Zhao Junru, một sinh viên người Trung Quốc, quyết định trở về quê nhà của cô ở tỉnh Hà Nam sau khi tốt nghiệp đại học. Là con một trong gia đình, Zhao ý thực được bản thân phải có trách nhiệm sống gần cha mẹ, dù cô luôn khao khát có một cuộc sống tự do tại thành phố lớn.
Tuy nhiên, mối quan hệ giữa Zhao và cha mẹ cô gặp nhiều trở ngại và rơi vào bế tắc hai năm sau đó. Mọi thứ ngày càng trở nên tồi tệ hơn, cô ấy cảm thấy bản thân dường như không còn được chào đón trong chính gia đình mình.
Zhao đã phạm lỗi gì? Gia đình quay lưng với Zhao chỉ vì cô vẫn độc thân ở tuổi 27.
“Giữa tôi và bố mẹ tôi thực sự không hề có sự gắn kết nào”, Zhao Junru chia sẻ. “Họ hành động như thể tôi đã phạm lỗi lớn vì vẫn chưa kết hôn, điều đó khiến tôi cảm thấy vô cùng căng thẳng”.
Cha mẹ Zhao cho rằng con gái của mình rất bướng bỉnh và ích kỷ khi không chịu lập gia đình, ổn định cuộc sống. Nhưng Zhao cương quyết khẳng định vấn đề không nằm ở thái độ của cô ấy đối với hôn nhân, mà ở những người khác giới ở quê hương của cô ấy.
Zhao Junru là một giáo viên tốt nghiệp đại học, cô thích làm thơ và chế tác trang sức khi rảnh rỗi. Mong muốn của Zhao là tìm kiếm một người có hoàn cảnh, trình độ tương xứng, nhưng hầu hết những người đàn ông có trình độ đại học hiện đều sinh sống tại các thành phố lớn. Zhao không thể tìm thấy người phù hợp với mình ở quê nhà Hà Nam, cô đã rất thất vọng và gần như từ bỏ hy vọng ấy của bản thân.
“Những người nam giới cùng tầm tuổi với tôi đều không có việc làm”, Zhao cho biết. "Còn những người đàn ông tôi đã hẹn hò, họ đều không có điểm gì tốt."
Hàng triệu phụ nữ trẻ Trung Quốc hiện cũng gặp phải hoàn cảnh tương tự. Đó là nguyên do chính tại sao tỷ lệ kết hôn tại quốc gia tỷ dân này đã giảm xuống mức thấp kỷ lục trong vài năm qua, nhưng lại thường bị bỏ qua và không được đề cập tới.
Một số người ở Trung Quốc cho rằng tỷ lệ kết hôn tại nước này giảm mạnh là do sự thay đổi các giá trị trong xã hội. So với các thế hệ trước, thế hệ Y – đặc biệt là nữ giới – bị cho là quá chú trọng đến bản thân, họ chọn tập trung vào sự nghiệp, cố gắng hoàn thiện bản thân hơn ở tuổi 20, thay vì xây dựng gia đình.
Hiện nay, ngày càng nhiều phụ nữ Trung Quốc lựa chọn độc thân, bất chấp sự kỳ thị của xã hội khi gọi họ là “những người phụ nữ còn sót lại”. Nhưng từ “lựa chọn” cũng cần được hiểu đúng bởi nó rất dễ gây hiểu lầm. Trên thực tế, nhiều phụ nữ Trung Quốc, đặc biệt là những người sống ở khu vực nông thôn, sự lựa chọn của họ là rất hạn chế.
 |
Phụ nữ trẻ Trung Quốc kiểm tra thông tin của các đối tượng nam giới khi tham dự sự kiện mai mối ở Đông Quan, tỉnh Quảng Đông năm 2017. Ảnh: Sixth Tone. |
Tại Trung Quốc, rất nhiều khu vực xảy ra tình trạng thiếu hụt nam giới có trình độ học vấn. Đó là sự mất cân bằng giới tính xuất phát từ tư duy bảo thủ, vốn đã tồn tại từ rất lâu, của nhiều gia đình tại quốc gia này. Sau khi tốt nghiệp đại học, cha mẹ có xu hướng khuyến khích con trai đi tìm kiếm vận may ở các thành phố lớn, nhưng lại gây áp lực buộc con gái trở về quê nhà tìm kiếm một công việc an toàn, ổn định nhằm đảm bảo cuộc sống gia đình.
