TP.HCM và vùng phụ cận là trung tâm kinh tế - công nghiệp của cả nước, tập trung hàng triệu người dân lao động với nhu cầu rất lớn về nhà ở, đặc biệt là nhà ở giá rẻ, nhà ở xã hội (NƠXH). Tuy nhiên, trong những năm gần đây, trong khi nhà ở thương mại được xây dựng hàng loạt và giá cả tăng phi mã thì NƠXH được xây dựng rất ít, khiến giấc mơ an cư ngày càng xa vời với người dân lao động.
 |
| Trong những năm gần đây, TP.HCM và vùng phụ cận thiếu hụt nguồn cung về NƠXH |
Nguồn cung nhỏ giọt
Trước khi sáp nhập vào TP.HCM, Bình Dương là một trong những địa phương dẫn đầu trong việc triển khai xây dựng nhà ở xã hội. Hiện nay, trên địa bàn tỉnh Bình Dương có 28 Khu công nghiệp (KCN) đang hoạt động. Theo số liệu của UBND tỉnh Bình Dương, hiện có khoảng 1,3 triệu lao động trên địa bàn, trong đó tại thời điểm cuối năm 2021 có gần 600.000 công nhân đang làm việc tại các KCN, chủ yếu là lao động ngoại tỉnh.
Trong giai đoạn 2011 – 2015, có 23 dự án NƠXH hoàn thành và đưa vào sử dụng trên địa bàn tỉnh Bình Dương với tổng diện tích đất hơn 32 ha, tổng diện tích sàn xây dựng là 431.488 m2, đáp ứng nhu cầu về nhà ở cho 37.500 người. Ngoài ra, khoảng 20 doanh nghiệp hoạt động trong các khu, cụm công nghiệp có đầu tư xây dựng nhà ở cho người lao động, đáp ứng nhu cầu cho gần 47.000 người.
Trong giai đoạn 2016 – 2021, có 17 dự án và 1 đề án xây dựng NƠXH được đầu tư với diện tích đất 132 ha, tổng diện tích sàn 1,33 triệu m2. Đề án xây dựng NƠXH –nhà ở công nhân do Becamex IDC với tổng diện tích đất hơn 141 ha, khoảng 1,82 triệu m2 sàn được thông qua, đáp ứng nhu cầu về nhà ở cho hàng nghìn công nhân lao động, nhà ở công nhân tại các khu công nghiệp xây dựng đến đâu có người thuê đến đó.
Tuy nhiên, nguồn cung về NƠXH ở Bình Dương chỉ đáp ứng được một phần nhu cầu nhà ở của người lao động. Trên địa bàn tỉnh có hơn 600.000 nhà trọ, khoảng 3 triệu m2 sàn do các hộ gia đình cá nhân xây dựng cho công nhân, sinh viên và người lao động có thu nhập thấp thuê. Loại hình này giải quyết phần lớn nhu cầu về nhà ở cho người dân lao động.
Từ năm 2021 – nay, việc xây dựng NƠXH tại Bình Dương có dấu hiệu chững lại khi chỉ có 6 dự án hoàn thành, cung cấp ra thị trường hơn 1.600 căn NƠXH. Trong cùng thời điểm, số liệu thống kê cho thấy, khu vực TP.HCM và vùng phụ cận tỷ lệ xây dựng NƠXH chỉ đạt dưới 10% so với kế hoạch của các địa phương đặt ra.
Cụ thể, theo báo cáo của Sở Xây dựng tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu, từ năm 2021 đến nay, địa phương chỉ hoàn thành 3 dự án, quy mô 445 căn, tương ứng 68.920m2 sàn. Tỉnh Đồng Nai trong cùng thời điểm chỉ hoàn thành 1.660 căn NƠXH, TP.HCM hoàn thành khoảng 6.000 căn, tỉnh Long An hoàn thành 7 dự án với 1.958 căn NƠXH. Điều đáng nói, khu vực các địa phương kể trên được xem là trung tâm kinh tế - KCN của cả nước với số lượng công nhân, người lao động rất lớn, trong khi nguồn cung NƠXH lại nhỏ giọt, chỉ đáp ứng một phần rất nhỏ nhu cầu nhà ở cho người lao động.
 |
| Nhà trọ giá rẻ là nơi đáp ứng phần lớn nhu cầu nhà ở cho người lao động tại Bình Dương |
Anh Thắng, một cư dân tại Bình Dương cho biết, trước đây vợ chồng anh có công việc ổn định hơn 15 năm tại quận 7 (TP.HCM). Khi có ý định mua chung cư trong khu vực, anh đã tìm hiểu nhiều dự án, nhưng dự án chung cư thương mại tại quận 7 và khu vực lân cận giá thấp nhất cũng gần 2 tỷ đồng/căn. Trong khi đó, NƠXH gần như không có thông tin, khi hỏi được thì có dự án đã đủ người đăng ký mua, có dự án thì phải đăng ký trước và thời gian chờ xét duyệt rất lâu,
Năm 2021, vợ chồng anh Thắng tìm được căn chung cư thương mại được xây mới tại TP.Dĩ An với giá chỉ hơn 1 tỷ đồng/căn 2 phòng ngủ. Giá bán này phù hợp với tài chính của gia đình nên anh Thắng quyết định không chờ mua NƠXH nữa mà bỏ công việc ổn định tại quận 7 về Bình Dương mua nhà và kiếm việc làm mới.
