp phép cho các cơ sở lưu trú không thực hiện nội dung bảo vệ môi trường và đề án “Huyện đảo Cô Tô không có rác thải nhựa”; khuyến khích phát triển các sản phẩm du lịch xanh, bố trí thùng rác hai màu tại các điểm công cộng phù hợp để phục vụ công tác thu gom…
Với những biện pháp mạnh đó, trong thời gian tới, môi trường du lịch Cô Tô được kỳ vọng ngày càng phát triển, thu hút đông đảo du khách trong và ngoài nước, qua đó nâng cao đời sống, thu nhập của người dân huyện đảo.