Mặc dù thông tin, dữ liệu về tình trạng này tại Trung Quốc còn hạn chế, nhưng theo một số nghiên cứu có liên quan, tỷ lệ phụ nữ trẻ có xu hướng trở về quê hương sau khi tốt nghiệo đại học cao hơn nhiều so với mức được ghi nhận ở nam giới trong cùng độ tuổi. Nghiên cứu của Ouyang Jing, Giáo sư tại Đại học Tài chính và Kinh tế Giang Tây, phát hiện sự mất cân bằng giới tính nghiêm trọng ở những công việc trí óc yêu cầu có trình độ học vấn, như giáo viên trường học địa phương, tại các vùng nông thôn Trung Quốc.
“Tôi chỉ có một người con gái, tôi cảm thấy an toàn khi con bé ở gần tôi,” Ouyang nhắc lại chia sẻ của một người, là giám đốc một đơn vị chính quyền địa phương, mà cô từng phỏng vấn. “Nếu tôi có con trai, tôi sẽ không phải lo lắng gì về sự an toàn của nó. Con trai thì nên ra ngoài và làm điều gì đó lớn lao hơn”.
Hệ quả của nó là sự bất tương xứng giữa nam và nữ giới trong các cuộc hẹn hò. Những sinh viên nữ tốt nghiệp trở về quê nhà, như Zhao Junru, thường thấy rằng gần như không có bất kỳ người đàn ông độc thân nào trong cùng độ tuổi tại khu vực đó, có tình trạng nghề nghiệp tương xứng với họ. Mặc dù nhiều phụ nữ sẵn sàng kết hôn, nhưng cuối cùng họ vẫn độc thân trong nhiều năm, vì đơn giản là họ không thể tìm được một người bạn đời phù hợp.
Thời gian gần đây, vấn đề trên đã nhận được sự chú ý của dư luận Trung Quốc sau khi video của một phụ nữ 25 tuổi đến từ vùng Yushan thuộc tỉnh Giang Tây, phàn nàn về cuộc hẹn hò chán chường của cô ấy, được đăng tải và lan truyền trên mạng xã hội nước này. Trước đây, cô ấy từng theo học tại một trường đại học hàng đầu của Trung Quốc, và cũng từng đi học ở Anh, trước khi trở về quê hương sinh sống.
Trong video, người phụ nữ này cho biết cô không thể tìm thấy một người đàn ông có bằng cấp, quan điểm cởi mở và ngoại hình ưu nhìn ở Yushan. Theo cô gái này chia sẻ, ở Yushan dân số có hơn 500.000 người, nhưng chỉ 20.000 người đàn ông có bằng cử nhân, và nhiều người trong số đó đã kết hôn.
Miao Guo, một nhà nghiên cứu tại Viện Xã hội học thuộc Học viện Khoa học Xã hội Giang Tô, cho biết phụ nữ chưa kết hôn ở các vùng nông thôn tại Trung Quốc có thái độ, quan niệm về tình yêu và hôn nhân giống với những người sinh sống tại các siêu đô thị như Bắc Kinh và Thượng Hải. Tuy nhiên, cộng đồng tại nơi họ sống lại có tư duy truyền thống hơn nhiều, và chính điều này khiến họ cảm thấy như mình bị cô lập.
“Nam giới tại các thành phố lớn thường đáp ứng được tốt hơn những yêu cầu, tiêu chuẩn của nữ giới”, Miao cho biết. Phụ nữ sống ở các thành phố nhỏ tại Trung Quốc khó kết hôn khi còn trẻ - trừ khi tìm được một người bạn đời mà họ thực sự cảm thấy phù hợp.