Đây cũng là thực trạng chung của rất nhiều người lao động tại vùng đô thị TP.HCM khi thu nhập hàng tháng không quá cao, trong khi nhà ở thương mại thì giá bán nằm ngoài tầm với nên đành ở trọ, chờ đợi cơ hội mua NƠXH hoặc chọn khu vực xa trung tâm thành phố mua nhà ở với giá bán hợp lý hơn.
Nguyên nhân vì đâu?
Theo thông tin trong Quyết định 1696/QĐ-UBND ngày 10/6/2024 của UBND tỉnh Bình Dương, những khó khăn, hạn chế trong việc xây dựng NƠXH xuất phát từ nhiều nguyên nhân như chính sách ưu đãi về NƠXH chưa tạo được sự khác biệt với đất nền thương mại tại địa phương; Các doanh nghiệp, tổ chức không mặn mà đầu tư NƠXH do thủ tục phức tạp, trong khi lợi nhuận không cao. Điều kiện đặc thù của công nhân, lao động có thời hạn là không ổn định nên nếu không có chính sách hỗ trợ về nhà ở cho các đối tượng này thì không thu hút được công nhân, người lao động gắn bó lâu dài tại địa phương;
Dịch bệnh Covid-19 tác động tiêu cực đến tình hình sản xuất, kinh doanh, ảnh hưởng đến tiến độ triển khai các dự án nhà ở trên địa bàn; Chưa có chế tài đủ mạnh để buộc các nhà đầu tư triển khai NƠXH trên quỹ đất xây dựng NƠXH tại các dự án nhà ở thương mại;. Chủ trương, chính sách kêu gọi thu hút nhà đầu tư chưa cụ thể, chưa hấp dẫn, chưa có chính sách hỗ trợ hạ tầng kết nối; Một số nhà đầu tư KCN chỉ tập trung xây dựng hạ tầng, chưa quan tâm đến việc xây dựng NƠXH,...
 |
| Thủ Thiêm Green House (quận 2) là một trong số ít dự án NƠXH tại TP.HCM được mở bán trong giai đoạn 2021 – 2025 |
Một doanh nghiệp chuyên thực hiện các dự án nhà ở giá rẻ, NƠXH tại TP.HCM và vùng phụ cận cho biết, những năm gần đây quỹ đất tại TP.HCM và các đô thị lớn ngày càng khan hiếm, giá đất tăng cao, thủ tục pháp lý thực hiện dự án NƠXH cũng rất phức tạp và kéo dài. Chi phí xây dựng dự án như vật liệu, nhân công,... cũng ngày càng tăng cao khiến giá thành các sản phẩm bất động sản bán ra thị trường cũng buộc phải tăng theo.
Ngoài ra, các chi phí khác như quảng bá, bán hàng không được tính vào chi phí thực hiện NƠXH. Quy định cũng siết biên độ lợi nhuận của dự án NƠXH không được vượt quá 10% chi phí được công nhận, khiến doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn. Bên cạnh đó, doanh nghiệp và kể cả người vay mua NƠXH thường khó tiếp cận các gói vay ưu đãi để triển khai NƠXH, thậm chí phải vay theo lãi suất của các dự án nhà ở thương mại. Từ những lý do kể trên, doanh nghiệp bất động sản để đạt hiệu quả tốt về mặt lợi nhuận thường chọn triển khai các dự án nhà ở thương mại và không mặn mà gì với việc xây dựng NƠXH.
Doanh nghiệp này cho biết thêm, với phân khúc nhà ở giá rẻ, NƠXH thì nhu cầu luôn lớn hơn nhiều so với nguồn cung, vấn đề là doanh nghiệp có sẵn sáng bắt tay để thực hiện hay không. Chỉ cần Nhà nước cần có chính sách hỗ trợ thực chất hơn, thì doanh nghiệp sẵn sàng ủng hộ kế hoạch xây dựng NƠXH để hỗ trợ nhu cầu về nhà ở cho người lao động có thu nhập thấp.
Bài 2: Nới lỏng chính sách vẫn khó tiếp cận nguồn vốn vay ưu đãi?