Zhao Junru chia sẻ rằng cô ấy trở về quê nhà chỉ vì cô ấy là con một, cha mẹ của cô không có ai chăm sóc. Một số bạn học trung học của cô ấy cũng đã chuyển về quê nhà sau khi làm việc ở thành phố trong một vài năm, cô cho biết. Dù vậy, nhưng Zhao nhiều lần tự hỏi rằng họ lựa chọn như vậy liệu có đúng hay không.
“Nhìn vào cuộc sống của họ bây giờ, tôi cảm thấy họ có thể có một cuộc sống tốt hơn nếu như ở lại các thành phố lớn”, Zhao nhấn mạnh.
 |
Phụ huynh tìm kiếm thông tin bạn trai phù hợp cho con mình tại một "chợ hôn nhân" ở Neijiang, tỉnh Tứ Xuyên vào tháng 6/2022. Ảnh: Sixth Tone. |
Cha mẹ của Zhao với mong muốn cô sớm ổn định cuộc sống, thường sắp xếp cho cô tham gia các buổi hẹn hò, nhưng Zhao đã từ chốt tham gia những cuộc hẹn hò mai mối ấy. Cô khao khát tìm kiếm sự lãng mạn, một người đàn ông mà cô ấy cảm nhận có “sức hút mạnh mẽ”. Tuy nhiên, trong những buổi hẹn hò, những người nam giới cùng quê với Zhao chỉ muốn nói về công việc của cha mẹ và số tài sản của họ đang sở hữu.
“Đây giống như tôi đang phải nói chuyện với một khách hàng vậy”, Zhao chia sẻ. “Nó không khiến tôi cảm thấy như mình đang làm quen, tìm hiểu người bạn trai, tôi không cảm nhận được sức hút đến từ phía họ”.
Vấn đề nằm ở chỗ Zhao và những người mà cô ấy hẹn hò luôn tìm kiếm những điều khác biệt, hoàn toàn trái ngược nhau. Trong khi cô ấy kiếm tìm tình yêu; đối phương lại mong muốn tìm kiếm một người vợ. Zhao cho rằng quan niệm về hôn nhân của những người này đề cao tính thực tế hơn là sự lãng mạn.
“Họ thực lòng muốn xây dựng hôn nhân, nhưng họ chưa chắc đã chân thành trong tình yêu dành cho người phụ nữ,” cô nhấn mạnh.
Đây là một vấn đề phổ biến ở các vùng nông thôn và thành phố nhỏ tại Trung Quốc. Một cuộc khảo sát năm 2021 trên ứng dụng hẹn hò Tantan của Trung Quốc cho thấy tồn tại sự khác biệt rõ rệt trong nhận thức của nam giới và nữ giới ở những khu vực này về hôn nhân. Theo đó, 65% phụ nữ được hỏi cho biết họ sẽ chỉ kết hôn nếu họ đang ở trong một "mối quan hệ đạt chuẩn", trong khi 60 % đàn ông cho biết họ sẽ dần “trở nên thực tế hơn ở một độ tuổi nhất định nào đó, và tìm kiếm được một cuộc hôn nhân hài hoà”.
Sự bất tương xứng này khiến các nhà mai mối tại Trung Quốc cũng không khỏi đau đầu. Zhang, một người mai mối tại khu vực Shangcai, tỉnh Hà Nam, cho biết hơn 70% khách hàng của cô là nữ giới. Họ thường làm những công việc lao động trí óc tại các trường học địa phương cũng như các cơ quan nhà nước, và mong muốn tìm kiếm một đối tượng có công việc ổn định trong môi trường nhà nước, trình độ học vấn tốt và tính cách ôn hoà. Zhang cho rằng những yêu cầu đó là phi thực tế.
“Điều đó là vô cùng khó khăn. Phụ nữ càng giỏi giang thì càng khó tìm được người bạn trai phù hợp”, Zhang khẳng định.
Theo Zhang, việc hầu hết những người đàn ông “ưu tú” sinh sống tại địa phương đã chuyển đến các thành phố lớn chính là lời giải thích cho tình trạng này. Đối tượng nam giới trong danh sách của cô chủ yếu đến từ nông thôn, họ không thể tìm được bạn đời do không có công việc ổn định, hoặc xuất thân từ một gia đình nghèo khó.
Liu, một người mai mối khác đến từ tỉnh Giang Tây, chia sẻ rằng cô cũng phải vật lộn để đáp ứng nhu cầu của các khách hàng nữ. Cô cho biết phụ nữ có trình độ đại học ở khu vực của cô chủ yếu muốn tìm một người đàn ông có công việc trong các cơ quan nhà nước. Sau đó, họ xem xét ngoại hình, mức lương, gia cảnh của anh ta rằng liệu anh ta có sở hữu nhà và xe hơi hay không.
“Những người phụ nữ trẻ đang đặt ra những tiêu chuẩn quá cao", Liu chia sẻ
Một số phụ huynh người Trung Quốc cũng bày tỏ sự đồng tình với ý kiến này. Hu, một thanh niên 26 tuổi đang sống tại quê nhà ở tỉnh Giang Tô sau khi hoàn thành chương trình học cử nhân, cho biết cô phải đối mặt với áp lực rất lớn từ phía cha mẹ rằng cô phải nhanh chóng kết hôn.
Trong hai năm qua, cha mẹ của Hu đã sắp xếp cho cô tham gia các buổi hẹn hò xem mặt. Nhưng Hu cảm thấy hầu hết những người đàn ông ấy đều rất "kỳ quặc", cô đã từ chối họ dù cha mẹ cô tỏ ra vô cùng bất mãn. Sau đó, cô thường xuyên phải nghe những lời chỉ trích từ gia đình: “Bản thân mày có gì cho người ta? Mày có tư cách gì mà đưa ra những tiêu chuẩn ấy để chọn bạn trai? Mày nên cảm thấy may mắn khi có người thích mày ”. Trước những thái độ ấy của gia đình, Hu luôn cố gắng ở ngoài và về nhà muộn để tránh xảy ra tranh cãi với cha mẹ.
“Tôi không nghĩ mình phải kết hôn, nhưng bố mẹ tôi không thể chấp nhận điều đó”, Hu chia sẻ. “Họ cảm thấy như thể nếu họ không thúc ép tôi, tôi sẽ không bao giờ kết hôn”.
Vào tháng 8, Hu cho biết cuối cùng cô đã sắp xếp gặp mặt hai người đàn ông “bình thường”. Không biết nên hẹn hò với ai, cô ấy đã đăng mô tả về cả hai người đàn ông trên mạng xã hội. Hu viết, người đầu tiên 24 tuổi, tóc mỏng, là một người “tự cao tự đại” và không có điểm chung nào với cô ấy. Còn người kia, 27 tuổi, “không có tình cảm” với cô ấy, và “có lẽ bị thu hút bởi sự giàu có của gia đình” cô.
Bài đăng đã nhận được hàng trăm lượt bình luận trong vòng vài giờ, nhiều người dùng thậm chí khuyên Hu “chọn cả hai”. Một trong những bình luận được yêu thích nhất: “Có thể lựa chọn không kết hôn được không? ”
Sau đó, Hu quyết định cô sẽ không lập gia đình vào thời điểm này. “Tôi sẽ tiếp tục đấu tranh, và chờ xem điều gì sẽ xảy ra”, cô cho biết.
Zhao Junru cũng vậy. “Tôi khao khát yêu và được yêu một ai đó. Tôi nghĩ đó sẽ là một điều vô cùng tuyệt vời”, cô nói. “Dù bố mẹ có gây áp lực thế nào đi chăng nữa, tôi sẽ không bao giờ kết hôn với người mà tôi không yêu”.
